با نگاهی به کنسرت‌های برگزارشده در تلویزیون‌های تعاملی اینترنتی
کنسرت آن‌لاین چگونه رویدادی است؟
بیتا یاری
آخرین کنسرت آن‌لاین و غیر رایگان برگزار شده در شامگاه جمعه سوم مردادماه به اجرای سالار عقیلی اختصاص داشت که این بار یک نکته مثبت مهم را به نمایش گذاشت و آن اینکه در این اجراها می‌توان سنت‌های اجراهای معمول را تغییر داد. با توجه به حجم اعتراضاتی که پیش‌تر در اجرای کنسرت آن‌لاین و غیر رایگان همایون شجریان نسبت به تماشاچی‌های حاضر در بالکن اول سالن پیش آمد، این بار سن اجرا پشت به صندلی‌های تماشاچیان تالار وحدت قرار داشت و دوربین‌ها نیز سالن باشکوه و اما خالی از جمعیت تالار وحدت را نشان می‌دادند تا دیگر در این شرایط کرونایی تخلفی از جانب مدیران بنیاد رودکی مبنی بر دعوت از میهمانان و ایجاد ازدحام صورت نگرفته باشد و البته زیبایی این سالن باشکوه نیز از تیرگی بک‌گراندهای پیشین کنسرت‌ها بکاهد.
این اجرا نشان داد که می‌توان برخی ضوابط و سنت‌های اجرایی را برای کنسرت آن‌لاین تغییر داد و بنا بر شرایط از آن به نحو احسن استفاده کرد. مساله‌ای که کمتر بدان در کنسرت‌های آن‌لاین اندیشیده شده و کمتر موردتوجه برنامه‌گذاران و مجریان کنسرت‌ها بوده است. و درصورتی‌که به آن سنجیده نگاه شود می‌تواند رویکرد جدیدی را ایجاد کند.
چراکه بااین‌همه کنسرت پخش‌شده از بستر اینترنت به‌صورت آن‌لاین، هنوز مشخص نیست کنسرت آن‌لاین (رایگان و غیر رایگان در اینجا مدنظر نیست) چه تفاوتی با یک برنامه رسمی ضبط‌شده که از تلویزیون صداوسیما پخش می‌شود دارد. یعنی هنوز آن‌لاین بودن و استفاده از بستر شبکه مجازی تنها به جهت «بستر و رسانه پخش» مدنظر بوده و از هیچ‌یک از مزایا و امکانات آن‌لاین بودن و ارتباط در لحظه و واقعی (real time) این «بستر ارتباط دوطرفه» استفاده نشده و تنها به همان بستر پخش بودن بسنده شده است. ازاین‌رو اغلب اجراهای آن‌لاین تفاوتی با پخش یک فیلم از تلویزیون ندارند. و به همان میزان سعی شده تا همه‌چیز رسمی و تلویزیونی در استاندارد صداوسیمای ایران باشد. و این همان فرقی است که یک بیننده کنسرت آن‌لاین متوجه آن نمی‌شود که چرا همه‌چیز در این حد صداوسیماوار است؟ یعنی در اندازه استانداردهای صداوسیما پخش می‌شود. و البته تنها به این اکتفا می‌کند که با توجه به اینکه حساسیت‌ها و محدودیت‌های موجود در صداوسیما امکان نشان دادن ساز را ندارد (دلیلی که بیشتر مدیران دولتی فرهنگ به کار می‌برند)، پس پخش کنسرت از شبکه‌های مجازی با استفاده از قابلیت تلویزیون تعاملی فراهم آمده است. تلویزیونی که البته صداوسیما آن را در اختیار دارد و آهسته و بی‌سروصدا بر فضای مجازی نیز حاکم شده است.
اما از این‌ها گذشته آیا نمی‌توان در شبکه‌های مجازی کنسرتی برگزار کرد که بینندگان در خانه بتوانند در اجرای زنده هم حاضر باشند و پیغام و هورا کشیدن و تشویقشان را به خواننده یا نوازنده محبوبشان منتقل کنند؟ اغلب برگزارکنندگان کنسرت رایگان با استفاده از پخش در اینستاگرام می‌توانستند پذیرای آن‌لاین واکنش مخاطبانشان باشند اما همگی دسترسی مخاطبان به واکنش و ارسال پیام را بسته بودند و ترجیح دادند آن را به‌صورت یک برنامه تلویزیونی مدیریت کنند.
اما آیا نمی‌توان از آن خشکی و بی‌روحی برنامه‌ها و مناسبات رسمی و خشک حاکم بر فضای اداری در فضای مجازی کاست؟ اگر قرار است همان مناسبات و شیوه‌ها حاکم باشد چرا این برنامه‌ها را در فضای مجازی برگزار می‌کنیم و چرا نخواهیم که از تلویزیون سراسری پخش شوند؟ تنها به دلیل ممنوعیت تلویزیون بر پخش تصویر ساز؟ البته این هم که ماشاالله هزاران بار پشت گل و سبزه پنهانش کرده‌اند باز هم می‌توانند و البته در پخش‌های کنسرت آن‌لاین نیز با تصاویر آن‌چنانی از نوازندگان مواجه نبودیم و اغلب فیلم‌برداری‌هایی را شاهد بودیم که یا به نوازندگی آشنایی نداشتند و ساز را نمی‌شناختند که در حین بلند شدن صدای ساز دوربین فوراً سراغ نوازنده آن برود (در اجراهای همراه ارکستر و گروه با این مساله مواجه بودیم) و یا مقید به ضوابط تلویزیونی بودند که بیشتر کلیت سالن اجرا را به نمایش بگذارند و یا تنها خواننده را تمام‌قد بر صفحه بنشانند و کمتر سراغ ساز بروند.
باید پرسید فضای مجازی چه مزیتی بر تلویزیون دارد که پخش کنسرت‌ها در آن رونق یافته بدون اینکه بده بستان دنیای مجازی در آن حاکم باشد؟ و آیا این بازتولید مناسبات حاکم بر صداوسیما در فضای مجازی نیست؟ مناسباتی که اغلب مردم از آن خرسند نیستند
ازاین‌رو باید پرسید فضای مجازی چه مزیتی بر تلویزیون دارد که پخش کنسرت‌ها در آن رونق یافته بدون اینکه بده بستان دنیای مجازی در آن حاکم باشد؟ و این‌گونه آیا فضای مجازی تنها به یک بستر پخش فروکاسته نمی‌شود؟ و آیا این بازتولید مناسبات حاکم بر صداوسیما در فضای مجازی نیست؟ مناسباتی که باعث شده اغلب مردم از آن خرسند نباشند و به دنبال برنامه‌هایی بگردند که شرایط حاکمیتی صداوسیما در آن کمتر است. به‌طور مثال در برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیونی سوژه‌ها و موضوعات با آنچه در تئاتر و سینما وجود دارد کاملاً متفاوت است با این حال اکنون با کنسرت‌هایی در شبکه مجازی مواجهیم که با برنامه‌های تلویزیونی مویی نمی‌زند.
دیدگاه تان را بنویسید