دریاها و آب‌ها طی چند ماه گذشته صحنه التهابات متعددی بوده است؛ تازه‌ترین این التهابات صبح دیروز بود که یک نفتکش ایرانی بر اثر اصابت موشک در دو نقطه منفجر و دو مخزن نفتکش آن دچار آسیب شد.

این حادثه در ادامه ناآرامی‌های اخیر در خلیج فارس و دریای عمان روی می‌دهد که از یک سو ایران و از سوی دیگر آمریکا و عربستان را به شدت درگیر خود کرد. آخرین مورد از تنش‌ها، به حمله پهپادی و موشکی به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان باز می‌گردد که برغم برعهده گرفتن مسئولیت آن از سوی حوثی‌های یمن، ریاض و واشنگتن انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه رفتند.

توقیف نفتکش بریتانیایی استنا ایمپرو از سوی ماموران سپاه که در واکنش به متوقف شدن نفتکش ایرانی آدریان دریا-۱ (گریس ۱ سابق) صورت گرفت به همراه سرنگونی پهپاد شناسایی آمریکا بر فراز آب‌های دریای عمان از دیگر موارد تنش‌های اخیر در این منطقه به شمار می‌رود.

حمله به دو نفتکش نروژی و ژاپنی در ماه ژوئن نیز آخرین مورد از مجموعه حملات به نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری در آب‌های خلیج فارس و تنگه هرمز است.

حادثه در 60 مایلی جده

 روز گذشته، روابط عمومی شرکت ملی نفتکش ایران، اعلام کرد که نفت‌کش ایرانی SABITY متعلق به شرکت ملی نفتکش صبح دیروز در دو انفجار جداگانه، احتمالا بر اثر اصابت موشک در ساعت‌های ۵ و ۵:۲۰ صبح در ۶۰ مایلی بندر جده عربستان سعودی دچار انفجار در بخش بدنه شده است.

این گزارش، ضمن اینکه خبر می‌داد دو مخزن اصلی نفت در کشتی فوق آسیب دیده و نفت موجود در آن در حال خروج به دریای سرخ است، اعلام کرد که خوشبختانه همه کارکنان کشتی در وضعیت سالم و ایمن بوده و کشتی نیز اکنون در وضعیت با ثباتی قرار دارد و تنها بدنه کشتی اندکی آسیب دیده است که کارکنان کشتی درصدد کنترل آن هستند.

مسئولیت این اقدام بر عهده ماجراجوهاست

ساعاتی بعد، اعلام شد که شرایط نفتکش پایدار است، نشت نفت کشتی قطع شده و نفتکش در حال حرکت به سوی خلیج فارس است؛ با این حال موضوع واکنش وزارت خارجه را در پی داشت. 

عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در نخستین واکنش بدون نام بردن از کشوری اعلام کرد که مسئولیت این اقدام بر عهده عواملی ماجراجو در منطقه است.

او تصریح کرد: بررسی‌های انجام شده توسط شرکت ملی نفتکش ایران نشان می‌دهد که کشتی ایرانی از مکانی نزدیک به کریدور عبوری این نفتکش از شرق دریای سرخ، دو بار و به فاصله حدود نیم ساعت مورد هدف قرار گرفته و آسیب دیده است.

موسوی با اشاره به اینکه «در چند ماه گذشته برخی اقدامات تخریبی دیگر نیز علیه نفتکش‌های ایران در دریای سرخ صورت گرفته» از بررسی و اعلام جزئیات و عوامل این حادثه در آینده‌ای نزدیک خبر داد.

سخنگوی وزارت خارجه، در ادامه با طرح گزارش‌هایی درباره احتمال آلودگی زیست محیطی ناشی از نشت نفت دراین حادثه گفت: کلیه مسئولیت‌های ناشی از این اقدام از جمله آلودگی شدید زیست محیطی ایجاد شده در منطقه نیز بر عهده عوامل این ماجرا جویی خطرناک است.

واکنش مسکو و چین

علاوه بر ایران، چین و روسیه نیز هر دو به حادثه واکنش نشان دادند. روسیه در واکنشی احتیاط‌آمیز اعلام کرد که «برای تعیین مسئول انفجارها در نفتکش ایرانی در دریای سرخ هنوز خیلی زود است.»  چین نیز بدون اشاره به کشور خاصی طرف‌های مرتبط با انفجار در نفتکش ایرانی را به خویشتنداری و تعامل دعوت کرده است.

عکس‌های جعلی

علی رغم اینکه تصاویر از یک نفتکش در حالی که آتش و دود از آن زبانه می‌کشد به عنوان نفتکش سابیتی در فضای مجازی منتشر شد، سازمان بنادر و دریانوردی تاکید کرد که نفتکش اصلا آتش نگرفته و آتشی هم در کار نبوده است. 

علاوه بر آن «تانکر ترکرز»، سایتی که با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های دریایی مسیر تردد نفتکش‌ها در جهان را مکان‌یابی می‌کند با انتشار توییتی اعلام کرد که «بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده هیچ گونه دود، آتش و یا نشتی از نفتکش سانحه دیده مشاهده نشده و این تانکر با سرعتی منطقی و معمول به سوی خانه در حال بازگشت است.»

تکذیب حمله موشکی عربستان

همزمان در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی، سخن از این بود که نفتکش سابیتی با شلیک موشک‌هایی از خاک عربستان هدف قرار گرفته است.  روابط عمومی شرکت ملی نفتکش ایران این خبر را تکذیب و طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «خبر منتشر شده در خصوص اصابت موشک از خاک عربستان به نفتکش ایرانی که به نقل از شرکت ملی نفتکش منتشر شده است تکذیب می‌شود. اطلاع‌رسانی‌های انجام شده توسط شرکت ملی نفتکش ایران تنها مرجع اطلاع‌رسانی می‌باشد.»

بررسی‌های انجام شده توسط شرکت ملی نفتکش ایران نشان می‌دهد که کشتی ایرانی از مکانی نزدیک به کریدور عبوری این نفتکش از شرق دریای سرخ، دو بار و به فاصله حدود نیم ساعت مورد هدف قرار گرفته و آسیب دیده است

با این حال، کسانی همچنان در بررسی منشا این حمله به نام عربستان اشاره می‌کردند. برای مثال علیرضا رحیمی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در حساب توییتری خود نوشت: «‌خرابکاری در نفتکش‌های حامل ‎نفت ایران در ماه‌های گذشته در محدوده بنادر عربستان مسبوق به سابقه بوده است. شواهدی از ایجاد اختلال سازمان یافته در کشتی‌های حامل محموله‌های متعلق به ‎ایران وجود داشت اما انفجار در نفتکش ‎SABITI دلائل اختلال سازمان‌یافته را تقویت کرده است.»

افزایش دو درصدی بهای نفت 

اما آنچه پس از این انفجار توجه بازار انرژی را به خود جلب کرد، تاثیر آن بر قیمت نفت بود. خبرگزاری‌های خارجی گزارش دادند که پس از انفجار یک نفتکش ایرانی در نزدیکی بندر جده عربستان و افزایش ترس از ناآرامی در خاورمیانه، قیمت نفت تا دو درصد افزایش یافت.

خبرگزاری‌های خارجی گزارش دادند که پس از انفجار یک نفتکش ایرانی در نزدیکی بندر جده عربستان و افزایش ترس از ناآرامی در خاورمیانه، قیمت نفت تا دو درصد افزایش یافت

خبرگزاری بلومبرگ در این باره نوشت: «انفجار نفتکش نگرانی جدیدی در مورد احتمال درگیری در مهمترین منطقه تولید نفت دنیا به وجود آورده است. پیش از این، حمله به کشتی‌ها و پهپادها و حملات اخیر به تاسیسات نفتی عربستان باعث نگرانی شده بود. نفت هنوز هم ۱۹ درصد پایین‌تر از اوج قیمت آن در ماه آوریل است چون طولانی شدن جنگ تجاری بین آمریکا و چین دورنمای اقتصاد جهان را تیره و تار کرده است.» بلومبرگ افزود: «این انفجار به خطرات احتمالی ژئوپلیتیکی اشاره دارد و یک بار دیگر بازار را شوکه کرده است ولی باید دید با تمرکز سرمایه‌گذاران بر گفتگوهای تجاری، در صورت به نتیجه نرسیدن این مذاکرات قیمت نفت باز هم افزایش می یابد.»

روز گذشته قیمت نفت برنت برای معاملات ماه دسامبر 1.36 دلار معادل 2.3 درصد افزایش یافت و به 60.46 دلار در هر بشکه و نفت وست تگزاس اینترمدیت برای تحویل در ماه نوامبر 1.14 دلار معادل 2.1 درصد بالا رفت و به 54.69 دلار در هر بشکه رسید.