مکیدن خون بازار سرمایه با فروش اوراق

مهرنوش حیدری

 بازار سرمایه روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد و علیرغم امیدهای فراوان نسبت به بر سر کار آمدن دولت سیزدهم، همچنان روند شاخص نزولی است و فرش قرمز از این بازار جمع نشده است.

سرمایه‌گذاران در ماه‌های گذشته روزهای پرتنش و ناامیدکننده‌ای را پشت سرگذاشته‌اند و هر روز از ارزش سرمایه‌های آنها در این بازار کاسته شده است. برخی کارشناسان سال گذشته و همزمان با روند نزولی شاخص در این بازار، انگشت اتهام را به سمت دولت دوازدهم نشانه گرفته و مدعی شدند که دولت برای جبران کسری بودجه به عرضه و فروش اوراق روی آورده و این کار موجب ضرر و زیان در بورس شده است.

ادعایی که با واکنش‌های فراوان مواجه شد؛ این در حالی است که با آغاز دولت سیزدهم بسیاری از سهامداران خرد این بازار بار دیگر چشم امید به دولتمردان دوختند و چشم انتظار چاره‌جویی فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق که در 3 ماه گذشته عهده‌دار مسئولیت‌های مهم و کلیدی شده‌‌اند، نشستند.

اما اینکه بیش از 3 ماه از عمر این دولت می‌گذرد و تاکنون چاره‌ای برای بهبود وضعیت بورس اندیشده نشده است موجب اظهارنظرهای فراوانی درباره بازار سرمایه از سوی مسئولان مستقیم و غیرمستقیم شده که بر روند این بازار سایه افکنده است.

در جدیدترین اظهارنظر که با واکنش سهامداران مواجه شد؛ آقامحمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته است: بورس نمایانگر وضع کلی اقتصاد است.دولت برای جبران کسری بودجه، اوراق می‌فروشد که البته کار منفور و بدی نیست و مجبور است اینکار را انجام دهد.

وی افزوده است: البته ممکن است اوراق‌فروشی باعث ریزش بورس شود. مهم این است که دولت برای جبران کسری بودجه از بانک مرکزی استقراض نکند که این کار را نمی‌کند، چون آثار تورمی زیادی دارد.

اکنون باید بحران عرضه اوراق را یکی از چالش‌های جدی بازار سرمایه به ‌شمار آورد هرچند وزارت اقتصاد اعلام کرده که از مهرماه اوراق جدیدی را نفروخته است اما طرح این ادعا که فروش اوراق با هدف جبران کسری بودجه است در وضعیت سرمایه‌گذاری در این بازار اثرگذار خواهد بود و به نااطمینانی به بورس بیش از پیش دامن می‌زند.

زمان مناسب  عرضه و فروش اوراق نیست

یک کارشناس بازار سرمایه درباره تاثیرعرضه اوراق به بورس اظهار کرد: به صورت طبیعی فروش اوراق در بازار سرمایه مشکلی ندارد زیرا ابزار و ورقه بهاداری است که در بازار ثانویه مورد معامله و دادوستد قرار می‌گیرد. اما فروش اوراق بهادار و یا اوراق بدهی که از سوی دولت منتشر می‌شود و در شرایط فعلی به فروش می‌رسد، منجر به بروز مشکلاتی می‌شود. به عبارتی زمان عرضه و فروش آن مناسب نیست. زیرا بازار سرمایه هنوز به ثبات نرسیده و هنوز اعتماد و اعتبار خود را در میان سهامداران به‌دست نیاورده است و سرمایه‌گذاران نمی‌توانند نسبت به این بازار اعتماد داشته باشند لذا به خرید اوراق با درآمد ثابت روی می‌آورند و به عنوان یکی از منابع درآمدی و سرمایه‌گذاری خود انتخاب می‌کنند.

مجید محمدعلیزاده آرانی در گفت‌وگو با روزنامه «توسعه ایرانی» تصریح کرد: در سال‌های گذشته و در زمانی که بازار در ثبات و آرامش بود و هر روز دستخوش نوسانات و شایعات متعدد نبود، اوراق مورد معامله قرار می‌گرفت و کسانی که تمایل داشتند و ریسک‌گریز بودند و همچنین کسانی که محتاط‌تر بودند؛ ‌اقدام به خرید اوراق درآمد ثابت می‌کردند؛ اما زمان انتشار این اوراق در حال حاضر مناسب نیست. اینکه مسئولان و مقامات دولتی و نهادهای نظارتی در ارتباط با بازار سرمایه در قالب مصاحبه‌ها و نگارش‌ها و ... نظرات خود را بیان کرده و عنوان می‌کنند؛ دولت به ناچار و خواه و ناخواه کسری بودجه را باید از بازار سرمایه تامین کند و برای این کار به جای استقراض از بانک مرکزی نسبت به انتشار اوراق درآمد ثابت اقدام خواهد کرد، سبب شده‌ تا سرمایه‌گذاران به انتشار ادامه‌دار اوراق بیندیشند و فکر کنند که در شرایط فعلی نسبت به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه محتاط‌‌‌تر عمل کنند. این کارشناس بازار بورس تاکید کرد: این موارد موجب شده تا در بازار تاحدودی تلاطم ایجاد شود و همچنین تصمیمات لحظه‌ای، آنی و غیرکارشناسی که از سوی کارشناسان و مسئولانی که اخیرا در سیستم و بخش دولتی در مسند امور قرار گرفته‌اند بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تاثیر‌گذار شده‌اند به طوری که اکنون سهامداران و سرمایه‌گذاران نگران شرایط شده‌اند.

وی ادامه داد: ‌بازار سرمایه محلی است که سرمایه‌گذاری در آن با احتیاط فراوان انجام می‌شود اما باید توجه داشت ذات سرمایه ترسو است و سریع واکنش نشان می‌دهد؛ این بازار با یک تصمیم و یا ابلاغیه و ... به کار خود ادامه نمی‌دهد بلکه واکنش نشان می‌دهد و در کنار آن سرمایه‌گذاران نیز بر اساس شرایط و روحیات خود تصمیم‌گیری می‌کنند.

 راهکارهای کسری بودجه دولت

محمدعلیزاده آرانی درباره راهکارهای جبران کسری بودجه از سوی دولت توضیح داد: راه‌های متفاوت و متعددی همچون استقراض از بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی، اخذ مالیات و انتشار اوراق درآمد ثابت و... برای جبران کسری بودجه وجود دارد اما اکنون دولت راحت‌ترین و آسان‌ترین راه را انتخاب کرده است؛ از سوی دیگر باید به انتشار اسکناس و استقراض از بانک مرکزی نیز اشاره کرد که هرکدام دارای تبعات مختلفی است و موجب افزایش پایه پولی در کشور خواهد شد و در نهایت موجب تشدید تورم خواهد شد. هرچند انتشار اوراق با درآمد ثابت نیز در سال‌ اول شاید تا حدودی موجب مهار تورم شود اما در سال‌های آتی شاهد بروز ابرتورم خواهیم بود. بنابراین این مساله‌ی گریزناپذیر است و باید تصمیمات دیگری را اتخاذ کرد. وی عنوان کرد: باید توجه داشت توسعه همواره با مرگ تدریجی تصمیمات و روش‌ها، ایده‌ها و نظریه‌های سنتی همراه است و در نهایت منجر به ایجاد و زایش یک تصمیم و روش جدید خواهد شد که این روند با درد و رنج همراه است بنابراین دولت  باید این مساله را بپذیرد. اعتقاد بنده این است که دولت باید تصمیمات قاطع در رابطه با نرخ‌گذاری کالاها و محصولات بگیرد و از قیمت‌گذاری دستوری پرهیز کند هرچند شاید موجب افزایش قیمت و فشار بر دهک‌های پایین جامعه شود اما براساس آزادسازی قیمت‌ها از این اقشار حمایت کند و نیازهای دهک‌های پایین جامعه را تامین کند.

محمدعلیزاده آرانی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: راه‌های متفاوت و متعددی همچون استقراض از بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی، اخذ مالیات و انتشار اوراق درآمد ثابت و... برای جبران کسری بودجه وجود دارد، اما اکنون دولت راحت‌ترین و آسان‌ترین راه را که فروش اوراق است و بر بازار سرمایه آثار مخربی دارد، انتخاب کرده است

وی افزود: یکی از اقداماتی که دولت برای جبران کسری بودجه انجام می‌دهد در اصل آتش زدن به اموال و دارایی‌های خود است که با قیمت بسیار پایین و نازل، سهام خود را در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس می‌فروشد و بخشی از نقدینگی را از همین طریق تامین می‌کند و بخشی دیگر را از راه انتشار اوراق با درآمد ثابت انجام می‌دهد که قطعا اگر از بازار حمایت کرده و با اندکی طمأنینه و سعه صدر بیشتر نسبت به فروش اوراق و سهام تدبر کند به یقین هم درآمد بیشتری کسب خواهد کرد و هم موجب کسب رضایت سهامداران و اهالی بازار سرمایه خواهد شد.

خطرات عرضه فراوان اوراق د

ر بازار سرمایه

این کارشناس بازار سرمایه درباره خطرات عرضه اوراق و همچنین سهام دولت به میزان و حجم فراوان در بورس خاطرنشان کرد: اگر این اقدام بدون طمأنینه انجام شود به حتم موجب افت شاخص و روند کاهشی بازار سرمایه خواهد شد به طوری‌که بازار سرمایه با تلاطم بسیار شدیدی مواجه می‌شود؛ هنگامی که حمایتی از بازار انجام نشود و نقدینگی به بازار تزریق نشود و در مقابل خون جاری در رگ بازار - نقدینگی موجود در بورس- را بخواهند از آن خارج کنند شاهد تبعات جبران‌ناپذیری مانند افت شاخص و کاهش ارزش و قیمت سهام‌ها خواهیم بود. هنگامی که فروش‌ها آبشاری شود و نوسان‌گیری جزء برنامه سرمایه‌گذاران قرار گیرد و یا هنگامی‌که بازده سهام سرمایه‌گذاران به نرخ سود روزانه 2 تا 3 درصد برسد و سرمایه‌گذاران هم نسبت به سودهای پایین احساس رضایت کنند؛ بازار با افت مواجه خواهد شد.

 محمدعلیزاده آرانی تاکید کرد: بازار سرمایه نیازمند خون تازه- تزریق نقدینگی- است و باید هرچه سریعتر تکلیف مواردی مانند تزریق نقدینگی و انتقال وجه از صندوق توسعه ملی به این بازار به سرانجام برسد. همچنین اکنون عرضه‌های اولیه غیرکارشناسی و غیربرنامه‌ریزی‌ شده در حال مکیدن خون بازار سرمایه است و موجب خروج نقدینگی‌های موجود در بازار می‌شود که در نهایت منجر به افت شاخص و قیمت سهام خواهد شد.