برنامه‌های اقتصادی نامزدها، نه عملی است، نه باورپذیر
وعده معجزه!
مریم شکرانی
نخستین دور مذاکرات نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری حواشی زیادی به دنبال داشت و برش‌هایی از وعده‌های نامزدهای انتخاباتی در توییتر و کلاب هاوس اساس محور بحث‌های اقتصادی شد.
وعده‌هایی که البته از نظر غالب کارشناسان اقتصادی اعتبار ندارند و احتمال محقق شدن آن ضعیف است.
پیش از این نیز از این دست وعده‌ها از سوی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری داده شده است؛ اما در نهایت اغلب دولت‌ها به واسطه دخالت سیاست در اقتصاد دست بازی در این عرصه نداشته‌اند و مشکلات اقتصادی ایران همچنان به قوت خود باقی مانده است.
یارانه، بحث‌برانگیزترین وعده نامزدها
یارانه طبق معمول مهمترین وعده نامزدهای انتخاباتی در ایران بوده و است. نامزدهای انتخاباتی از یارانه‌های ۴۵۰ هزار تومانی تا یارانه‌های یک میلیون تومانی صحبت کرده‌اند.
این وعده‌ها در شرایطی داده می‌شود که دولت روحانی زمان روی کار آمدن خود از یارانه ۴۵ هزار تومانی به عنوان مصیبت اعظم یاد کرد.
تا پایان دولت روحانی نه تنها بار سنگین یارانه‌ها از دوش اقتصاد ایران برداشته نشد که انواع یارانه از قبیل یارانه معیشتی و یارانه کرونا به آن اضافه شد.
هم زمان با این شرایط اما درآمدهای دولت رو به کاهش گذاشت و تا پارسال طبق اعلام سازمان برنامه و بودجه درآمد نفت فقط به ۱.۲ میلیارد دلار رسیده است. در این شرایط محمود واعظی، رییس دفتر رییس جمهور اعلام کرد که دولت دلار را برای رفع کسری بودجه خود گران کرده است. هرچند او در ادامه حرف خود را پس گرفت اما وزیر اقتصاد از تامین کسری بودجه از بورس و رییس بانک مرکزی از چاپ پول و پیش‌خور کردن ارزهای بلوکه شده گفت. حالا اما در این شرایطی که دولت برای تامین کسری بودجه خود به هر دری زده است و اقتصاد ایران رکوددار نرخ تورم شده، نامزدهای انتخاباتی از افزایش چند برابری یارانه‌های نقدی می‌گویند. پرسش اینجاست که آنها این میزان کلان پول را قرار است در وضعیت فعلی از کجا بیاورند؟
یا نامزد دیگری در انتخابات از تامین حداقل ۲۵۰۰ کالری برای هر ایرانی گفته است. ادعای عجیبی که البته نه تنها مشخص نکرده منابع مالی آن را از کجا تامین خواهد کرد که اساسا امسال ایران با بحران بی‌سابقه آب مواجه است و در زمینه فرسایش خاک رتبه اول جهان را به دست آورده است. بنابراین با این وضعیت نابسامان منابع طبیعی تامین این میزان غذا برای جمعیت ۸۰ میلیون نفری ایران با اتکا به تولید داخل نشدنی است.
کارشناسان اقتصاد می‌گویند برای کاهش نرخ تورم نیاز به تقویت ارزش ریال از طریق رشد اقتصادی است و رشد اقتصادی نیازمند سرمایه‌گذاری است و حالا نامزدهای انتخاباتی باید پاسخ دهند که چگونه می‌خواهند کشور در شرایط تحریم را با رشد خیره‌کننده سرمایه‌گذاری به چنان پیشرفتی برسانند که نرخ تورم آن را به سطح نرخ تورم کشورهای اروپایی نزدیک کنند
شعار مبارزه با فساد در بستر فسادخیز
بحث داغ مبارزه با فساد هم یکی دیگر از وعده‌های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری است. حالا مبارزه با فساد در شرایطی مطرح می‌شود که ایران در شرایط تحریم به سر می‌برد و به FATF ملحق نشده است. ناگفته پیداست که این دو مساله موانع بسیار مهم شفافیت و تحقق مبارزه با فساد است. از این گذشته بالاتر از ۸۰ درصد اقتصاد ایران در حال حاضر در دست دولت، شبه دولت و نهادهای حاکمیتی است و بنا به گفته بسیاری از متولیان و کارشناسان، خصوصی‌سازی‌های سال‌های گذشته ناموفق بوده و به دست بخش خصوصی واقعی نرسیده است.
حالا پرسش این است که در چنین بستر مهیای فساد چگونه می‌توان شعار مبارزه با فساد سر داد؟
کاهش نرخ تورم به زیر ۵ درصد!
نامزدهای انتخاباتی در شرایطی مدعی هستند که مانع از ونزوئلایی شدن ایران شده‌اند و بنا دارند که نرخ تورم کشور را به زیر ۵ درصد برسانند که واقعیت ها حاکی از مسایل دیگری است. ایران سال گذشته رکورد ۲۴ ساله نرخ تورم را شکسته است و نرخ تورم نزدیک به ۵۰ درصد را هم تجربه کرده است. این در حالی است که نرخ تورم زمان جنگ از دوره فعلی کمتر بوده و ایران جز ۶ کشور با بیشترین نرخ تورم در جهان است.
حالا نامزدهای انتخاباتی مدعی هستند که می‌توانند نرخ تورم ایران را به اندازه نرخ تورم کشورهای اروپایی کاهش دهند. این در حالی است که کارشناسان اقتصاد می گویند برای کاهش نرخ تورم نیاز به تقویت ارزش ریال از طریق رشد اقتصادی است و رشد اقتصادی نیازمند سرمایه گذاری است و حالا نامزدهای انتخاباتی باید پاسخ دهند که چگونه می‌خواهند کشور در شرایط تحریم را با رشد خیره کننده سرمایه‌گذاری به چنان پیشرفتی برسانند که نرخ تورم آن را به سطح نرخ تورم کشورهای اروپایی برسانند. سیامک قاسمی، کارشناس بازارهای مالی در همین زمینه در یک اتاق کلاب هاوس اعلام کرد که میانگین نرخ رشد اقتصادی در ۴ دهه اخیر حدود دو دهم درصد بوده است و در سال‌های اخیر این شاخص به صفر رسیده است. اصولا نامزدهای انتخاباتی بناست که چگونه چنان جهش اقتصادی ایجاد کنند که نرخ رشد اقتصادی کمر چنان عدد بزرگ تورم را بشکند؟ ضمن اینکه رشد نقدینگی به رکورد بی‌سابقه بالای ۴۰ درصد رسیده است که با این وضعیت و به گفته داوود سوری، اقتصاددان حتی در صورت احیای برجام مهار تورم دو رقمی ساده نخواهد بود. از سوی دیگر همچنان بحث بی‌ثمر بودن پیوستن به کنوانسیونهایی چون اف‌ای‌تی‌اف از سوی برخی از کاندیداها مطرح و پیگیری می‌شود . به نظر میرسد در اولین مناظره انتخاباتی ریاست جمهوری که در اولین روز هفته جاری برگزار شد، هر چند محور اقتصادی بود اما در عمل کاندیداها چندان صحبت شفافی در حوزه اقتصاد نداشتند و به وعده‌های کلی بسنده کردند . کاهش ارزش پول ملی ایران در حالی به نقطه انتقادی کاندیداهای ریاست‌جمهوری تبدیل شده بود که هیچ کدام نقش تحریم، عملکرد سیاسی در عدم پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف و همچنین نبود درآمدهای نفتی در سه سال اخیر را طرح نکردند و همین امر نشان می‌دهد فضای صحبت در حوزه اقتصاد فضایی کلی و غیر کاربردی و بدون توجه به واقعیات بوده است. با تمام این تفاسیر نامزدهای انتخاباتی همچنان وعده‌های عجیبی سر می‌دهند. وعده‌هایی که از تامین ۲۵۰۰ کیلوکالری انرژی برای هر شهروند ایرانی گرفته تا وام ازدواج ۵۰۰ میلیون تومانی را در برمی‌گیرد. از این رو بسیاری از شهروندان و کارشناسان معتقدند وعده‌های داده شده بدون توجه به ماهیت سیاسی مشکلات اقتصادی چیزی جز وعده نیست و البته تحقق آن نیز می‌تواند معجزه‌ای تمام عیار تلقی شود.
دیدگاه تان را بنویسید