پیر نشو لعنتی!

آذر فخری، روزنامه‌نگار

زیبایی در چهره و اندام، مطلوب و آرزوی همه است. و این حس و طلب، مربوط به دیروز و امروز نمی‌شود. 

در طول تاریخ هرچه جلوتر می‌آییم، به‌خصوص در قرون وسطی، زشتی و یا حداقل نازیبایی، مساوی می‌شود با شرارت و بدذاتی. از قرون وسطی به این طرف، با معیارهایی که از دوره‌ای به دوره دیگر تغییر می‌کند، فرد زشت‌رو و درواقع کسی که صورت و اندامش با معیارهای زیبایی‌شناختی آن دوره مطابقت ندارد، همواره مورد طرد و طعن و نفرت واقع می‌شود. همین مسئله و اهمیت  دادن بیش از حد به زیبایی است که رفته‌رفته علم پزشکی را وارد عرصه صنعت زیباسازی می‌کند. تکنیک‌های جراحی خاص پزشکی که روزگاری برای ترمیم سوختگی‌ها و یا برطرف کردن جای زخم به کار می‌رفت، رفته‌رفته برای تعمیر و بازسازی چهره‌ها و اندام‌ها مورد استفاده قرار گرفتند. تب زیباتر شدن، از روزگاری اوج می‌گیرد که سینما و تلویزیون با نمایش هنرپیشه‌ها به‌عنوان معیارها و الگوهای زیبایی و تناسب، ذهن مردم را تسخیر می‌کنند. در واقع با آغاز سینما، پزشکی وارد عرصه صنعت‌گری می‌شود و از شوروشوق مردم برای شبیه شدن به سلبریتی‌ها، سود فراوان می‌برد و البته پیشرفت‌های بسیاری نیز در این زمینه اتفاق می‌افتد که گاه برای ترمیم افراد آسیب‌دیده بسیار کارآمد است. 

بسیاری از افرادی که اقدام به انجام چنین عمل‌هایی می‌کنند، از نظر فرهنگی ضعیف و بی‌ثبات‌اند. برای این جوانان انجام جراحی‌های پلاستیک نامتعارف تنها راه برای متمایز بودن است، افرادی که به انجام چنین عمل‌هایی روی می‌آورند، در پی کسب هویت جدیدی برای خود هستند

تغییر مداوم متر و معیارهای زیبایی

ژولیوس سزار با معیارهای امروز مرد خوش‌چهره‌ای نبود، به‌خصوص با آن بینی عقابی‌اش. اما شاید باور نکنید که به‌خاطر شخصیت سزار، هر کس که بینی‌اش عقابی بود، قدرتمند و با جذبه محسوب می‌شد. بینی عقابی تا مدت‌ها نشان از قدرت و نیز اصالت و به زبان امروزی، «ژن خوب» بودن داشت.  اما امروز شما حداقل در اغلب شهر و دیار خودمان، کمتر کسی را می‌بینید که بینی عقابی داشته باشد، اغلب آن‌هایی که به این «ژن خوب» مبتلا بودند بینی خود را به دست جراح سپرده و به هر نحوی شده آن‌ را از سر-صورت- خود باز کرده‌اند و این ماجرا البته این روزها دیگر زن و مرد ندارد، خجالت هم ندارد که هیچ، یک جور پز و پرستیژ اجتماعی محسوب می‌شود؛ وقتی امکانش و پولش هست چرا آدم کم و کسری‌ها و حتی اضافات بدنش را تعمیر و دوباره‌سازی نکند؟! 

اما مشکل اساسی در مورد این تعمیرات و بازسازی‌ها، تغییر مداوم معیارهای زیبایی با ظهور سلبریتی‌ها است. هر سلبریتی که روی استیج می‌درخشد با خود معیاری از زیبایی را به نمایش می‌گذارد و موجب می‌شود بسیاری از زنان و برخی از مردان، تمام هم و غم و سرمایه و دارایی خود را بر سر هر چه بیشتر شبیه شدن به آن ستاره خرج کنند؛ کما این‌که خود آن سلبریتی نیز بنا به اذعان کارشناسان، بیش از نیمی از درآمد خود را مدام صرف جراحی و ترمیم خود می‌کند زیرا بازار بسیار بی‌رحم است و هر ستاره‌ای که پا به سن بگذارد و عوارض سال‌دیدگی را رفع نکند، از این عرصه بیرون انداخته می‌شود. چنین است که اکنون ستاره‌هایی در سینما و موسیقی و سایر هنرهای نمایشی جهان هستند که با وجود عبور از سال‌های میان‌سالی هم‌چون جوانان  30‌ساله می‌درخشند! طرفداران این ستاره‌های ابدی، وقتی علایم گاه غیرقابل ترمیم پیری را در سلبریتی محبوب خود می‌بینند فریاد می‌زنند: پیر نشو لعنتی! و این «لعنتی عزیز» ناچار است تا هر کجا که امکانات پزشکی یاریش می‌کند، پیر نشود! 

هر سلبریتی  بنا به اذعان کارشناسان، بیش از نیمی از درآمد خود را مدام صرف جراحی و ترمیم خود می‌کند زیرا بازار بسیار بی‌رحم است و هر ستاره‌ای که پا به سن بگذارد و عوارض سال‌دیدگی را رفع نکند، از این عرصه بیرون انداخته می‌شود

زیبایی‌طلبی یا بیماری خودکم‌بینی؟

جراحی‌های زیبایی طیف گسترده‌ای از انتخاب‌ها را شامل می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به لیفت سینه، لیپوساکشن، رینوپلاستی (عمل جراحی زیبایی بینی) و ابدومینوپلاستی (عمل جراحی برای برداشتن پوست و چربی بیش از حد در شکم) اشاره کرد. این عمل‌ها فقط مختص افراد مسن برای بازگرداندن جوانی نیست؛ مراجعه افراد زیر 30 سال برای انجام جراحی‌ها برای دستکاری صورت 64 درصد افزایش یافته است. اما در سال‌های اخیر عمل‌های زیبایی از شکل متعارف خود فراتر رفته است و افراد در پی عمل‌هایی هستند که اساسا هیچ رنگ و بویی از زیبایی ندارند. عمل‌هایی که طی آن دختر یا پسر دنبال چنین تغییراتی است: گوش الاغی، فک سگی، چشمان گربه‌ای و مواردی از این دست. باور کنید این‌ها شوخی نیست. این روزها بسیاری از جوانان ما تنها برای جلب توجه و دیده شدن به انجام چنین عمل‌هایی روی می‌آورند. اما چرا؟ کارشناسان پاسخ می‌دهند بسیاری از افرادی که اقدام به انجام چنین عمل‌هایی می‌کنند، از نظر فرهنگی ضعیف و بی‌ثبات‌اند. برای این جوانان انجام جراحی‌های پلاستیک نامتعارف تنها راه برای متمایز بودن است، افرادی که به انجام چنین عمل‌هایی روی می‌آورند، در پی کسب هویت جدیدی برای خود هستند در جامعه‌ای که دچار انوع بحران‌های هویت‌زدایی، تحقیرشدگی، سرکوب خواسته‌ها، محدودیت‌ها و نبود فضا برای ارائه خود است.

صرف‌نظر از این‌که لازم است روی اعتماد به‌نفس این افراد کارشود، نمی‌توان آن‌ها را مقصر دانست زیرا این جو حاکم بر ذهنیت جامعه است که آن‌ها را به این سمت و سو سوق می‌دهد. هنگامی که ارزش‌های فردی، خانوادگی، سطح سواد و پایبندی به ارزش‌های اخلاقی نسبت به ظاهر و نوع پوشش افراد و مدل ماشین و توانایی مالی در رده‌های پایین‌تری از آن‌ها قرار می‌گیرد، طبیعی است که افراد جامعه احساس می‌کنند باید هرچه در توان دارند برای مطابقت با این ملاک‌ها صرف کنند.

ایران؛رتبه اول جراحی زیبایی

ایران در رتبه اول جراحی‌های زیبایی دنیا قرار دارد. به طور متوسط روزانه 300 جراحی زیبایی بینی در تهران انجام می‌شود. خبر دیگری البته اشاره کرده به آمار ماهانه 20 هزار جراحی زیبایی! عبدالجلیل کلانترهرمزی، عضو هیات مدیره انجمن جراحان پلاستیک با توجه به این آمار نسبت به پرهیز از عمل‌های غیرضروری زیبایی هشدار می‎دهد و معتقد است بهتر است تا حد ممکن، از دخالت در فرم طبیعی چهره و بدن اجتناب شود.

هرمزی با اشاره به فروکش کردن تب جراحی بینی، به بالا رفتن تب عمل‌های زیبایی دیگری مانند جراحی‌های فک و صورت، تزریق‌ها، جراحی‌های لیفت و لایپوساکشن اشاره می‌کند: «توهم بدریختی وابسته به یک یا دو عامل نیست. برای ریشه‌یابی این معضل روحی و روانی باید به ابعادگوناگون زندگی فرد یا گروه‌هایی که به آن دچار هستند پرداخته شود. به‌صورت جزئی، شرایط خانوادگی فرد و خاستگاه اجتماعی او تاثیر بسزایی در بروز چنین ذهنیی دارد .عموما افرادی که از اعتماد به‌نفس قوی ندارند و دچار ضعف شخصیتی هستند، بیشتر دچار توهمات بدریختی می‌شوند. در کنار این موارد نباید از نقش تحقیر و قضاوت‌های اطرافیان در ارتباط با سیما و صورت چنین افرادی به سادگی گذشت. اکثر قریب به اتفاق این افراد،حتی پس از انجام جراحی‌های زیبایی نیز با خود درگیر هستند و نمی‌توانند گره‌های ذهنی خود را باز کنند و فکر می‌کنند پزشک و جراح  نتوانسته آن‎طور که باید جراحی را با موفقیت انجام دهد.»

 برخورد کاسبکارانه با زیبایی 

 متاسفانه در این میان نباید نقش پزشکانی را که تن به خواسته‌های جوانان و گاه نوجوانان می‌دهند، نادیده گرفت. پزشکانی که صرفا چون حق‌العمل دریافت می‌کنند، می‌پذیرند هر تغییری را که بیمار می‌خواهد بر بدن او اعمال کنند و در این مسیر گاه از لوازم و روش‌های غیراستاندارد استفاده می‌کنند و موجب بروز عوارض جبران‌ناپذیری روی چهره و بدن بیمار خود می‌شوند. در حالی‌که پیش‌شرط هر عمل زیبایی غیرضروری مشاوره با یک روان‌کاو است تا مشخص شود اساسا این فرد چرا چنین تصمیمی گرفته است و ممکن است با چند جلسه مشاوره از تصمیم خود مبنی بر جراحی زیبایی صرف نظر کند.