نقش تکنولوژی تولید در توسعه موسیقی هیپ هاپ

بهروز آقاخانیان

بررسی و تحلیل یک جریان هنری مانند چگونگی شروع، توسعه یافتن و انحراف یا از میان رفتن نیازمند نگاهی فراتر از آثار انتشار یافته و تناسبات درون جریان است. اینکه جامعه‌ای که یک جریان هنری مانند هیپ‌هاپ امریکا یا رپ فارسی در آن شروع شده است در چه وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده است سوالی است بسیار مهم یا اینکه تکنولوژیهای تولید موسیقی یا فیلم در چه وضعیت و نحوه توزیع و انتشار آثار در دوره‌های مختلف از حیات آن جریان به چه صورت بوده است را نمی‌توان نادیده گرفت و صرفاً آثار و هنرمندان را به‌صورت جدا از زمان و مکان تحلیل کرد.

حتی در بررسی آثار یک هنرمند باید مشخصاتی مانند زمان انتشار، سن هنرمند، شرایط فرهنگی و اقتصادی خانواده و گذشته‌اش در نظر گرفته شود. یادداشت حاضر قصد دارد برای نمونه به یکی از این عوامل یعنی تکنولوژی تولید موسیقی به اختصار بپردازد و نگاهی به نقش آن در موسیقی هیپ‌هاپ امریکا داشته باشد.

موسیقی هیپ‌هاپ در ابتدا محدود به اجراهای زنده در رویدادهای محله‌ای (Block Party) یا دیسکوهای کوچک با استفاده از Turn Table بود و در واقع چیزی به عنوان استودیو، ضبط و تولید در آن وجود نداشت. اما دهه 80 و با محبوب شدن تدریجی این سبک در نیویورک و سپس شهرهای دیگر، تهیه‌کنندگانی که از همان اهالی موسیقی بودند شروع به آهنگسازی و ضبط آثار در استودیو کردند. دهه 80 دوره‌ای است که پای تکنولوژی‌های دیجیتال به موسیقی غرب باز شده بود و استفاده از ابزاریی مانند سینتی‌سایزر Synthesizer گسترش پیدا کرد.

سبک‌های جدیدی در غالب موسیقی الکترونیک مانند Techno و House شکل گرفت و می‌شد رد این تکنولوژیهای جدید را در موسیقی راک هم مشاهده کرد. موسیقی هیپ‌هاپ هم از این قضیه مستثنی نبود. ریتم سازی و سمپل کردن دو چالش DJها بود. آنها برای ریتم سازی باید ساعتها دنبال تکه‌ای از بیت درام موردنظر در صفحه‌ای گرامافون می‌گشتند یا اینکه نمونه‌هایی که برای سمپل پیدا کرده بودند را در یکی از دو دِک Turn Table با دست مدام عقب و جلو می‌کردند. اینجا بود که تکنولوژی به کمک آمد. ابزارهایی که نه تنها دو مورد بالا را آسان می‌کرد بلکه حتی به خاطر قیمت مناسبشان امکان تولید موسیقی را حتی در استودیوهای خانگی می‌داد و اصطلاحاً تولید را دمکراتیزه می‌کرد. در زیر سه مدل از تاثیرگذارترین ابزارهای الکترونیک را مرور می‌کنیم:

Roland TR-808: یک دستگاه ریتم ساز یا drum machine که آهنگساز می‌توانست ریتم‌های مختلف را با سرعت‌های متفاوت و آلات مختلف تولید کند. در واقع بیت ساز را از داشتن یک درامر بی‌نیاز می‌کرد. این دستگاه تولید یک شرکتی ژاپنی بود و آهنگ Planet Rock از Afrika Bambaataa و بسیاری از آثار مشهور دیگر در هیپ‌هاپ تا سال‌های اخیر با کمک مدل‌های پیشترفته‌تر آن تولید شده‌اند.

Akai MPC : که می‌توان از آن به عنوان یکی از اولینLunch Pad ها نام برد. این دستگاه که باز توسط یک شرکت ژاپنی و همکاری مهندسی امریکایی ساخته شده است، می‌توانست نمونه‌های صوتی گرفته شده را در حافظه هر کدام از کلیدهای مربع شکل 16 تایی‌اش ذخیره کند و آهنگساز با فشار آنها نمونه دلخواه را پخش کند.

E-mu SP-1200: هم یکی دیگر از Sampler یا نمونه‌گیرهای شناخته شده در دهه 80 است که می‌توانست به واسطه حافظه بیشترش نمونه‌های طولانی‌تری را در آن ذخیره کرد.

دستگاه‌های آمده در این متن، همگی به خاطر ساده‌سازی کار آهنگسازی و قیمت مناسبشان در مقایسه با نمونه‌های گرانتر استودیویی نقش موثری در کوتاه و ارزان کردن فرآیند تولید و انتشار بیشتر و باکیفیت‌تر آثار داشتند و شاید تاخیر در معرفی آنها به بازار ابزار موسیقی تاثیر عمده‌ای در جریان موسیقی هیپ‌هاپ می‌گذاشت.