درباره اجرای «سوگ آزادی» از نگاه آهنگساز
غریبگی تاسف‌آور با هنر ایرانی
فردین خلعتبری
این روزها مشغول اجرای موسیقی «مجلس شبیه خوانی حرّ» هستم که تحت عنوان «سوگ آزادگی» به نمایش در می‌آید. این نمایش، مانند اجراهای قدیمیِ تعزیه بر صحنه گرد اجرا می‌شود و البته ابزار و ادوات متعددی دارد و موسیقی برخلاف آنچه در گذشته اتفاق افتاده با ارکستر سازهای ایرانی به‌طور زنده نمایش را همراهی می‌کند. دلیل این تغییر به گونه‌ای رجوع به موسیقی ردیفی دستگاهی ایرانی است.
به پیشنهاد آقای «مجید خسروآبادی»، کارگردان، و «عباس صالحی»، استاد موسیقی تعزیه و نوازنده ترومپت، این پروژه کلید خورد. من پیش از این سابقه‌ای در این‌گونه اجرا نداشتم و آقای صالحی که سابقه زیادی در نوازندگی تعزیه دارند به عنوان مشاور و راهنمای آهنگساز و نوازنده نی در این برنامه همکاری می‌کنند. موسیقی در سه نقشِ همراه نوحه‌ها، همراهی‌کننده آوازها و موسیقی متن نمایش نمود پیدا می‌کند. در بخش دوم سعی شده است بداهه‌خوانی خوانندگان حفظ شود؛ به لحاظ زمانبندی هماهنگی گروه موسیقی با بداهه خوانان، سوارکاران و حرکات نمایشی و گفت‌گوهای بازیگران کاری سخت است که هر اجرا با اجرای دیگر تفاوت‌های محسوس و نامحسوس پیدا می‌کند. ایجاد توازن صوتی بین گروه موسیقی و گروه بازی کار دشواری است که دوستم آقای «حامد بیک» اداره‌کننده صدای آن هستند. این کار در این مرحله صرفا جنبه نمونه‌سازی دارد و برای اینکه بخواهد قاعده‌مند شود، می‌بایست به موسیقی هر مجلس تعزیه (مثل این) نت‌های موسیقی اضافه شود و آهنگسازی و ارکستراسیون انجام پذیرد. از هیجان انگیزترین بخش‌های اجرا، حضور بی‌تکلف مردم بدون تشریفات کنسرتی و خرید بلیط است. آمد و شد وقت و بی‌وقت و حضور کودکان گاهی همراه با بی‌نظمی است؛ اما موسیقی این‌گونه در متن زندگی مردم جای می‌گیرد و امیدوارم می‌کند نسل آینده تحت این حضور هر چند کوتاه، صدای سازهای ایرانی خودشان را از نزدیک بشنوند تا در آینده این غریبگی تاسف‌آور با هنر ایرانی کم شود؛ هر چند مجالس شبیه خوانی با حضور نوازندگان بسیار خوب ترومپت و کلارینت، توانسته به خوبی سازهای غربی را به موسیقی ایرانی و دستگاهی نزدیک کند؛ اما سعی ما بر ورود به ساحت قدیمی‌تری است. یادمان نرود آیین تعزیه و مراسم مذهبی این‌چنینی باعث حفظ، قوام و تداوم موسیقی ایرانی بوده است و آوازخوانی و گفت‌وگوهای آوازی این‌چنینی حق بزرگی بر گردن موسیقی دارد، همانگونه که تعزیه بر نمایش ایرانی. امید بر حمایت اساتید کاربلد این حوزه دارم و البته گوش به زنگ انتقادها هستم. حالم با صدای شبیه‌خوان‌های استاد و درجه یک کشور خوب می‌شود و از اینکه با گروه موسیقی متبحری همراهم و با شوق آنها را همراهی می‌کنند، ذوق می‌کنم و البته از همه‌شان سپاسگزارم. شبیه خوان‌هایی مثل اعلا قاسمی شبیه امام حسین ع، حسن نرگس‌خوانی شبیه حرّ و حضرت ابوالفضل ع، محسن هاشمی شبیه حرّ و حضرت ابوالفضل ع، حمزه کاظمی خطیب و ساربان، محمد باغانی قاصد، حسین ملاحسینی شبیه ابن زیاد، سیدکاظم جده‌خواه شبیه ابن سعد و مجتبی حسن بیگی شبیه شمر. اعضای گروه موسیقی هم پویا سرایی نوازنده سنتور، بهزاد رواقی و شاهین صفایی نوازنده تار، جلال امیر پورسعید نوازنده بم تار، بابک باربد نوازنده بربط، علیرضا دریایی، مسلم علیپور، فرشاد رستمی هر سه نوازنده کمانچه، پاشا هنجنی، ایمان موسی زاده، عباس صالحی نوازندگان نی، علی رحیمی، مجید یگانه‌راد نوازنده سازهای کوبه‌ای، پرویز گلی‌پوربارکوسرایی، نیما گلی‌پوربارکوسرایی، تقی نیک‌اخلاق بارکوسرایی نوازندگان کرنای گیلان که همگی با پسوند استاد باید خوانده شوند و البته دوست همراه همیشگی‌ام «بهنام ابوالقاسم» هم ارکستر را رهبری می‌کند. این همه را آقای مجید خسروآبادی هدایت کرده است .
دیدگاه تان را بنویسید