ضد و نقیض‌گویی بر سر بنزین ۲۰ هزار تومانی ادامه دارد؛
مانور انتخاباتی بر یک کالای «سیاسی»!
نرگس رسولی
چند روزی است که باز هم موضوع قیمت‌گذاری جدید فرآورده‌های نفتی سر و صدای زیادی به پا کرده است و حرف و حدیث‌ها حکایت از آن دارد که دولت برنامه‌ای در دست دارد تا بنزین و فرآورده‌های نفتی را گران کند. موضوعی که تاکنون از سوی همه آن کسانی که دست‌اندرکار وزارت نفت هستند، تکذیب شده است؛ اما همچنان اظهارنظرها پایان نمی‌یابد. شاید سابقه سالهای گذشته در ماجرای افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی سبب بی‌اعتمادی افکار عمومی به چنین اخباری شده است. این روزها حتی در جمع‌های خبری نیز نخستین سوال از وزیر و معاونانش بر این نکته استوار می‌شود که بنزین چه سرنوشتی خواهد داشت؟ بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت یا همان شیخ‌الوزرای نفتی جمهوری اسلامی ایران که اعلام کرده است قصد دارد پس از 30 سال خود را بازنشسته کند و همانند همه بازنشسته‌ها 12 ساعت در روز کار کند تا بتواند هزینه‌های زندگی را تامین کند؛ به سنت دیرین خود در پاسخ‌هایی کوتاه و تلگرافی این دست اخبار را شایعه و جنگ روانی پیش از انتخابات خوانده و گفته است: اطمینان می‌دهم نه بنزین و نه هیچ فرآورده نفتی دیگری گران نخواهد شد. نزدیک به انتخابات برخی با شایعه گرانی بنزین می‌خواهند در مردم عکس‌العمل بدی ایجاد کنند. اگر کمی به عقب بازگردیم می‌بینیم پیش‌تر نیز از این دست تکذیبیه‌ها بارها منتشر شده اما در نهایت قیمت‌ها دستخوش افزایش شده‌اند.
البته بازار داغ انتخابات نیز سبب شده کاندیداها از این بحث به عنوان بحث جذاب انتخاباتی بهره گرفته و از برنامه‌های خاص‌شان برای این کالای استراتژیک صحبت می‌کنند. گویا بنزین و خودرو همچنان هم برای مردم و هم برای کاندیداها و برنامه‌نویسان‌شان جذاب است از این رو سعی دارند با ارائه وعده‌های غیرمنطقی تنها اندکی بر سبد رای‌شان بیفزایند. در همین حین اما مجلسی‌ها هم بیکار ننشسته‌اند. احمد مرادی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس در تازه‌ترین اظهارات خود گفته است:«مجلس اجازه افزایش قیمت هیچ یک از فرآورده‌های نفتی را نخواهد داد.»
مرادی که اخبار مربوط به گران شدن بنزین را قویا تکذیب می‌کند، تاکید کرده است:«بنده به عنوان نایب رئیس کمیسیون انرژی تاکید می‌کنم که تا به امروز هیچ مبحثی در خصوص افزایش قیمت فراورده‌های نفتی در کمیسیون مطرح نشده است. مردم به این شایعات توجه نکنند. واقعا جامعه امروز کشش افزایش قیمت هیچ کالا یا خدماتی را ندارد. سطح درآمد مردم پایین آمده و شیوع کرونا نیز مردم را آسیب‌پذیر کرده است.» از سوی دیگر سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی که زودتر از وزیر دست به کار تکذیب کردن‌ها شده بود و همان ابتدای هفته درباره موضوع گران شدن بنزین گفت:«اخباری که درباره افزایش قیمت بنزین در فضای مجازی منتشر می‌شود، واقعیت ندارد و نباید به آن‌ها توجه کرد.» فاطمه کاهی، با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین طرح نشده است و صرفا نقطه نظرات کارشناسی است، نشان داد که این بحث مطرح شده اما به نتیجه نرسیده است.
استارت موضوع گرانی را چه کسی زد؟
اما دلیل این همه تکذیب در شرایطی که به قول مقامات خبری مطرح نشده، چیست؟ در این میان بازخوانی این که چه کسی اولین بار حرف از گران شدن بنزین زد هم خالی از لطف نیست. دو هفته مانده به ثبت‌نام انتخابات ریاست جمهوری رامین مهمان پرست، به یکباره حرف از بنزین 20 هزار تومانی را پیش کشید. در همان روزها حتی ویدئویی با عنوان بنزین 20 هزار تومان در فضای مجازی بازنشر می‌شد که در آن فیلم ادعا می‌شود، قیمت بنزین به زودی آزاد شده و 15 لیتر بنزین و 15 لیتر گازوئیل به کارت ملی افراد بالای 18 سال واریز می‌شود. در این میان ادعا شد قرار است کارت سوخت باطل شود. برخی این موضوع را تنها ایده‌ای انتخاباتی دانستند که سندیت و پشتوانه‌ای ندارد؛ اما همین ایده انتخاباتی توانست به راحتی جوی راه بیندازد و زمزمه‌های گران شدن بنزین را مجددا احیا کند. البته قبل از رامین مهمان‌پرست، مسعود پزشکیان نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی نیز تئوری بنزین 20 هزار تومانی را مطرح کرده بود. او گفته بود که «بنزین باید به قیمت بازار آزاد یعنی 20 هزار تومان عرضه شود، اما به هر ایرانی چندین لیتر سهمیه بدهند.» بعدها عزت‌الله ضرغامی نیز از این صحبت پزشکیان دفاع کرده و گفته بود:«من می‌خواهم از مواضع اخیر مسعود پزشکیان مبنی بر افزایش قیمت بنزین به 20 هزارتومان دفاع کنم.»
مسعود پزشکیان: بنزین باید به قیمت بازار آزاد یعنی 20 هزار تومان عرضه شود، اما به هر ایرانی چندین لیتر سهمیه بدهند. سخنان وی با تایید ضرغامی و مهمان‌پرست، دو کاندیدای دیگر ریاست جمهوری روبرو شده است
آمار و اطلاعات ارائه شده از سوی صنف جایگاهداران نشان می‌دهد که «از زمان افزایش قیمت بنزین و بازگشت سهمیه‌بندی، تغییرات چشم‌گیری در مصرف روی داده است و با شیوع کرونا هم نوسانات زیادی را در این مورد شاهد بودیم.» در این گزارش تاکید شده است: «پس از افزایش قیمت بنزین و در ماه‌های اولیه با کاهش مصرف روبرو شدیم که در مورد بنزین آزاد حدود 10 تا 20 درصد از بنزین مصرفی به نرخ آزاد بود، اما رفته رفته این میزان تغییر کرده است و هم اکنون بر اساس واقعیات میدانی می‌توان گفت به صورت میانگین حدود 35 درصد بنزین مصرفی به نرخ آزاد است.» «کاهش فروش و حتی عرضه بنزین سوپر در برخی ماه‌ها تا بیش از 80 درصد نیز اتفاق افتاد و هم اکنون این بنزین حداقل میزان مصرف خود را در 15 سال اخیر تجربه می‌کند. البته طبیعی است که هرچه به روز‌های پایانی هر ماه نزدیک می‌شویم مردم بیشتر بنزین آزاد استفاده می‌کنند و این مورد در هفته‌های اول ماه کمتر است.» اسدالله قلی‌زاده، رئیس صنف جایگاهداران کشور با تأیید این آمار معتقد است:«در سطح کلانشهرها، شهر‌ها و جاده‌ها این آمار تغییراتی دارد و در بازه‌های زمانی با اجرا یا عدم اجرای طرح ترافیک، ممنوعیت عبور و مرور و... اعداد مصرف بسیار متفاوت هستند و می‌توان آمار دقیق‌تر با جزئیات بیشتر هم ارائه کرد. مواردی که ذکر شد، مصرف سوخت را در کشور دستخوش تغییراتی کرد که نخستین آسیب آن از زمان اعلام تغییرات، به صنف جایگاه‌های سوخت وارد شد و عملا با کاهش فروش و درآمد، زیان انباشته جایگاهداران روز به روز بیشتر شده چرا که باوجود کاهش عرضه، هزینه‌های جاری جایگاه‌های سوخت به دلیل نگه داشتن تمام ظرفیت در مدار توزیع سوخت، ثابت ماند و حتی با تورم موجود بیشتر شد.» این آمارها هم به گونه‌ای دیگر از کاهش درآمد بنزینی دولت دارد که باز هم افزایش قیمت بنزین را تشدید می‌کند البته نه به 20 هزار تومان که ممکن است بنزین را حداقل به 5 هزار تومان نزدیک کند. هر چه هست این دست تایید و تکذیب‌ها در نهایت، با توجه به فاصله بالای قیمت بنزین در ایران با دیگر کشورها از یک سو و قاچاق بنزین از ایران ازسوی‌دیگر، این شائبه را ایجاد می‌کند که امروز نه؛ اما در ماه‌های پیش رو افزایش قیمت بنزین در راه خواهد بود . به نظر می‌رسد داستان پرفراز و نشیب بنزین در ایران هنوز به پایان نرسیده است، داستانی که بارها با تلخی به سیاست و اقتصاد ایران گره خورده است.
دیدگاه تان را بنویسید