آنچه که قطع اینترنت و شوک اصلاح قیمت بنزین رقم زد
پایش اعتراض‌های بنزینی برآینده بازارها
مهناز اعتدالی
«دادن درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین به ۶۰ میلیون نفر یعنی کشک»! این را اکبر ترکان، مشاور رئیس‌جمهور بعد از شوک افزایش 300 درصدی قیمت بنزین اعلام کرد تا بدینوسیله هشدار دهد که اگر مابه‌التفات درآمدی که از این طرح وجود دارد را به اقشار ضعیف جامعه بدهند در جامعه اقدام جبرانی اتفاق خواهد افتاد؛ اما اگر بگویند می‌خواهیم این درآمد را به ۶۰ میلیون نفر بدهیم یعنی کشک!
از سوی دیگر گستره تاثیر قطعی یک هفتهای اینترنت بر حوزه تجارت و بازارهای مالی آنقدر وسیع است که اعلام آمار از سوی فعالان اقتصادی و مسئولان تنها بخشی از زیان‌های وارده را نشان می‌دهد، چراکه ارقام تنها میزان تخمین‌ها و برآوردهای احتمالی تا به اینجای کار را نشان می‌دهد تا جایی که ممکن است در نهایت آمار به دست آمده از میزان خسارت‌ها از منفعت افزایش قیمت بنزین جلو بزند و از آن عبور کند.
برآوردها بسیار متغیر است؛ اما همه آنها گویای حجم سنگین خسارات است. نت‌بلاک که یک وبسایت معتبر در زمینه آزادی استفاده از اینترنت در جهان است و به‌طور لحظه‌ای بهره‌مندی مناطق مختلف جهان را از شبکه جهانی اینترنت رصد می‌کند؛ میزان خسارت ناشی از هر روز قطعی اینترنت در ایران را مبلغی معادل 61 میلیون دلار و برای 6 روز قطعی معادل ۳۶۹ میلیون دلار آمریکا برابر با ۴۳۰۰میلیارد تومان تخمین زده است.
روزنامه ایران نیز در برآوردی اعلام کرده که خسارت قطعی اینترنت بین‌الملل هر ساعت 16 میلیارد و 600 میلیون تومان و به صورت روزانه 400 میلیارد تومان است که این ارقام تنها برای 5 روز قطعی اینترنت بالغ بر 3 هزار و 670 میلیارد تومان ( 306 میلیون دلار) رقم خورده است.
در این زمینه محسن جلال‌پور، رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران نیز به خبرآنلاین گفته که با توجه به تاثیر اینترنت بر حوزه تجارت واردات و صادرات، میزان خسارت وارده به اقتصاد کشور ۱.۵ میلیارد دلار است.
قطع شدن طولانی‌مدت اینترنت خسارات جبران‌ناپذیری را بر بازارهای سرمایه وارد کرده است؛ اما در این بین کسب و کارهای نوپا، شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها که در شرایط تعطیلی کامل درآمدند زیان قابل‌توجهی را تجربه کردند.
رضا الفت‌نسب، عضو هیات مدیره کسب‌وکارهای مجازی، عنوان کرد که قطع اینترنت طی سه روز نزدیک به ۹۰۰ میلیارد تومان به کسب‌وکارهای اینترنتی ضرر زده است. براساس آمار اعلام شده گردش مالی فعالان این عرصه سال گذشته رقم ۱۰۰ هزار میلیارد تومان (معادل روزانه ۲۷۳ میلیارد تومان) را تجربه کرده که با در نظر گرفتن این میزان می‌توان تخمین زد که رقم قابل‌توجهی خسارت به این شرکت‌ها وارد شده است.
آژانس‌های مسافرتی، هواپیمایی و تورهای گردشگری در ایران نیز از این ضرر و زیان بی‌نصیب نماندند و اکثر برنامه‌های آنها لغو شد چه در حوزه تورهای داخلی و چه خارجی، صرافی‌ها و کارگزاران بورس و معامله گران آنلاین این حوزه نیز خسارت‌های زیادی را متحمل شدند.
همچنین قطع اینترنت باعث کسادی در بازار سینماها شد به طوری که فروش فیلم‌ها تا 60 درصد کاهش نشان داد. در این زمینه گزارش ایلنا می‌گوید فروش فیلم‌های در حال اکران از ۱۸ تا ۲۳ آبان در سراسر کشور حدود ۶ میلیارد تومان بود، در هفتهای که اینترنت قطع شد یعنی از ۲۴ تا ۳۰ آبان کل فروش در کل کشور به ۳ میلیارد و ۱۴۳ میلیون تومان رسید.
کاهش ۱۱۴۶۹ میلیارد ریالی ارزش معاملات خرد بورس
ریسک سیستماتیکی به اقتصاد بعد از قطعی اینترنت را می‌توان از جنبه‌های گوناگون مورد ارزیابی قرار داد؛ اما سایه سنگین قطع اینترنت بین‌الملل بر بورس در هفته گذشته، اثر منفی خود را روی بازار سرمایه نشان داد و موجب کاهش ارزش معاملات خرد به میزان ۱۱۴۶۹ میلیارد ریال شد زیرا درصد بالایی از معامله‌گران بورس تهران به صورت آنلاین فعالیت می‌کنند. مجموع ارزش معاملات خرد در هفته منتهی به ۲۲ آبان ماه رقم ۴۹۶۷۸ میلیارد ریال بوده و این رقم در هفته منتهی به ۲۹ آبان ماه، ۳۸۲۰۹ میلیارد ریال گزارش شده؛ یعنی در هفته گذشته شاهد کاهش ۱۱۴۶۹ میلیارد ریالی در ارزش معاملات خرد بوده‌ایم. این امر به معنای آن است که ارزش دارایی بیش از ۵۰۰ شرکت سهامدار در بورس معادل این رقم کاسته شده است. از سوی دیگر از آنجا که بیش از ۱۰ میلیون نفر سهامدار شرکت‌های بورسی هستند این ضرر و زیان که می‌تواند ادامه‌دار باشد، قابل توجه است.
سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در این مورد اعلام کرد: «در روزهای اخیر بازار سرمایه نزدیک به ۴۵۰۰ واحد کاهش شاخص شده، چون این حس را ایجاد می‌کند که ریسکی در بازار وجود دارد، اما آنچه مشخص است این است که با قطعی اینترنت، کسب‌وکارهای مجازی قربانی اول خواهند بود.»
در جریان ناآرامی‌های اخیر و قطع اینترنت به دلایل امنیتی چند کارگزاری مهم که ارزش معاملاتی بالایی در بازار سرمایه را به خود اختصاص می‌دهند، به دلیل عدم انتقال سرورهای خود را به داخل کشور نتوانستند در سامانه‌های آنلاین خود فعال باشند، در کنار این مسأله، تخصیص اعتبار به مشتریان بورسی نیز به دلیل قطع اینترنت با مشکلات عدیده روبرو شد. اما مسئله قابل‌تامل این است که بسیاری از سهامداران تقاضای ابطال معاملات و توقف تا بازگشت اینترنت و دسترسی یکسان همه به امکان رصد آنلاین و ثبت سفارش بر این مبنا را داشتند که این امر از سوی سازمان بورس نادیده گرفته شد.
دلار دچارنوسان شد
دلار قبل از شوک بنزین دچار تکانه‌های تغییر شد، اما با اعلام خبر سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین، بعد از مدتی جاخوش کردن در دامنه ۱۱هزار و ۵۰۰تومان، روندی افزایشی به خود گرفت و تا قله ۱۲هزار و ۸۰۰تومان بالا رفت. اما تب تند بازار خیلی زود فروکش کرد تا در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه دلار تا مرز ۱۲هزار تومان عقب‌نشینی کند و در نهایت روز چهارشنبه همزمان با صعود قیمت ارز در بازار آزاد، بانک مرکزی ایران نیز با افزایش خریدهای خود نرخ رسمی دلار در سامانه صرافی‌های تحت مدیریتش را افزایش داد که در نتیجه دلار به مرز ۱۱ هزار و ۹۰۰ تومان برگشت.
سد مقاومتی دلار در حال حاضر، بنابر اعلام صرافان ۱۲ هزار تومان تعیین شده است. برخی صرافان می‌گویند سد مقاومتی بالا رونده ۱۲ هزار تومان و کف سد مقاومتی ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان است. به این ترتیب کاهش قیمت دلار از مرز ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان، می‌تواند روند ریزشی قیمت دلار را تسریع کند. با این حال نوسان دلار در بازار سبب شده است رسیدن دلار به قیمتی کمتر از این رقم با دشواری مواجه باشد.
فعالان بازار ارز معتقدند اینکه افزایش قیمت بنزین موجب بالا رفتن قیمت ارز شود، به مدیریت بازارساز بستگی دارد، براین اصل چنانچه مدیریت درستی انجام شود در روزهای ابتدایی شاهد تغییرات زیادی نخواهیم بود، ولی شوک قیمتی بنزین در آینده تأثیرخود را بر بازار ارز نشان خواهد داد.
نوسان بازار سکه و طلا در شوک بنزین
سکه دومین بازاری بود که پس از اعلام خبر سهمیه‌بندی بنزین دچار نوسان شد و تا چهار و نیم میلیون تومان بالا رفت، اما روزگذشته به محدوده چهار میلیون و ۱۵۰هزار تومان برگشت.
روند کاهش قیمت سکه تمام بهار آزادی از روز سه‌شنبه شروع شد. سکه که مدت‌ها در کانال سه میلیون تومان قرار داشت، با رشد قیمت ارز بار دیگر گران شد و تا چهار میلیون و ۳۰۰هزار تومان پیشروی کرد، اما با معکوس شدن روند بازار ارز، سکه عقب‌نشینی خود را آغاز کرد. اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که نوسان قیمت طلا در بازارهای جهانی می‌تواند عاملی باشد که افزایش دوباره قیمت سکه را رقم بزند.
اما طلا با نوسان قیمت از ۴۱۱ تا ۴۲۶ هزار تومان همراه شد ولی اختلال در شبکه اینترنت نیز نتوانست از شفافیت این بازار کم کند چرا که سایت اتحادیه طلا توانست با مدیریت صحیح بحران پیش آمده را کنترل و اعضا را از قیمت جهانی مطلع کند.
پیش‌بینی فعالان بازار حاکی از این است که با توجه به قیمت‌ها در بازار جهانی، طلا دست کم تا آغاز سال نو میلادی یعنی اواسط دی‌ماه در محدوده ۴۱۰ تا ۴۲۰ هزار تومان نوسان داشته باشد.
سایه سنگین قطع اینترنت در هفته گذشته، اثر منفی خود را روی بازار سرمایه نشان داد و موجب کاهش ارزش معاملات خرد به میزان ۱۱۴۶۹ میلیارد ریال شد زیرا درصد بالایی از معامله‌گران بورس تهران به صورت آنلاین فعالیت می‌کنند
یکه‌تازی بازار خودرو در پسابنزین
با توجه به عقب‌نشینی بسیاری از بازارها، اما بازار خودرو همچنان بدون هیچ هماوردی می‌تازد. تا جایی که بعد از انتشار خبر سهمیه‌بندی بنزین و افزایش قیمت سوخت، خودروهای هیبریدی بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان گران شدند.
با سهمیه‌بندی بنزین و افزایش (اصلاح) قیمت سوخت این پرسش در ذهن افکار عمومی شکل گرفته که آینده بازار خودروی کشور در مدار صعودی برای کم‌مصرف‌ها خواهد بود و یا باید شاهدکاهش قیمت در مورد خودروهای پرمصرف بود؟ اما نکته‌ای که این روزها خیلی مطرح میشود این است که آیا بازار خودروهای دوگانه‌سوز پرطرفدار خواهد شد؟ زیرا با توجه به اینکه قیمت سوخت گاز (CNG) ثابت مانده و فاصله آن با نرخ بنزین بیش از پیش شده (اختلاف ۸۵۰ تومانی نسبت به بنزین سهمیه‌ای و ۲ هزار و ۳۵۰ تومانی نسبت به بنزین آزاد)، پیش‌بینی میشود تقاضا برای استفاده از این خودروها نیز افزایش یابد.
کارشناسان معتقدند رخدادهای پسابنزینی و شرایط خاص تولید خودرو در کشور اعم از افت تیراژ به دلیل اتفاقات ناشی از تحریم و همچنین اوضاع ناپایدار معاملات خودرو، سناریو‌های مختلفی را در مورد آینده بازار خودرو ممکن است رقم بزند که از جمله آن احتمال افزایش قیمت خودروهای کم‌مصرف و کاهش قیمت پرمصرف‌ها است.
در این زمینه سناریوی دیگر نیز به رشد قیمت خودروهای دوگانه‌سوز تاکید دارد؛ اما در این بین پیش‌بینی میشود که بازار خودروهای کم‌مصرف و دوگانه‌سوز افزایش تقاضا و قیمت و برخورداری از اقبال بیشتر را هم زمان تجربه کنند. زیرا با توجه به رشد ۲۰۰ درصدی قیمت آزاد بنزین، تقاضا برای کم‌مصرف‌ها افزایش یافته و پرمصرف‌ها بخشی از مشتریان خود را از دست می‌دهند و به حاشیه م‌روند که در این زمینه باید مدیریت سوخت را از سوی شهروندان نیز لحاظ کرد.
اما از سوی دیگر تجربه بازار خودرو نشان داده است که تاثیر افزایش قیمت بنزین بر این بازار بسیار اندک و نامحسوس است. چرا که برخلاف وعده‌‌های دولتمردان مبنی بر اجرای عدالت بر دهک‌های کمتر برخوردار، در مورد استفاده از سوخت بنزین باید گفت مصرف خودروهای گران‌تر به علت استفاده از تکنولوژی بالاتر بسیار کمتر از خودروهای ساخت داخل است که درنهایت ضرر این افزایش قیمت بیشتر قشر آسیب پذیر جامعه را هدف قرار خواهد داد، چرا که از این خودروها در بسیاری از موارد برای امرار معاش استفاده می کنند.
وضعیت خاکستری در بازار مسکن
بازار مسکن با توجه به افزایش قیمت دلار، تمایل به خیز قیمت داشت؛ اما نایب رئیس اتحادیه املاک با بیان اینکه قیمت مسکن تا پایان خرداد سال ۹۹ به بهانه گران شدن بنزین افزایش نخواهد یافت و تا ۶ ماه آینده بازار مسکن در شرایط ثبات قیمتی به سر خواهد برد و تنها ممکن است برخی از املاک در مناطق مختلف تهران کاهش نسبی را تجربه کنند، کورسوی امیدها را برای فروشندگان این بازار خاموش کرد.
حسام عقبایی، نایب‌رئیس اول اتحادیه املاک استان تهران یادآور شد که بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران ادعا کرده بودند که ممکن است تغییراتی در قیمت مسکن رخ دهد، اما بازار مسکن کشش افزایش قیمت ندارد و متقاضیان این بازار هم اگر قیمت‌ها در این بازارها تغییر کند قادر به خرید آن نخواهند بودند، زیرا قیمت مسکن در ابتدای امسال طبق آمارهای بانک مرکزی در شهرهای بزرگ رشد ۱۲۰ درصدی داشته که این جهش ناگهانی قیمت باعث شد که این بازار وارد رکود عمیقی شود به طوری که در دهه گذشته این بازار چنین رکودی را تجربه نکرده بود.
البته عقبایی در این زمینه هشدار داده که انبوه‌سازان نباید با اصلاح قیمت بنزین تغییر نرخ دهند چرا که قیمت حامل‌های انرژی در اقتصاد کشور افزایش نیافته و تنها قیمت بنزین تغییر کرده بنابراین نباید برخی از سازندگان و یا تولیدکنندگان مسکن از آن به عنوان بهانه‌ای برای گران کردن قیمت مسکن استفاده کنند.
آمار‌ها نشان‌دهنده آن است که قیمت مسکن در بین متقاضیان ظرفیت و کشش افزایشی ندارد و همین موضوع باعث خواهد شد که سرمایه‌گذاری در این بازار در مقایسه با سایر بازارها کمتر شود هر چند که سه برابر شدن قیمت مسکن از سال گذشته و رشد ۱۲۰ درصدی آن موجب شد تا انبوه‌سازان و سازندگان مسکن سود‌های نجومی کسب کنند؛ اما رکود تورمی موجود به این شرایط پایان داده است.
گستره تاثیر قطعی یک هفتهای اینترنت بر حوزه تجارت و بازارهای مالی آنقدر وسیع است که ممکن است در نهایت آمار به دست آمده از میزان خسارت‌ها از منفعت افزایش قیمت بنزین جلو بزند و از آن عبور کند
تخریب 1000 میلیارد تومانی بانک‌ها در ناآرامی‌های بنزینی
آمارهای اولیه هم نشان می‌دهد بانک‌ها بیشترین زیان را در نتیجه ناآرامی‌های چند روز اخیر متحمل شده‌اند. براساس گزارش‌ها در یک هفته اخیر دست‌کم ۹۰۰شعبه بانک در سراسر کشور دچار خسارت‌های جزئی و کلی شده‌اند. هرچند هنوز آمار دقیقی از تعداد خودپردازهای منهدم شده یا آسیب‌دیده منتشر نشده اما تخمین‌های اولیه از تخریب کلی یا جزئی دست‌کم ۳هزار خودپرداز بانکی حکایت دارد. گمانه‌زنی‌های اولیه نشان می‌دهد احتمالا در جریان اغتشاشات اخیر، به کل شبکه بانکی، تا هزار میلیارد تومان خسارت وارد شده است.
براساس آخرین آمار بانک مرکزی تعداد شعب بانک‌ها و مؤسسات اعتباری فعال در کشور ۲۱هزار و ۳۱۹شعبه بوده که با احتساب آسیب دیدن ۹۰۰شعبه در جریان ناآرامی‌های اخیر دست‌کم ۴.۲درصد از کل شعب فعال از چرخه خدمات‌رسانی خارج شده‌اند.
خسارات وارد شده براساس گزارش خبرگزاری‌ها برای ۶۳شعبه بانک دولتی و خصوصی فقط در شهر اصفهان است و در خرم‌آباد ۴۰بانک به آتش کشیده شده است. حتی گفته میشود در برخی شهرهای حاشیه‌ای در استان‌های تهران و البرز هم اکثر شعب بانک‌ها تخریب شده‌اند. میزان خسارت در استان البرز به حدی بوده که معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری البرز به تأکید اعلام کرده شهروندان نگران سپرده‌های بانکی خود نباشند.
دیدگاه تان را بنویسید