فصل مردگی اکران

علیرضا بخشی استوار

بازگشایی سینماها مسئله‌ای است که طی چند روز اخیر در صدر اخبار سینمایی خبرگزاری‌ها و مطبوعات قرار گرفته است. هم مسئولان وزارت بهداشت و هم مسئولان فرهنگی و افرادی که در صنف سینماداران حضور دارند اعلام کردند با تغییر وضعیت شهر تهران و برخی دیگر از شهرستان‌ها از نارنجی به زرد و سپس آبی احتمال بازگشایی سینماها وجود دارد. هم‌چنین قرار است که سینماها و در کل مراکز فرهنگی از گروه مشاغل درجه سه، به درجه دو تغییر کند که این اتفاق احتمال بازگشایی مراکز فرهنگی را تسهیل می‌کند. اما هنوز یک سوال مهم و جدی وجود دارد که در صورت بازگشایی سینماها آیا مردم رغبتی برای حضور در این مراکز دارند؟

در مدتی که به واسطه کرونا سینماها به تعطیلی کشیده شده است همزمان بخش وسیعی از مردم، درگیر معضلات ناشی از این پاندمی شده‌اند که جدای از مسائل بهداشتی، معضلات اقتصادی را هم به دوش می‌کشند. اگر به فرض مثال معضلات اقتصادی را نادیده بگیریم و به این فکر کنیم که مردم توان مالی حضور در سینماها را دارند، سوال دوم این‌ است که مردم آیا این خطرپذیری را می‌کنند که در چنین شرایطی به سینما بروند؟

این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که بسیاری از مردم در شرایط قرنطینه و تعطیلی سینماها به تماشای آنلاین فیلم‌ها عادت کرده‌اند. اگرچه این عادت با طبیعی شدن شرایط قطعاً تغییر خواهد کرد اما نکته مهمی که باید دید آن است که شبکه‌های پخش آنلاین فیلم در چنین شرایطی چه واکنشی نسبت به بازگشایی سینماها دارند. به دلیل این که بسیاری از فیلمسازان در چنین شرایطی هم تمایل دارند آثارشان به نمایش دربیاید و از آن‌جایی که شبکه‌های پخش آنلاین (وی.او.دی) در یک رقابت اقتصادی هر روز گسترش پیدا می‌کنند به نظر می‌رسد که صاحبان این پلتفرم‌های پخش به سادگی دست از سودهای سرشاری که نصیب‌شان می‌شود بردارند. تعرفه‌ها و پیشنهادهایی که بسیاری از این شبکه‌ها به صاحبان آثار و تهیه‌کنندگان می‌دهند بسیار کمتر از پیشنهادهایی است که شبکه‌های پخش در زمان رونق سینماها به صاحبان اثر پیشنهاد می‌دهند.

با بازگشایی سینماها ممکن است به اصطلاح این سینه‌فیل‌ها یا دوستداران سینما باشند که از رفتن به سینما استقبال کنند. اما به نظر نمی‌رسد این اتفاق در شرایط کلی اکران تاثیرگذار باشد. اگر تعداد محدودی از سینمادوستان هم به سالن‌های سینما بروند، این اتفاق آن‌چنان تاثیری در رونق اقتصادی سینماها نخواهد داشت

در حقیقت شبکه‌های وی.او.دی (VOD) با توجه به شرایط به وجود آمده، تلاش می‌کنند با قیمت‌های پایین‌تر امتیاز پخش آثار را خریداری کنند و از این بابت سود بیشتری را به جیب بزنند و چون در حال حاضر این تنها راه و گزینه پیش روی سینماگران است به نظر می‌رسد نوعی انحصارطلبی دربازار اکران به وجود آمده است که عبور از آن به راحتی ممکن نیست. از طرفی مخاطبان با خرید ارزان‌تر یک فیلم و امکان تماشای چندباره یک اثر در محیط شخصی به نظر می‌رسد که در یک اتمسفر و فضای تماشای جدیدی قرار گرفتند که برون رفت از آن زمانبر و منوط به تغییراتی کلی‌تر و وسیع‌تر در سطح کشور و حتی می‌توان گفت جهانی‌ است.

اگر درست ببینیم این اتفاق، رخدادی است که در کشورهای صاحب سینما هم در حال وقوع است. در حقیقت مسئله اکران آنلاین با توجه به فراگیری کرونا و از سویی نحوه متفاوت دسترسی‌اش به رخدادی فراگیر در جهان تبدیل شده است. با این حال اگر شرایط برای تماشای فیلم در سینماها فراهم شود، به نظر می‌رسد تنها سینمادوستان و یا افرادی از این مسئله استقبال کنند که حضورشان در سالن سینما جدای از تماشای فیلم یک موضوع احساسی را هم در برمی‌گیرد.

با بازگشایی سینماها ممکن است به اصطلاح این سینه‌فیل‌ها* یا دوستداران سینما باشند که از رفتن به سینما استقبال کنند. اما به نظر نمی‌رسد این اتفاق در شرایط کلی اکران تاثیرگذار باشد. اگر تعداد محدودی از سینمادوستان هم به سالن‌های سینما بروند، این اتفاق آن‌چنان تاثیری در رونق اقتصادی سینماها نخواهد داشت. در خاتمه باید گفت تکلیف سینماگران با این شرایط چنان شفاف و مشخص نیست. در واقع این تصمیم‌ها مبنی بر بازگشایی سینماها در شرایطی رخ داده که هیچ چشم‌اندازی برای آن وجود ندارد یا در نظر گرفته نشده است.

*سینه فیل‌ها اصطلاحی برای عاشقان تیفوسی سینما است با رویکرد افراطی و خیالی زندگی  در عرصه سینما.