تا تکلیف برجام روشن نشده، به نان دست نزنید

محمد میرزایی

 یک کارشناس اقتصادی با هشدار نسبت به تبعات حذف ارز 4200 تومانی در شرایط فعلی تاکید کرد: توصیه من این است تا زمانی که تکلیف برجام روشن نشده است، نباید ارز 4200 تومانی گندم و نان، دارو و نهاده‌های دامی و ... حذف شود.

وی تاکید کرد: تغییر در یارانه نان در این شرایط به هیچ عنوان صلاح نیست.

در ماه‌های اخیر و در مورد مسائل مختلف شاهد بروز دوگانگی در میان دولتمردان سیزدهم در مواجهه با تصمیم‌گیری‌های اقتصادی بوده‌ایم به این صورت که از سوی اعضای کابینه، معاونان وزرا، مشاوران دولت مساله‌ای طرح و پس از مدتی تکذیب می‌شد و با گذشته چند هفته و یا چند ماه دوباره شاهد طرح مجدد ماجرا بودیم.

به گزارش «توسعه ایرانی»، این شرایط سبب سردرگمی و بی‌اعتمادی مردم شده است، برای نمونه خبر یارانه نان در زمستان 1400 مطرح و پس از چندی از سوی مسئولان تکذیب شد؛ اما در 17 فروردین ماه استاندار زنجان با این توضیح که طی 2 ماه آینده طرح ارائه نان با کارت یارانه در زنجان و چند استان دیگر به صورت پایلوت در کشور اجرا می‌شود؛ این موضوع را دوباره مطرح کرد. در روزهای گذشته نیز خبری مبنی بر اینکه در بودجه سال‌جاری، چهار هزار میلیارد تومان به عنوان یارانه نان در نظر گرفته شده است در دنیای مجازی موجب بروز نگرانی‌هایی در میان مردم و به ویژه دهک‌های کم‌درآمد شده است.

بر اساس این خبر اگر قرار باشد 4 هزار میلیارد یارانه به تمام جمعیت کشور داده شود، سهم هر ایرانی در سال 1401 از یارانه نان برابر با 47 هزار تومان خواهد بود و به عبارت دیگر هر ماه هر ایرانی 4 هزار تومان بابت یارانه نان دریافت می‌کند که معادل هزینه خرید یک عدد نان سنگک یا 5 عدد نان لواش خواهد بود.

کالاهای راهبردی نباید مشمول حذف ارز 4200 تومانی شوند

وحید شقاقی شهری؛ اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشکاده اقتصاد دانشگاه خوارزمی به «توسعه ایرانی» گفت: هفت قلم کالای اساسی استراتژیک و راهبردی که نقش مهمی در سفره زندگی مردم دارند نباید مشمول حذف ارز 4200 تومانی شوند. نان هم جزو این اقلام است و با گرانی رنج باید نسبت به حذف یارانه نان حساسیت ویژه داشت. ارز 4200 تومانی با 25 قلم شروع شده و بخش عمده‌ای از آن اقلام، راهبردی نبودند؛ این 7 باقی‌مانده راهبردی هستند لذا باید با هماهنگی و داشتن برنامه و همچنین با بررسی‌های کارشناسی و کافی نسبت به حذف ارز 4200 برای آنها اقدام کرد؛ در غیر این صورت رفتارهای دوگانه و متناقض به انتظارهای تورمی دامن می‌زند و حتی می‌تواند در میان دهک‌های میانی و پایین درآمدی تبعات منفی ایجاد کند.

رفتارهای ضد و نقیض دولت درباره طرح یارانه و کارت نان  

وی درباره بحث‌های ضد و نقیض درباره یارانه و کارت نان و ... بیان کرد: در واقعیت مشخص نشده که آیا ارزش دارد در شرایط فعلی به مردم یارانه نان اعطا شود یا خیر؛ چه تبعات و پیامدهایی دارد و در صورت اجرا با چه نقاط قوت و ضعفی مواجه خواهیم شد، لذا با عجله نمی‌توان این مسائل را پیش‌برد.

شقاقی شهری در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: متاسفانه دولت گرفتار ضد و نقیض‌گویی شدیدی است و این نمود ناهماهنگی‌هاست. اعلام مکرر برنامه‌ها و طرح‌ها؛ رفتارهای متناقض و متفاوت و همچنین عدم اجماع زمینه‌های افزایش هزینه‌های اجرای طرح حذف ارز 4200 تومانی را سنگین‌تر می‌کند

این استاد دانشگاه تاکید کرد: رفتارها هماهنگ و اجماع شده نیست و این مساله می‌تواند به نگرانی‌ها دامن بزند؛ بنابراین در مرحله نخست دولت و مجلس باید توأمان طرح‌های جایگزین را مطرح کرده و نسبت به آنها به اجماع برسند اما هنوز نسبت به طرح جایگزین ارز 4200 تومانی برای هر کدام از این 7 قلم کالا، اجماع اتفاق نیفتاده و همین مساله می‌تواند آغازگر انتظارات و تکانه‌های تورمی باشد و همچنین می‌تواند زمینه‌های فشار مجدد بر سبد خانوار دهک‌های کم درآمد را فراهم کند.

دولت گرفتار ضد و نقیض‌گویی شدیدی است

شقاقی شهری خاطرنشان کرد: باید طرح‌های مشخص به عنوان جایگزین حذف ارز 4200 تومانی تعیین شود ، مجلس و دولت نسبت به این طرح‌ها به اجماع برسند و در محافل علمی تبعات و اثرات این طرح‌ها به صورت کامل بررسی شود و سپس به مرحله اجرا برسد. متاسفانه دولت گرفتار ضد و نقیض‌گویی شدیدی است و این نمود ناهماهنگی هاست. اعلام مکرر برنامه‌ها و طرح‌ها؛ رفتارهای متناقض و متفاوت و همچنین عدم اجماع موجبات افزایش هزینه‌های اجرای این طرح را سنگین‌تر می‌کند.

وی عنوان کرد: پیشنهاد بنده این است که نسبت به هرکدام از این هفت قلم کالا دولت برنامه روشنی را اعلام کند و موضوع در محافل علمی و دانشگاهی بحث و بررسی و تبعات آن مشخص شود و با درنظر گرفتن زمان‌بندی، آثار تورمی آن نیز بررسی و سنجیده شود و در نهایت نسبت به اجرا تصمیم بگیریم، اکنون 2-3 ماه است که مداوم طرح اعطای یارانه نان تایید و تکذیب می‌شود.

بی‌تدبیری در اعطا و حذف ارز 4200 تومانی

شقاقی شهری اظهار کرد: آغاز تخصیص ارز 4200 تومانی در سال 1397 با بی‌تدبیری و نبود زیرساخت‌های لازم صورت گرفت و بنده اعتقاد دارم در شرایط فعلی باید در زمینه حذف این ارز، مراقبت‌هایی صورت گیرد تا بی‌تدبیری اتفاق نیافتد.

وی افزود: آغاز بدون تدبیر اختصاص ارز 4200 تومانی تبعاتی چون رانت، انحراف منابع و نارضایتی را در پی داشت و باید توجه داشت حذف این ارز و طرح جایگزین آن باید با تدبیر و لحاظ شرایط کشور و همچنین شرایط معیشت جامعه همراه باشد در غیر این صورت تبعات سنگینی به همراه خواهد داشت.

این اقتصاددان تصریح کرد: بنده مخالف ارز 4200 بوده و هستم، اما شرایط کنونی اقتصاد ایران را برای حذف ارز 4200 تومانی بابت 7 قلم کالای اساسی و کلیدی به صلاح نمی‌دانم؛ زیرا حذف این ارز برای کالاهای راهبردی و بسیار پر اهمیت سفره مردم باید با برنامه و نقشه‌راه و شفافیت همراه باشد. در مورد حذف این ارز و برنامه جایگزین آن هنوز شاهد شفافیت و روشنی نقشه راه از سوی دولت و مجلس نیستیم. وی خاطرنشان کرد: حذف این ارز بدون لحاظ شرایط کنونی اقتصاد کشور و بدون در نظر گرفتن سفره مردم، مساله را پیچیده‌تر می‌کند و می‌تواند موجب تکانه‌های تورمی بالایی شود و نارضایتی را تشدید کند.

شرایط مطلوب اجرای حذف ارز یارانه‌ای و حمایتی

عضو هیات علمی دانشکاده اقتصاد دانشگاه خوارزمی ادامه داد: پیشنهاد بنده به دولت و مجلس این است که تا زمانی که مساله برجام حل نشده، تا زمانی که انتظارات تورمی فروکش نکرده و تا هنگامی که کفایت منابع ارزی در کشور حاصل نشده و روند تورم هم کاهنده نیست، فعلا برای هفت قلم استراتژیک و راهبردی سفره مردم دست به حذف ارز 4200 تومانی نزنند؛ در ضمن اگر شرایط مهیا شد باید برنامه روشن و دقیقی را اعلام کنند تا در محافل علمی و نزد نخبگان در مورد آن بحث شود تا با نظرات و راهکارهای این عده حذف این ارز با تبعات تورمی کمتری مواجه شود.

شقاقی شهری تصریح کرد: فعلا دولت سیزدهم طرح جایگزینی برای حذف ارز 4200 تومانی اعلام نکرده و هنوز نمی‌دانیم طرح جایگزین ارز حمایتی از 7 قلم کالای مهم و راهبردی زندگی مردم چیست؛ نمی‌دانیم برنامه دولت برای ذرت، گندم، کنجاله، دارو، دانه‌های روغنی و ... چیست؟  

شرایط حذف ارز 4200 تومانی در اقتصاد فراهم نیست

این اقتصاددان بیان کرد: به نظر بنده شرایط حذف این ارز در اقتصاد ایران فراهم نشده زیرا برجام هنوز به نتیجه نرسیده؛ همچنان شاهد انتظارات تورمی در اقتصاد هستیم، هنوز آینده باثبات و روشنی از مسائل تورمی در کشور وجود ندارد، ضمن اینکه در 4 سال گذشته و به صورت میانگین شاهد تورم بیش از 40 درصد بوده‌ایم و هزینه‌های زندگی بسیار بالا رفته و فشار سنگینی بر دهک‌های کم درآمد وارد شده است. بنابراین  حذف ارز 4200 تومانی و جایگزینی آن برای 7 قلم کالای استراتژیک و راهبردی نیاز به بررسی‌های بیشتر و جامع دارد.