سفر به اعماق زمین از مسیر »کتله‌خور»!
آرزو احمدزاده ، راهنمای طبیعت‌گردی
ژول‌ورن را همه شما خوب می‌شناسید. قصه‌پردازی که بیشتر آثاراش آمیخته با تخیل است. تخیلی که اکثر کودکان دوست دارند و من نیز از این قاعده مستثنا نبودم. یکی از داستان‌هایی که بسیار دوست می‌داشتم قصه سفر به مرکز زمین بود. هرگاه به زیرزمین خانه مادربزرگ می‌رفتم خود را لا‌به‌لای قصه‌های ژول‌ورن تجسم می‌کردم و این علاقه به قصه‌های تخیلی تا اکنون ادامه دارد. وقتی که قرار شد از غار کتله‌خور بازدید کنیم دوباره قوه تخلیم به کار‌افتاد و تمام طول راه، خود را در غاری تنگ و تاریک و پر از خفاش تصور می‌کردم. کتله‌خور غاری است خشکی -آبی که در استان زنجان، شهرستان خدابنده واقع است. در ۸۰ کیلومتری جنوب قیدار، ۱۷۳ کیلومتری شمال همدان، ۴۱۰ کیلومتری تهران و ۵ کیلومتری شهر گرماب. در بعضی مناطق غربی ایران به کوه کم ارتفاع «کَتَله» می‌گویند و احتمالاً وجه تسمیه این غار نیز همین است که در یکی از این کوه‌ها قرار گرفته است و خورشید از پشت آن طلوع می‌کند و به جای کتله خورشید به آن کتله خور می‌گویند. ماشین را در محوطه پارکینگ پارک کردیم و پس از تهیه بلیت وارد غار شدیم. ورودی غار پر از سکوت بود و بوی نمناک دیواره‌ها فضایی خوفناک ایجاد می‌کرد. اما وقتی وارد مسیر مشخص شده می‌شوی به جای آنکه خوف و ترس بر تو مستولی شود سراسر شگفت‌زده می‌شوی. مکانی پر از شکفتی که زمین میلیون‌ها سال برای پدید آمدنش صبر کرده. نخستین بار در بهار سال ۱۳۳۱ گروهی از سرشناس‌ترین کوهنوردان ایران اقدام به کشف و بازدید غار کتله‌خور کردند. یکی از اعضای زنجانی گروه به نام سید اسدالله جمالی اقدام به ثبت رسمی غار کرد. از آن پس غار کتله‌خور به عنوان پدیده شگرف طبیعی مورد توجه علاقه‌مندان غارنوردی قرار گرفته است.
ورودی غار یک دهلیز ۴۰۰۰ متری بوده با سقفی کوتاه و فاقد غار سنگ و چند دهلیز فرعی، پس از دهلیز فرعی یک دالان وسیع ۹۵۰ متری با سربالایی‌هایی به ارتفاع ۲ متر و گودال‌های خشک قرار دارد که با دو شاخه ۵۰ متری ادامه پیدا می‌کند و پس از عبور از یک سربالایی به تالار وسیعی پوشیده از چکنده و چکیده و ستون می‌رسد. در داخل تالار کوچک بلورین، که به تالار ستون‌ها چسبیده چاهی به عمق ۸ متر قرار دارد که احتمالاً محل خروج آب‌های فرورو سازنده غار است. غار کتله‌خور غاری است آهکی که در برخی نقاط آن گِل رُس و خاک‌های حاوی اکسید آهن قابل‌مشاهده است. این غار تقریباً هم‌سن غار علیصدر همدان است؛ البته این دو غار از دو جهت با هم تفاوت دارند؛ یکی اینکه غار علیصدر همدان کاملاً آبی است، حال آنکه کتله‌خور زنجان غاری است تقریباً خشکی. دوم اینکه آهک‌های غار کتله‌خور نسبت به آهک‌های غار علیصدر بسیار خالص‌تر هستند که این خود عاملی است جهت زیباتر شدن غار، چراکه خالص بودن آهک‌ها موجب شفافیت آن‌ها و درنتیجه عبور نور از قندیل‌ها می‌شود. یک نکته جالب‌توجه در رابطه با غار کتله‌خور این است که شواهد و بررسی‌های انجام شده مؤید این موضوع است که این غار درنهایت به غار علیصدر در همدان متصل می‌شود. همچنین یکی دیگر از عجایب و زیبایی‌های این غار تعدد طبقات آن است که اینگونه غارها در جهان بسیار کم‌نظیر هستند. گمان می‌رود که این غار دارای ۷ طبقه باشد که البته تاکنون تنها ۳ طبقه آن کشف شده است. ۱۰۰ متر ابتدای غار محل زندگی انسان‌های نخستین بوده است که این موضوع را اسکلت ۸۰ انسانی که در این محل پیدا شده است، تأیید می‌کند. ۱۲۰ میلیون سال از عمر غار کتله‌خور می‌گذرد و سوال این است که: آیا این فرصت را به نسل‌های بعدی هم می‌دهیم که از زیبایی‌های غار لذت ببرند؟
دیدگاه تان را بنویسید