شناخت اساطیر ایران

اسطوره‌ها آینه‌هایی هستند که تصویرهایی را از ورای هزاره‌ها منعکس می‌کنند و آن‌جا که تاریخ و باستان‌شناسی خاموش می‌مانند، اسطوره‌ها به سخن درمی‌آیند و فرهنگ آدمیان را از دوردست‌ها به زمان ما می‌آورند و افکار بلند و منطق گسترده مردمانی ناشناخته، اما اندیشمند را در دسترس ما می‌گذارند. 

اساطیر ایران باستان، در این دنیای پررمز و راز جایی والا دارد و شناخت آن رهنمون ما در شناخت فرهنگ غنی و پرارزش این سرزمین است. کتاب جان هینلز مجموعه جامع و ساده‌ای از این اسطوره‌ها را در اختیار ما می‌گذارد. 

مؤلف با استفاده از منابع هند باستان و استناد به منابع مستقیم و غیرمستقیم ایرانی مانند اوستا، متن‌های پهلوی، شاهنامه فردوسی، متون تاریخی دوران اسلامی و آداب و رسوم بازمانده و با توجه به مطالعات ایران‌شناسان، نخست طرحی تاریخی عرضه می‌کند و مطالب مربوط به آغاز آفرینش، پیش‌نمونه آفریدگان، نمونه‌های پیشین خدایان باستانی و خدایان تحول‌یافته ادوار بعدی، قهرمانان تاریخی رنگ اسطوره گرفته را پیش می‌کشد و بخشی را به اساطیر ویژه زرتشتی اختصاص می‌دهد و بعد به اسطوره‌های زروانی و میترایی می‌پردازد و سپس اسطوره را در برابر تاریخ و آیین‌های متداول امروزی قرار می‌دهد. 

در این راستا، نویسنده از طرح موارد علمی خشک و نکات مورد شک و بحث درباره آن‌ها خودداری و تنها نتیجه مطالعات خود را عرضه می‌کند و جای جای کتاب، تحلیل‌هایی بر اسطوره‌ها می‌افزاید که در شناخت فلسفه و منطق آن‌ها مفید است.

 اگرچه در زمینه اساطیر ایران، مقالات و کتاب‌های متعدد انتشار یافته است، اما کتابی این‌گونه که طرحی ساده و جامع از اسطوره‌های ایرانی را در دسترس قرار دهد، تاکنون وجود نداشته است. 

مترجمان این کتاب، ژاله آموزگار و احمد تفضلی کوشیده‌اند با افزودن نکات مختصری به‌عنوان توضیح بر برخی مطالب، این کتاب را که نشر چشمه منتشر کرده است، برای خواننده ایرانی قابل استفاده‌تر کنند. این کتاب به‌طور خاص به اساطیر ایران باستان، خدایان مرتبط با آیین‌های دینی، قهرمانان ایزدی، اساطیر زرتشتی، نیروهای شر، کیش زروانی، اسطوره و مناسک و نمادپردازی و اسطوره و ایمان می‌پردازد.

جان هینلز متخصص تاریخ ادیان، دین‌شناسی تطبیقی و مذاهب و هنر ایرانی است که در نیمه نخست قرن بیستم در انگلستان متولد شده است. جان هینلز به‌ویژه به تحقیق در کیش مهر (میترائیسم) علاقه‌مند است. 

وی بجز این کتاب و کتاب «فرهنگ مذاهب» و مقالاتی در این زمینه‌ها، دو جلد مجموعه مقالات به نام «مطالعات مهرشناسی» را در کارنامه ایران‌شناسی خود دارد. جان هینلز معتقد است که ایران سرزمین تضادهای بزرگ است: سرزمین بیابان‌ها و جنگل‌ها، سرزمین کوه‌های پربرف و دره‌های سرسبز؛ ایران جایی است که درختان سیب و خرما به فاصله چند کیلومتر از یکدیگر می‌رویند؛ ایران سرزمین چاه‌های نفت و چادرنشینان است.