سنگینی دنیای مدرن روی جسم بشر!

در دنیای امروز فقط افراد بزرگسال نیستند که با اضافه وزن و چاقی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در این میان، شاید یکی از تکان‌دهنده‌ترین آمار، مربوط به چاقی کودکان زیر پنج سال باشد. آمار سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۶، 41 میلیون کودک زیر پنج سال چاقی یا اضافه وزن داشته‌‌اند. کودکانی که چاق هستند احتمال بیشتری وجود دارد که در بزرگسالی هم دچار چاقی و اضافه وزن بشوند. درحال‌حاضر جمعیت کودکان و نوجوانان بین ۵ تا ۱۹ سال در جهان که اضافه وزن دارند، بیش از ۳۴۰ میلیون نفر است.

چاقی و اضافه‌وزن چیست؟

سازمان بهداشت جهانی جمع شدن چربی اضافه در بدن را که باعث ایجاد خطر برای سلامتی فرد بشود، چاقی و اضافه‌وزن تعریف کرده است. براساس تعریف این سازمان، افراد بزرگسال که شاخص توده بدنی (بی‌ام‌آی)‌ آنها ۲۵ یا بالاتر باشد اضافه وزن دارند و افرادی که شاخص توده بدنی آنها بالای 30 باشد دچار چاقی هستند. شاخص توده بدنی، از تقسیم وزن افراد به کیلوگرم بر مجذور قد آنها به سانتی‌متر (وزن تقسیم بر قد)، به دست می‌آید. درمجموع می‌توان گفت، اضافه وزن و چاقی حاصل به هم خوردن تعادل کالری مصرف شده و سوزانده شده در بدن است. براساس توصیه سازمان ملل متحد یک فرد بزرگسال باید دو هزار کالری در روز مصرف کند. غذاهای پرکالری و کم‌تحرکی عوامل اصلی چاقی هستند. این روزها زندگی در دنیای مدرن به این معنی است که غذاهای پرکالری و ارزان بیشتر در دسترس هستند و افراد روزانه بیش از حد لازم، کالری مصرف می‌کنند. وزارت بهداشت کشورمان اعلام کرده است که مردم در ایران دست‌کم ۴۰ درصد بیشتر از حد مجاز کالری مصرف می‌کنند و ۹۶ درصد زنان ایرانی کمبود فعالیت فیزیکی دارند. تحرک فیزیکی زنان نیز از مردان کمتر است.

عوارض چاقی و اضافه‌وزن

چاقی و اضافه‌وزن می‌توانند مشکلات زیادی را برای سلامت افراد ایجاد کنند و برای همین است که به افراد توصیه می‌شود وزن خود را کم و آن را کنترل کنند. سازمان بهداشت جهانی بیماری‌های زیر را از عوارض اصلی چاقی و اضافه وزن معرفی کرده است:

- بیماری‌‌های قلبی و عروقی به‌ویژه سکته قلبی و مغزی

- دیابت

- عوارض اسکلتی-عضلانی به ویژه آرتروز

- بعضی از سرطان‌ها مانند سرطان پستان، پروستات، تخمدان، کبد و روده

هرچه شاخص توده بدنی بالاتر برود، احتمال ابتلا به این عوارض هم بیشتر می‌شود.

بعضی عوارض احتمالی دیگر چاقی و اضافه وزن نیز عبارتند از:

- تنگی نفس

- عرق کردن بیش از اندازه

- خرناس کشیدن هنگام خواب

- خستگی

- درد کمر و مفاصل

- افسردگی

- کمبود اعتماد به نفس

چاقی قابل‌پیشگیری است 

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید چاقی قابل‌پیشگیری است و دولت‌ها را تشویق کرده تا سیاست‌های کلان برای کنترل مصرف شکر اعمال کنند. مالیات بر شکر در کشورهایی مانند مجارستان و مکزیک باعث شده که فروش نوشابه‌های پر شکر به‌شدت پایین بیاید. این سازمان در ضمن تولیدکنندگان مواد غذایی را تشویق می‌‌کند که اطلاعات دقیق درباره مقدار کالری، شکر و انواع چربی‌‌ها را خوانا و واضح روی بسته‌بندی‌هایشان درج کنند. 

پنج مورد تعجب‌آور که بر وزن بدن تاثیر می‌گذارد

بسیاری‌ ممکن است فکر کنند که برای مبارزه با چاقی مفرط باید اراده‌ای بسیار قوی داشته باشند، نظر محققان اما، چیز دیگری است. آخرین تحقیقات پزشکی و علمی نشان می‌دهد که پنج عامل تعجب‌بر‌انگیز بر وزن تاثیر می‌گذارد.

میکروب‌های روده

پروفسور تم اسپکتر از «نهاد تحقیقاتی دوقلوهای بریتانیا» که به مدت ۲۵ سال وزن بدن جیلین و جکی که خواهران دوقلو هستند را زیر نظر داشته به این نتیجه رسیده است که اضافه‌وزن یکی از آنها نسبت به دیگری بستگی به میکروب‌های کوچکی دارد که در داخل روده‌ها زیست می‌کنند.

آزمایش‌های اسپکتر نشان داد که بدن جیلین نسبت به بدن جکی میکروب‌های مختلف و متنوعی دارد.

این پژوهشگر در آزمایش‌ها و مطالعه ۵۰۰۰ هزار نفر دیگر هم به نتایج مشابهی دست یافت. 

به این ترتیب، نداشتن تنوع میکروب‌ها در روده‌ها به این معنا خواهد بود که ممکن است وزن فرد افزایش یابد.

تحقیقات نشان داده است که داشتن رژیم غذایی سالم، متنوع و غنی از منابع فیبر باعث به وجود آمدن میکروب‌های متنوع در روده‌ها می‌شود. برخی منابع خوب فیبر عبارتند از: غلات صبحانه سبوس‌دار، انواع میوه ازجمله توت و گلابی، سبزیجات ازجمله هویج و بروکلی، لوبیا، پالس‌ها (دانه غلات و حبوبات) و آجیل.

 ژن‌ها

چرا برخی افراد با اینکه به طور مداوم ورزش می‌کنند و برنامه‌های رژیم غذایی منظم دارند؛ باز هم نتیجه چشمگیری در کاهش وزن‌شان نمی‌بینند، در حالی که برخی دیگر با وجودی که هیچ تلاشی نمی‌کنند، وزن کمتری دارند؟

دانشمندان دانشگاه کمبریج بر این باورند که تفاوت ژن‌هایی که برای ما به میراث می‌رسد از ۴۰ تا ۷۰ درصد روی چگونگی وزن بدن ما تاثیر می‌گذارد.

بعضی ژن‌های مشخص روی اشتهای افراد و همچنین بر ترجیح انواع غذایی که می‌خورند، تاثیر می‌گذارد. ژن‌ها همچنین روی چگونگی سوخت کالری و چربی بدن تاثیرگذار هستند.

 زمان خوردن غذا

دکتر جیمز براون، متخصص چاقی، می‌گوید که هرچه ما صبحانه را دیرتر بخوریم، احتمال دارد وزن بیشتری بگیریم؛ نه به این دلیل که ما در طول شب کمتر فعال بوده‌ایم، بلکه به دلیل ساعت داخلی بدن‌مان.

به این دلیل افرادی که ساعات کاری نامنظمی دارند یا شب‌کاری هم می‌کنند، ممکن است در از دست دادن وزن نیاز به تلاش بیشتری داشته باشند.

در طول شب، بدن ما برای هضم چربی‌ و قند تقلا می‌کند، بنابراین خوردن غذاهایی با کالری بیشتر قبل از ساعت ۱۹:۰۰ به کاهش وزن کمک و از افزایش وزن جلوگیری می‌کند.

توصیه متخصصان برای کاهش وزن این است که هرگز نباید از خوردن صبحانه پرهیز کرد.

به گفته آنان خوردن غذایی با پروتئین بالا، با اندکی چربی و کربوهیدرات، مثل تخم‌مرغ روی نان سبوسدار کمک می‌کند تا افراد برای مدت زمان طولانی‌تری در جریان روز احساس سیری کنند.

به گفته آنان برای ناهار بهتر است از غذایی مغذی استفاده کرد و برای شام هم غذای سبک‌تری در نظر گرفت.

فریب دادن مغز

هوگو هارپر، دانشمند علوم رفتاری، می‌گوید راه‌های مختلفی وجود دارد که افراد به جای حساب کردن کالری، شیوه برخورد خود با خوراکی‌ها را عوض کنند. مثلا، غذاهایی را که ظاهر وسوسه‌برانگیزی دارند و سالم نیستند در معرض دیدشان قرار ندهند و در آشپزخانه به جای این غذاها، کاسه‌ای میوه بگذارند یا با یک بسته کامل بیسکوییت در مقابل تلویزیون ننشینند و به جای آن تعداد مشخصی از آن را که می‌خواهند بخورند در بشقابی

 بگذارند.

هارپر همچنین رفتارهای تعویضی در غذاهای مورد علاقه را پیشنهاد و به افراد توصیه می‌کند به جای نخوردن کامل غذای مورد علاقه خود، تلاش کنند جایگزین کم‌کالری آن بیابند. نوشیدن نوشابه‌های بدون قند و کم کردن پرس غذا هم کمک‌کننده است.

 هورمون‌ها

یکی از دلایل موفقیت‌آمیز بودن جراحی کوچک کردن معده این است که این جراحی باعث ایجاد تغییر در هورمون‌ها هم می‌شود.

اشتهای ما وابسته به هورمون‌هایی است که داریم. این جراحی باعث می‌شود هورمون‌هایی که باعث احساس سیری می‌شوند، بیشتر و هورمون‌هایی که به ما احساس گرسنگی می‌دهند، کمتر شوند. پژوهشگران دانشگاه امپریال کالج لندن هورمون‌هایی را بازآفرینی کرده‌اند که باعث تغییر در اشتها پس از جراحی کوچک کردن معده، می‌شود.

این هورمون‌ها درحال‌حاضر در مرحله آزمایش است و اگر نتیجه‌بخش و بی‌خطر باشد، ممکن است به شکل تزریق برای افرادی که اضافه‌وزن دارند، توصیه شود.