«حذف کنکور» در کش و قوس کارشناسی و اظهارنظر مسئولان
بچه‌ها رأی بدهند!
کنکور یکی از مهم‌ترین رویدادهای زندگی جوانان ماست. و همین اهمیت کاذب است که موجب شده برخی روان‌شناسان بگویند افسردگی ٤٠درصد از جوانان ریشه در کنکور دارد. کنکور فشارهای روانی بسیاری بر خانواده و دانش‌آموز وارد می‌کند و مانع بزرگی است برای شناسایی قابلیت‌های دیگری که جوانان دارند. جوانان ما تمام قوای خود را برای موفقیت در کنکور به کار می‌گیرند. دلیل افسردگی جوانان فشاری است که از سوی والدین و جامعه بر آنان وارد می‌شود برای گرفتن مدرکی دهان پرکن. اما مدتی است یک سوال بزرگ برای جوانان و والدین مطرح شده است: آیا نیازی به کنکور و مدرک دانشگاهی داریم؟
آذر فخری، روزنامه‌نگار
اغلب ما از لحظه ورود به مدرسه، اضطراب و استرس امتحان دادن را تجربه می‌کنیم و این اضطراب و نگرانی رفته‌رفته چنان در جان و روان ما نهادینه می‌شود که بعدها، حتی وقتی‌که دیگر با درس و امتحان سر و کار نداریم، با شنیدن کلمه امتحان، همان حس‌وحال سراغ‌مان می‌آید و حالی کلافه‌کننده به ما می‌دهد. «نظام» آموزشی ما به گونه‌ای است که هر چه به کلاس‌های بالاتر می‌رویم، به جای کمتر شدن استرس که به معنای عادی شدن پروسه امتحان دادن است، استرس‌ها و اضطراب‌ها عمیق‌تر و بزرگ‌تر می‌شوند. این ماجرا در سال‌های دبیرستان و نزدیک به کنکور، تقریبا حالت فاجعه به خود می‌گیرد؛ خیلی‌ها ناچار می‌شوند از آرام بخش‌ها استفاده کنند تا این مراحل را پشت‌سر بگذارند.
با این‌که در چند سال اخیر انواع و اقسام دانشگاه‌ها مثل قارچ‌های سمی بر پیکر علم و دانش سرزمین ما روییده و ظرفیت دانشگاه‌ها افزایش یافته است و تقریبا نباید بچه‌ها چندان استرسی احساس کنند، اما هم‌چنان با همین حس به‌سوی این آزمون بزرگ می‌روند. دانشگاه زیاد است، صندلی‌های خالی هم زیاد است، اما حالا تب رتبه‌های تک و یا دورقمی برای ورود به دانشگاه‌های برتر به جان بچه‌های‌مان افتاده است. و همراه با آنان، ما نیز این درد مشترک را با گوشت و استخوان‌مان تجربه می‌کنیم.
از قانون تا واقعیت حاکم!
مسئله حذف کنکور، داستان امروز و دیروز نیست. قانون نظام پذیرش دانشجو در سال ۸۶ به تصویب رسید و طبق آن دولت موظف شد حداکثر در سال ۹۰ کنکور را به‌طور کامل حذف و سوابق تحصیلی را جایگزین نمرات کنکور در پذیرش دانشجویان کند.
از سال 92 البته حرف‌وحدیث‌ها درباره حذف کنکور، مناسب نبودن و البته غیرکارشناسی بودن سوابق تحصیلی هم به این ماجرا اضافه شد. برگزاری کنکور سراسری مخالفان و موافقان زیادی دارد و با وجود قانون حذف و پافشاری موافقانش، تیرماه هر سال داوطلبان در جلسه کنکور حاضر می‌شوند و گزینه‌های درست و غلط را تیک می‌زنند تا شایستگی خود را به محکی بگذارند که از چند و چونش چندان آگاه نیستند. اما می‌دانند اگر 12 سال تمام تست نزده باشند و با روش‌های تست زنی آشنا نشده باشند، نمی‌توانند از این سد سکندر عبورکنند. آن‌ها و والدین‌شان به خوبی می‌دانند که هرکس بیشتر تست کار کرده باشد، نکته حفظ کرده باشد، و از کلاس‌ها و کتاب‌های کمک آموزشی استفاده کرده باشد، رتبه بهتری به دست خواهد آورد و ماجرای کنکور ربط چندانی به سواد و هوش ندارد و تمام مسئله فقط چند حساب سرانگشتی است؛ گردش سالانه مالی کنکور سراسری حدود 8 هزار میلیارد تومان است که از طریق کلاس‌های کنکور و برگزاری انواع آزمون‌ها و کتاب‌های کمک‌آموزشی و تست‌زنی تامین می‌شود. بگذارید صریح باشیم و بگوییم که یکی از دلایل مهم مقاومت در برابرحذف کنکور این است که هنوز جایگزین مناسبی برای این گردش مالی پیدا نکرده‌اند!
آموزش‌وپرورش و حذف کنکور
محمد بیرانوند، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در مورد علت اجرا نشدن قانون حذف کنکور می‌گوید: «البته ما باید این پرسش را مطرح کنیم. مجلس وقتی می‌بیند سازوکارها فراهم نیست باید چه کند؟ آموزش‌وپرورش باید از ابزارهایی برای حذف کنکور استفاده می‌کرد که نکرده است. ما هم آرزو داریم این اتفاق بیافتد، اما زیرساخت‌ها فراهم نشده است. چه ابزاری داریم تشخیص دهیم دانش‌آموزان مستعد هستند و باید وارد رشته مناسب شوند؟ آن هم در حالی‌که بیش از ۵۰۰ هزار نفر داوطلب رشته تجربی‌اند.» بیرانوند هم با منتقدان کنکور همسو و موافق حذف کنکوراست، اما معتقد است امروز هیچ زیرساخت و ابزاری نداریم که جایگزین کنکور کنیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی می‌گوید: «باید منابع کنکور برای همه یکسان باشد. البته در کل با کنکور مخالف هستیم و قانون مترقی که ۱۱ سال قبل تصویب شده بود کامل به اجرا در نیامد. استرس و تمایل بالا به مدرک‌گرایی از دانشگاه‌های خاص به اعضای جامعه فشار وارد می‌کند.
علی ذوعلم معتقد است ما نیازمند یک عزم ملی هستیم و جمعی مقتدر که این موضوع را هدایت کنند: «مدافع عملکرد سنجش در آموزش‌وپرورش نیستم و آن‌جا ایراداتی وجود دارد، اما باید یک عزم ملی رخ دهد تا معضل کنکور حل شود. متأسفانه شاهدیم که کنکور و تست‌زنی به دوره دبستان رسیده. تبلیغات کنکوری هم وجود دارد و کنکور به سدی در برابر مباحث تعلیموتربیتی در مدارس تبدیل شده است.»
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی پیشنهاد کرده است از خود دانش‌آموزان در مورد ادامه روند کنکور سوال شود. ذوعلم معتقد است برای نگه‌داشتن یا حذف کنکور باید در بین دانش‌آموزان رفراندوم برگزار شود
عزم ملی یعنی رفراندوم!
ذوعلم چنین ادامه می‌دهد: «می‌دانیم که کنکور الزاما بااستعدادها و یا باهوش‌ترین‌ها را مشخص نمی‌کند و چه‌بسا بسیاری از دانش‌آموزان در عین شایستگی‌های فراوان از این غول بی‌شاخ و دم شکست می‌خورند و دلزده از درس و دانشگاه عطای کنکور و دانشگاه را به لقایش می‌بخشند و یا خانه‌نشین می‌شوند و یا راهی خدمت مقدس سربازی! تا این‌جا می‌توانیم با بی‌محتوایی کنکور کنار بیاییم و بگوییم کسانی‌که در کنکور موفق نبوده‌اند می‌توانند با این اندوخته علمی که حاصل تلاش بی‌وقفه سالیان تحصیل بوده، راه دیگری برای خود برگزیده و برای خود موفقیتی کسب کنند، اما زهی خیال باطل. کنکور مانند ماری روی کل سیستم آموزشی کشور چنبره زده و بر آن سایه انداخته است. کنکور نه‌تنها در حساس‌ترین برهه زندگی جوانان ایرانی مانند دیوار بزرگی سد راه آینده آن‌ها می‌شود، بلکه با تحمیل فشار زیادی از بالا به پایین، کل سیستم آموزشی را تحت‌تاثیر خود قرارداده و باعث ایجاد سیستم آموزشی ناکارآمد شده است که شاید بتوان ریشه بسیاری از مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه را از دل آن بیرون کشید و شبهات اساسی آموزش کشور را پاسخ گفت.» ذوعلم این پرسش بزرگ را مطرح می‌کند که: «چرا نمایندگان سوال نکرده‌اند علت عدم اجرای قانون مصوب سال ۸۶ چه بوده؟ چرا نظارت انجام نشده؟ ما می‌توانیم پذیرش دانشگاه‌ها را با حفظ گروه بندی‌های استعدادی و جغرافیایی سامان دهیم. از نمایندگان و رئیس مجلس می‌خواهم وارد این مسئله شوند. البته معتقدم اگر این موضوع کلاً به شورای عالی انقلاب فرهنگی منتقل شود بهتر است تا بنشینیم و راه‌حلی پیدا کنیم.»
با توجه به چنین موانع و شرایطی است که این روزها رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برای حل این معضل پیشنهاد کرده از خود دانش‌آموزان در مورد ادامه روند کنکور سوال شود. ذوعلم معتقد است برای نگه‌داشتن یا حذف کنکور باید در بین دانش‌آموزان رفراندوم برگزار شود و این یعنی هیچ راهی به اجماع وجود ندارد!
در ارتباط با کنکور98 فعلا فقط می‌توان گفت در این سال کنکور خواهیم داشت. هرچند به دلیل تغییر نظام آموزشی به 3 -3 - 6 و حذف پیش‌دانشگاهی، سوال‌ها از مقاطع سال دهم، یازدهم و دوازدهم برای کنکور طرح خواهد شد
پی‌آمدهای حذف کنکور
مجتبی شریعتی نیاسر، معاون آموزشی وزارت علوم، اما و اگرهایی در رابطه با حذف کنکوردارد: «اگر حذف کنکور را به معنی حذف آزمونی که سازمان سنجش هر ساله برگزار می‌کند، درنظربگیریم. در عمل با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد: اول این‌که اگر ملاک پذیرش سوابق تحصیلی دانش‌آموزان باشد؛ هر سال بیش از 1000 نفر دانش‌آموخته دبیرستان با معدل 20 در هر گروه تحصیلی موفق به اخذ دیپلم می‌شوند. اگر تمام این هزار نفر متقاضی رشته‌های پر طرفدار دانشگاه‌های برتر باشند، امکان پذیرش تمامی آن‌ها وجود ندارد. از طرف دیگر آموزش‌وپرورش به دانش‌آموزان فرصت داده چنان‌چه نمره و معدل‌شان در هر پایه تحصیلی پایین باشد امکان شرکت مجدد در آزمون و اصلاح و جبران نمرات پایین فراهم شود. در چنین شرایطی تراکم دانش‌آموزان با معدل بالا و 20 به چندین برابر یک‌سال خواهد رسید.
مسئله دیگر آن است که هرچند در ظاهر به نظر می‌رسد حذف کنکور اضطراب امتحان برای ورود به دانشگاه را در دانش‌آموزان و اولیای آنان از بین می‌برد، اما در واقع چنین نیست و اضطراب امتحان در تمامی سال‌های تحصیلی موثر در کنکور توزیع شده و والدین و دانش‌آموزان برای امتحانات دروسی که به‌عنوان سوابق آموزشی و موثر در قبولی دانشگاه است اضطراب امتحان را تجربه خواهند کرد.
مسئله مهم دیگر تجمع داوطلبان در یک گروه آزمایشی مثل گروه علوم تجربی است که طی 3 و 4 سال اخیر مشکلاتی به‌وجود آورده است. 63 درصد شرکت‌کنندگان از گروه علوم تجربی هستند، که نشان می‌دهد هدایت تحصیلی به‌صورت علمی و تخصصی در آموزش‌وپرورش شکل نگرفته است.
حذف کنکور و سال 98
سرنوشت کنکور به یکی از دغدغه‌های دانش‌آموزان تبدیل شده است. چون نظام آموزشی به نظام 3 - 3 - 6 تغییر یافته، می‌توان گفت مهم‌ترین گام برای حذف کنکور برداشته شده است. وزیرآموزش‌وپرورش در این مورد می‌گوید: «در ارتباط با کنکور 98 فعلا فقط می‌توان گفت در این سال کنکور خواهیم داشت. هرچند به دلیل تغییر نظام آموزشی به 3 -3 - 6 و حذف پیش‌دانشگاهی، سوال‌ها از مقاطع سال دهم، یازدهم و دوازدهم برای کنکور طرح خواهد شد. اما بنا بر مصوبات جدید سازمان سنجش کشور، پذیرش 85 درصد از رشته‌های دانشگاه سراسری به‌صورت بدون کنکور و براساس سوابق تحصیلی انجام خواهد گرفت. داوطلبان می‌توانند بدون حضور در جلسه کنکور، انتخاب رشته کرده و بعد از اعلام نتایج در صورت پذیرش وارد دانشگاه شوند. ثبت نام بدون کنکور دانشگاه سراسری به این صورت است که داوطلبان باید بعد از اعلام فراخوان، مدارک مورد نیاز را به دانشگاه و یا موسسات موردنظر ارسال کنند تا بعد از بررسی‌های لازم توسط شورای آموزش‌عالی، نتایج منتشر شود.
دیدگاه تان را بنویسید