تشدید آلودگی هوا و هشدار برای توقف پیش‌فروش خودروهای یورو ۴
تداوم تقابل خودروسازان و محیط‌زیست
مهناز اعتدالی
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست به شرکت ایران خودرو هشدار داد و خواستار توقف پیش‌فروش 4 خودرو با آلایندگی یورو 4 شد. البته چالش بر سر استانداردهای آلایندگی بین خودروسازان و محیط زیست از زمانی آغاز شد که در آیین‌نامه اجرایی ماده 4 قانون هوای پاک (مصوب مجلس شورای اسلامی)، مقرر شد فروش و شماره‌گذاری خودروهای دارای استاندارد یورو۴ از ابتدای سال ۹۸ ممنوع شود.
خودروسازان در همان زمان نیز از پذیرش این قانون خودداری کرده و برای تعویق اجرای این ماده قانونی با محیط زیست وارد مذاکره شدند که نتیجه آن تعامل سازمان محیط زیست با درخواست خودروسازان بود که برپایه آن مقرر شد ممنوعیت فروش خودروهای دارای استاندارد یورو۴ یک سال به تعویق بیافتد و از ابتدای سال ۹۹ اجرایی شود. اما خودروسازان این بار دست به دامن دولت شدند تا اجرای استاندارد آلایندگی از یورو 4 به یورو 5 را بیش از این به تعویق بیندازند.
بر این اساس، انجمن خودروسازان ایران با ارایه دو پیشنهاد به دولت مبنی بر تعویق استاندارد یورو۵ تا پایان تحریم‌ها و دیگری معافیت «خودروهای مونتاژی در حال ترخیص»، «خودروهای گیربکس اتوماتیک» و «خودروهای گازسوز» از این استاندارد درصدد خرید زمان از دولت بود که با مخالفت محیط زیست مواجه شد.
در نامه محمد مهدی میرزایی قمی، به فرشاد مقیمی، مدیرعامل ایران خودرو عنوان شده «براساس ماده ۴ قانون هوای پاک، پیش‌فروش خودروهای دارای استاندارد یورو۴ برای سال آینده ممنوع بوده و خودروسازان باید قبل از هرگونه اقدام به فروش و پیش‌فروش (با موعد تحویل سال ۹۹)، نسبت به اخذ مجوز آلایندگی برای محصولات خود اقدام کنند. با توجه به اینکه برای چهار محصول مذکور تاکنون اقدامی جهت ارتقای استاندارد آلایندگی به یورو ۵ صورت نگرفته است، مقتضی است دستور فرمایید از پیش فروش محصولات مذکور برای سال آینده جلوگیری به عمل آید. بدیهی است در صورت انجام پیش‌فروش این محصولات این سازمان پیگیری قانونی را در دستور کار خود قرار خواهد داد.»
در تحقیقات جدید سهم خودروها در آلایندگی هوا منتشر شد که با توجه به آن خودروهای سواری در انتشار PM۲,۵ سهم ۱۶ درصدی دارند. لایه بعد موتورسیکلت‌ها هستند که سهم ۱۰ درصدی در ایجاد ذرات PM۲.۵ دارند. سهم کامیون‌ها نیز ۱۰ و سهم اتوبوس‌ها در این آلودگی‌ها ۱۳ درصد اعلام شده است.
اما باید دید با این درخواست تکلیف پیش‌فروش‌های انجام شده توسط این شرکت خودرویی به چه فرجامی خواهد رسید و آیا خودروسازان به تعهدات خود در این زمینه متعهد خواهند ماند؟
واکنش ایران‌خودرو به درخواست محیط زیست
ایران خودرو در واکنش به درخواست سازمان محیط زیست برای توقف پیش‌فروش خودروهای یورو 4 اعلام کرد «محصولات تولیدی خود را براساس جدول زمان‌بندی که سازمان‌های ذیربط تعیین کرده‌اند ارتقا می‌دهد و برحسب تکالیف قانونی، محصولات یورو5 یا هر استاندارد دیگری را تولید و عرضه خواهد کرد.»
در پاسخ گروه صنعتی ایران خودرو به نامه محیط زیست آمده است: «در تمام سنوات گذشته نیز به هنگام پیش‌فروش خودرو، مشخصات محصول فعلی به مشتری ارائه می‌شود، اما در زمان تحویل، تمامی استانداردها مصوب ملی از نظر آلایندگی و زیست‌محیطی در محصولات تولیدی این خودروساز لحاظ شده است.»
خسارت‌های ناشی از آلایندگی هوا بیشتر از هزینه خرید خودرو از کمپانی‌های خارجی است. این را سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس در گفتگو با خانه ملت اعلام کرده و خواستار ورود جدی به موضوع تولید خودروهای بی‌کیفیت و آلاینده شده است
وقتی که واردات خودرو صرفه بیشتری دارد
خسارت‌های ناشی از آلایندگی هوا بیشتر از هزینه خرید خودرو از کمپانی‌های خارجی است. این را سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس در گفتگو با خانه ملت اعلام کرده و خواستار ورود جدی به موضوع تولید خودروهای بی‌کیفیت و آلاینده شده است.
به گفته اکبر ترکی، مجلس در طرح ساماندهی بازار خودرو با هدف کاهش آلودگی هوا به دنبال آزاد کردن و صفر کردن تعرفه واردات خودروهای هیبریدی است، اما وزارت صمت و دولت زیر بار این موضوع نمی‌روند و تاکید دارند که باید از واردات خودرو جلوگیری و به تولید داخل بها داد. از سویی می‌گویند شغل کارگر داخلی در معرض تهدید قرار می‌گیرد در حالی که سال‌ها هزاران نفر در کشور به علت تردد خودروهای بی‌کیفیت و آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و اگر خسارات‌های ناشی از آلودگی هوا را محاسبه کنیم بسیار بالاتر از هزینه خرید خودرو از کمپانی‌های خارجی است.
ایران به لحاظ سرانه خودرو به نسبت جمعیت، در رتبه هفتاد و یکم دنیا قرار دارد. به عبارتی در تهران حدود چهار خودرو به ازای هر 10 نفر وجود دارد، درحالی‌که این عدد برای شهرهایی مثل توکیو، لس‌آنجلس و وین دو برابر است؛ اما به اندازه تهران مشکل ترافیک و آلودگی هوا ندارند زیرا با وجود استاندارد مورد تایید، قیمت ارزان و تسهیلات زیاد برای خرید خودرو، استفاده از آن به دلیل عواملی مانند قیمت سوخت، عوارض و مالیات بسیار محدود است.
خسارت 260 میلیون دلاری آلودگی
براساس گزارش بانک جهانی، آلودگی هوا سالانه 2.6 میلیارد دلار به تهرانی‌ها خسارت وارد می‌کند که با احتساب جمعیت 8.7 میلیونی تهران، سهم هر نفر در زیان متاثر از آلودگی هوا، برابر با 300 دلار در سال است.
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در جدیدترین گزارش خود به موضوع آلودگی هوا پرداخته است. بخش‌های مختلف اقتصادی اعم از صنعت، نیروگاه‌ها، حمل‌ونقل، خانگی و تجاری و در آخر کشاورزی به ترتیب در میزان انتشار آلاینده‌ها نقش دارند که در این میان بخش‌های صنعت و نیروگاه به عنوان بخش‌های دولتی، بالاترین میزان انتشار آلاینده را دارند.
براساس این گزارش، نقش دولت در آلایندگی به این ترتیب است که از طرفی با هزینه در بخش صنعت، نیروگاه و حمل‌ونقل، با توجیه‌هایی نظیر افزایش اشتغال، افزایش درآمد سرانه و کاهش فقر موجب گسترش بیشتر آلودگی می‌شود و از سوی دیگر با افزایش تصدی‌گری دولت در اقتصاد، تمایل به مراعات ملاحظات و قوانین محیط زیستی نیز کاهش پیدا می کند.
آمار تلفات جانی آلودگی هوا نیز به نقل از وزارت بهداشت نشان می‌دهد که سالانه بین چهار تا پنج هزار شهروند تهرانی جان خود را در مواجهه مستقیم با ذرات معلق هوای تهران از دست می‌دهند. در ایران به علت وجود ذخایر سوخت فسیلی به صرفه‌جویی و کنترل مصرف سوخت توجه چندانی نمی‌شود؛ به طوری که در سال ۲۰۰۷ ایران با ۱/۱ درصد جمعیت جهان ۱٫۵ درصد انتشار گاز را داشته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس آمارهایی را هم از بانک جهانی در این گزارش آورده که براساس آن آمار مرگ زودرس ناشی از آلودگی محیطی ۵٫PM2 در تهران را سالانه بیش از چهار هزار نفر تخمین زده است.
در این گزارش پیش‌بینی شده که با کاهش غلظت ۵٫PM2 به سطح غلظت این آلاینده در لندن (مقدار ۲۰ میکروگرم بر مترمکعب)، تعداد هزار و ۳۰۰ مورد مرگ زودرس در سال کاهش یابد. اگر مقدار غلظت ۵٫PM2 به میزان ۱۵ میکروگرم بر مترمکعب برسد، تعداد دو هزار مرگ زودرس در سال کاهش خواهد یافت.
چالش بر سر استانداردهای آلایندگی بین خودروسازان و محیط زیست از زمانی آغاز شد که در آیین‌نامه اجرایی ماده 4 قانون هوای پاک (مصوب مجلس شورای اسلامی)، مقرر شد فروش و شماره‌گذاری خودروهای دارای استاندارد یورو۴ از ابتدای سال ۹۸ ممنوع شود
هزینه آلودگی هوا چقدر است؟
به گفته کارشناسان سال گذشته آلودگی هوا در مرگ‌ومیر بیش از ۵ هزار نفر مداخله داشته تا جایی که در زمان‌هایی که شاخص آلودگی به مرز هشدار می‌رسد ضرر و زیان ناشی از آن 5 برابر یارانه نقدی تهرانی‌ها در سال است؛ زیرا گلوگاه‌های اقتصادی کشور را فلج می‌کند.
البته برای درک درست هزینه‌های آلودگی هوا در ایران تاکنون برآورد دقیقی انجام نشده است. به گفته محسن طباطبایی، دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، هزینه آلودگی هوای تهران در سال ۹۱، بر اساس واقعی‌سازی قیمت‌ها با نرخ تورم، ۶ هزار میلیارد و ۶۷۰ میلیون تومان محاسبه شد.
وحید حسینی، مدیرعامل وقت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز در آبان ماه سال 96 عنوان کرد: «هزینه اقتصادی آلودگی هوای تهران بین ۱۲ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان است و می‌توان گفت پایتخت معادل بودجه شهرداری هزینه اقتصادی آلودگی هوا را می‌دهد».
سازمان ملل در روز جهانی محیط زیست هشدار داد که از هر ۱۰ نفر روی زمین، ۹ نفر هوای آلوده تنفس می‌کنند. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، این مساله به بحران جهانی مرگ تبدیل شده است. هر سال حدود ۷ میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا جان‌شان را از دست می‌دهند. سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای انرژی، حمل‌ونقل و صنعت، عامل اصلی آلودگی هواست. همان‌طور که عامل گرم شدن زمین و انتشار کربن نیز سوخت‌های فسیلی هستند.»
بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، آلودگی هوا هر ساعت ۸۰۰ نفر را به کام مرگ می‌کشد؛ به بیانی دیگر، هر دقیقه ۱۳ نفر جان خود را به خاطر آلودگی هوا از دست می‌دهند. آلودگی هوای خانگی نیز هر سال باعث مرگ ۳.۸ میلیون نفر می‌شود، اغلب این مرگ‌ها نیز در کشورهای در حال توسعه اتفاق می‌افتد که ۶۰ درصد آن شامل زنان و کودکان می‌شود.
بانک جهانی نتایج تحقیقاتی با عنوان «گزارش ۲۰۱۹ وضعیت هوای جهان» را به تازگی منتشر کرده‌است. این تحقیقات نشان می‌دهد که ۴ میلیارد نفر از مردم جهان در شرایط آب و هوایی ناسالم زندگی می‌کنند که ایران نیز یکی از کشورهایی با بیشترین میزان آلودگی هوا به شمار می‌آید.
طی سال‌های اخیر، آلودگی فزاینده هوا یکی از اصلی‌ترین چالش‌های کل جهان بوده است. این چالش تنها سلامت و جان فردی انسان‌ها را درگیر نمی‌کند بلکه سالانه ۲۲۵ میلیارد دلار از اقتصاد جهان را نیز از بین می‌برد که در این میان بیشترین آسیب را کشورهای جنوب آسیا تجربه می‌کنند.
دیدگاه تان را بنویسید