افقه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، سناریوی بنزینی این روزها را مشکوک دانست
تکذیب‌های متعدد؛ نگران‌کننده و مسبوق به سابقه
مهرنوش حیدری
بیش از یک‌ماه از جراحی بزرگ اقتصادی دولت می‌گذرد و در این مدت و برخلاف وعده‌های داده شده؛ قیمت انواع کالاها در بازار افزایش هولناکی داشته است و هر چند روز یک‌بار نیز شایعه افزایش قیمت بنزین مطرح می‌شود. افزایش قیمت بنزین را می‌توان همانند مصداق بارز پاشنه آشیل اقتصاد خانوار به شمار آورد چراکه هرگونه تغییر نرخ آن می‌تواند به دلیل برهم زدن توازن اقتصادی، موجب واکنش‌های فراوان در میان ایرانیان شود. از ابتدای حضور دولت سیزدهم که تاکنون تقریبا عمر یک‌ساله خود را سپری کرده، بنا بر ادعای روزنامه دولت؛ شایعه افزایش قیمت بنزین بیش از 15 بار مطرح شده است و تقریبا در تمام موارد این موضوع با واکنش شدید مردم حداقل در دنیای مجازی مواجه شده است.
اما مساله مهم اظهارات برخی مردان سیاست درباره این محصول استراتژیک است که به نگرانی‌ها دامن می‌زند؛ به‌طوری‌که پس از اجرای طرح موسوم به جراحی بزرگ اقتصادی دولت ابراهیم رئیسی و حذف رسمی ارز ترجیحی و گرانی انواع کالاها؛ شایعه افزایش نرخ بنزین بار دیگر مطرح شد که علی رحیمی مظفری، عضو کمیسیون انرژی مجلس اظهار کرد؛ در سال 1401 قیمت بنزین افزایش پیدا نمی‌کند لیتری 1500 تومان باقی می‌ماند.
این در حالی است که در بحبوحه گمانه‌زنی‌ها حمید پورمحمدی، بیان کرد؛ «قیمت واقعی بنزین، 20 هزار تومان است.»
پرویز محمدنژاد، عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز عنوان کرد؛ «در عین حال که معتقدیم باید در حوزه مصرف بنزین، گازوئیل و سایر فرآورده‌های آن مدیریت دقیق‌تری اعمال شود اما هیچ گونه برنامه‌ای برای افزایش قیمت آنها در دستور کار مجلس و دولت نیست.»
وی تاکید کرد: «ما با اجبار قیمت بنزین را در این رقم نگه داشته‌ایم. قیمت بنزین رقمی بالغ بر یک دلار است و مابقی آن یارانه است.»
تکذیب مکرر افزایش قیمت بنزین
شایعه افزایش نرخ بنزین در سومین هفته خردادماه با انتشار گسترده عکس‌هایی از اطلاعیه‌های نصب شده در جایگاه‌های عرضه بنزین و گازوئیل در برخی شهرستان‌ها مبنی بر جمع‌آوری کارت‌های سوخت جایگاه‌داران شدت گرفت؛ علی‌اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی روز گذشته این خبر را تکذیب کرد؛ اما با وجود تکذیب این مقام مسئول، اما نگرانی مردم رفع نشد جواد اوجی، وزیر نفت نیز تاکید کرد: من امروز اعلام می‌کنم به هیچ عنوان و اصلا و اصلا نه تنها بحث افزایش قیمت بنزین مطرح نیست و این مسئله در دستور کار دولت قرار ندارد، بلکه شایعات منتشر شده در فضای مجازی و جامعه مبنی بر جمع‌آوری کارت سوخت جایگاه‌داران را کاملا تکذیب می‌کنم و در این مورد هم چیزی در دستور کار وزارت نفت و دولت قرار ندارد.
تکذیب‌های مسبوق به سابقه
با وجود تکذیب وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، متاسفانه مردم از سخنان این عزیزان اقناع نشده و برخی بر این باورند تکذیب مقدمه عملی شدن است و این رفتارها مسبوق به سابقه است و حداقل در دولت‌های قبلی با وجود تکذیب‌ها مکرر شاهد اعمال افزایش نرخ بنزین بوده‌ایم. اکنون نیز عملکرد ضعیف دولت در کنترل قیمت سایر کالاها نشان می‌دهد که سایه سنگین گرانی بر سر بنزین و گازوئیل همچنان وجود دارد و بعید نیست که در ماه‌های آتی و با بدتر شدن شرایط اقتصادی و کاهش درآمدهای ارزی، ناگهان یک شبه قیمت این محصول استراتژیک را به بیش از یک دلار برسانند. باید توجه داشت که انتشار مکرر و تکذیب‌های متعدد درباره افزایش نرخ بنزین، امنیت روانی جامعه را نشانه گرفته است.
لزوم حذف « نان‌خورهای اضافه» در بودجه
مرتضی افقه، اقتصاددان درباره چرایی قوت گرفتن مکرر شایعه افزایش نرخ بنزین در شرایط فعلی اقتصاد ایران و اینکه می‌توان این شایعه‌ها را مقدمه‌ای برای افزایش قیمت این محصول دانست یا خیر؛ به «توسعه ایرانی» گفت: شرایط دولت و کشور به گونه‌ای است که دولت با کسری بودجه بسیار زیادی مواجه است. بنده معتقدم بودجه متاسفانه سرشار از به اصطلاح «نان‌خورهای اضافه»ای است که ردیف‌های هزینه‌ای بسیار زیادی را به خود اختصاص داده‌اند در حالی که اضافه بوده و می‌توانند حذف شوند بدون اینکه به تولید ملی آسیب وارد شود.
راهکارهای جبران کسری بودجه از نظر دولت
وی ادامه داد: با وجود شرایط فعلی می‌توان گفت دولت از طریق کاهش هزینه‌ها به دنبال جبران کسری بودجه خود نیست بلکه به دنبال درآمدهای جدید است. در وهلة نخست نیز اقدام به افزایش قیمت‌ها و به ویژه افزایش نرخ ارز شد که شوک به بازار را در پی داشت. به عنوان دومین راهکار به نظر می‌رسد دولت در سال‌جاری سختگیری‌های فراوانی برای افزایش درآمدهای مالیاتی اعمال کرده است که باید گفت اگر سختگیری‌ها شامل افراد بسیار ثروتمندی شود که فرار مالیاتی سنگینی دارند، اقدام بسیار خوبی است هرچند به نظر می‌رسد به دنبال اخذ مالیات از طبقات متوسط و رو به پایین هستند زیرا این افراد بیشتر در دسترس هستند و امکان فرار مالیاتی ندارند بنابراین به این عده فشار بیشتری وارد خواهد شد.
انتشار شایعه افزایش قیمت بنزین بی‌هدف نیست
وی اضافه کرد: سومین راهکار برای کسب درآمد بیشتر را می‌توان افزایش قیمت کالاها و خدماتی که دولت ارائه می‌کند، دانست به‌طوری‌که حامل‌های انرژی مانند آب، برق، گاز و در کنار آن بنزین و سوخت است. باید توجه داشت در سال‌های گذشته عده‌ای از اقتصاددانان بر این باور بوده‌اند که دولت باید یارانه پنهان حامل‌های انرژی را حذف کند و بنده تصور می‌کنم دولت و مجلس به دنبال راهی برای افزایش نرخ بنزین هستند اما به دلیل تجربه افزایش قیمت بنزین در سال 1398 و تبعات ناشی از آن، احتیاط می‌کنند و بنده حدس می‌زنم انتشار شایعه افزایش نرخ بنزین در ماه‌ها و هفته‌های اخیر نیز در اصل برای سنجش واکنش مردم نسبت به این مساله است و اگر زمینه را مناسب دیدند نسبت به افزایش قیمت بنزین اقدام کنند و یا به نحوی بخشی از قیمت را افزایش دهند و بخشی را به صورت یارانه‌ای و سهمیه‌بندی به مردم اختصاص دهند تا به زعم خودشان افزایش نرخ بنزین در جامعه حساسیت برانگیز نشود. وی تاکید کرد: انتشار چنین شایعاتی بی هدف نیست.
افقه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: تصور می‌کنم دولت و مجلس به دنبال راهی برای افزایش نرخ بنزین هستند، اما به دلیل تجربه افزایش قیمت بنزین در سال 1398 و تبعات ناشی از آن، احتیاط می‌کنند و بنده حدس می‌زنم انتشار شایعه افزایش نرخ بنزین نیز در اصل برای سنجش واکنش مردم نسبت به این مساله است
تبعات افزایش نرخ بنزین با توجه به شرایط خاص اقتصادی
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز درباره تبعات افزایش نرخ بنزین در جامعه با توجه به تغییر شرایط اقتصادی و معیشتی مردم نسبت به سال 1398 توضیح داد: اکنون با افزایش نرخ ارز مردم با مشکلات فراوانی مواجه شده‌اند و باید دقت کافی در اعمال چنین طرح‌ها و تصمیماتی داشت زیرا به نسبت سال 1398 وضعیت مالی و معیشتی مردم بسیار بدتر شده است، بنده فکر می‌کنم هرگونه افزایش قیمتی در مورد کالاهای مختلف می‌تواند موجب تنش در جامعه شود بنابراین امیدوارم دولتمردان در مورد افزایش قیمت بنزین تصمیمات عاقلانه بگیرند زیرا ممکن است تبعات این گرانی برای کشور سنگین‌تر و پرهزینه‌تر از اقلام دیگر باشد.
گلایه مردم از طرح نرخ‌های بین‌المللی برای فروش بنزین
وی در پاسخ به این پرسش که برخی نمایندگان مجلس و دولتمردان از لزوم نزدیک شدن قیمت بنزین به نرخ‌های بین‌المللی سخن می‌گویند و عده‌ای برای بنزین قیمت یک‌دلار و حداقل 20 هزار تومان و... ذکر می‌کنند در حالی‌که این مساله با واکنش و گلایه‌های فراوان مردم مواجه شده زیرا بر این باورند زمانی که دریافتی آنها و درآمدشان به ریال است چرا باید مبنای محاسبه قیمت بنزین با دلار باشد، اظهار کرد: متاسفانه این شیوه استدلال از سوی برخی نمایندگان و دولتمردان را یک گروه از به اصطلاح«اقتصادخوانده‌های اقتصاد درک نکرده» رواج داده و توصیه کرده‌اند. متاسفانه این عده واقعیت اقتصاد ایران را درک نکرده‌اند و فقط انبانی از تئوری‌ها و نظریات اقتصادی وارداتی هستند که ناسازگار با شرایط ایران است؛ این استدلال ساده‌لوحانه نخست از سوی اقتصاددانان اقتصاد آزاد مطرح شد. آنها استدلال می‌کنند که قیمت بنزین بین‌المللی است و هزینه نیروی کار داخلی است که عقیده منطقی و علمی تلقی نمی‌شود زیرا ارزان بودن نیروی کار به دلیل سوء مدیریت‌ها سبب شده تا پرداخت‌ها به صورت حداقلی انجام شود.
دیدگاه تان را بنویسید