با این «گل» خزان می‌شود!

بر اساس آمار هم‌اکنون حدود ۲ درصد از دانش‌آموزان مقطع دبیرستان دچار اعتیاد هستند. این میزان در سال ۸۰ یعنی حدود ۱۷ سال پیش حدود نیم درصد بود و ۱۰ سال بعد یعنی در سال ۹۰ به یک درصد رسید و حالا طبق آخرین آماری که به‌ دست آمده، با افزایش یک درصدی به ۲ درصد رسیده است. آنطور که کارشناسان اعتیاد می‌گویند شیوع مصرف گل در بین دانش‌آموزان بسیار افزایش داشته است، موضوعی که مسئولان ذی‌ربط نیز بر آن صحه می‌گذارند.

آذر فخری، روزنامه‌نگار

اسمش را می‌گذاریم سانی. دختری که ساقی همکلاسی‌هایش است و مامور تهیه «گل» برای خیلی از بچه‌های مدرسه. البته مدرسه راهنمایی. یعنی رنج سنی بچه‌هایی که سانی ساقی آن‌هاست بین 12 سال تا 15 سال است. اطلاعات خیلی کامل و گسترده‌ای درباره انواع گل و تاثیر هر کدام از آن‌ها دارد. و برای هر کسی بسته به روحیه و حس و حالی که لازم دارد، گل در بساطش دارد. می‌پرسم: خودت چی؟ خودت هم مصرف می‌کنی؟ پوزخندی می‌زند و می‌گوید خب بله که خودم هم مصرف می‌کنم. گل که موردی نداره. خانواده‌ام هم می‌دونن. اصلا پدر و برادرام تو کار کشت و تولید گل هستن. من هم خوشم می‌آید از گل. حس و حال خوبی می‎دهد. به‎خصوص وقتی امتحان داریم، بچه‎ها بیشتر مصرف می‎کنند. از اعتیاد می‎پرسم با اخم می‎گوید: گل اعتیادآور نیست. با تردید نگاهش می‌کنم. می‌دانم که اطلاعات خیلی دقیقی در مورد این ماده مخدر دارد. می‌گوید: «خوب بستگی به آدمش دارد و تعداد دفعاتی که مصرف می‌کند و مقداری که می‌زند.اگر زیاده‌روی کند، احتمالا معتاد می‌شود، من که نشدم!» 

احساس رهایی و شادی

به این یکی می‎گوییم سینا، او هم دانش‎آموز است و البته فقط مصرف‎کننده و نه ساقی. بیشتر سیگاری استفاده می‌کند و می‌گوید حس خوبی به او می‌دهد، چون جامعه و مدرسه کلا حال و هوای بد و افسرده کننده‌ای دارد، چون معلم‌ها بداخلاق و سخت‌گیرند، چون پدرو مادرم پول ندارند که برویم تفریح و مسافرت. چون نمی‌توانیم موسیقی درست و حسابی گوش بدهیم و با بچه‌ها دور هم جمع بشویم و کارهای بهتری بکنیم. راحت‌ترین و بی‌خطرترین و کم‌خرج‌ترین کار، همین شاد شدن با سیگاری است. من شادی لازم دارم؛ از ناله‌های پدر و مادرم که تا می‌رسند خانه به جای سلام می‌گویند: «وای چه‌قدر خسته‌ام»، خسته شده‌ام. از این که می‌بینم مدام دارند حساب و کتاب می‌کنند، حالم بد می‌شود. 

با بچه‌ها بعد از مدرسه به پارکی همان نزدیکی‌ها می‌رویم و سیگاری می‌زنیم. اگر بویش لومان ندهد، هر کس ببیند فکر می‌کند داریم سیگار می کشیم. سیگار کشیدن که جرم نیست! سینا، سانی و بچه‌های دیگر که حالا سر درد دل‌شان باز شده و احتمالا قبل این‌که این‌جا دور هم جمع بشویم، به قول خودشان «زده‌اند»، از حس و حال بعد از مصرف گل می‌گویند و این‌که آن حس و حال را دوست دارند: «وقتی می‌کشی زمان کش می‌آد، صداها رو می‌تونی دقیق بشنوی با جزئیات و حتی از راه دور. مزه‌ها رو بهتر متوجه می‌شی، همه چی خیلی عمیق و دقیق می‌شه.» به حال بعدش که اشاره می‌کنم و به کم شدن حافظه و سردرد و بدخلقی و کم تحملی. می‎گویند عوارضش از الکل و مخدرهای دیگر کمتر است. می‎گویند باید حد خودت را به دست بیاوری. آن‎وقت همه‎چی حله!

چرا گل، دانش‌آموزی شده؟

هیچ شک و تردیدی نیست که مصرف گل در بین دانش‌آموزان و دانشجویان زیاد شده، زیادتر از آن‌چه انتظارش می‌رفت. سیدحسن موسوی‌چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم با تایید این مطلب می‌گوید:«مصرف و حمل‌ونقل آسان در کنار قیمت پایین از مهم‌ترین دلایل روی آوردن دانش‌آموزان به  این مخدر جدید است. دانش‌آموزان با در نظر گرفتن این ویژگی‌ها در کنار شادی و نشاطی که پس از مصرف این مواد به آن‌ها دست می‌دهد، استفاده از آن‌را برای خود توجیه می‌کنند.»

ممکن است برخی از پزشکان مدعی شوند گل درمان ندارد. اما منظوراین است که گل درمان «دارویی» ندارد و درمان «علامتی» دارد. یعنی فرد مصرف‌کننده دچار عوارضی هم‎چون افسردگی می‌شود و به‎طور مستقیم برای درمان افسردگی دارو تجویز می‌شود

موسوی چلیک هم مثل دانش‌آموزان مصرف‌کننده به یک معضل و در واقع غفلت مهم اجتماعی اشاره می‌کند:«در کشور ما فرصتی برای گفت‌وگوهای اجتماعی وجود ندارد. فضای مناسبی برای شادی‌های مشروع در نظر نگرفته‌ایم. مدارس ما شادی‌گریزند، خانواده‌ها شادی‌گریزند و جوانان و نوجوانان مکان و فضایی برای تخلیه انرژی‌شان ندارند و به این میانبرها روی آورده‌اند، میانبر چیست؟ مصرف موادمخدر ارزان و در دسترس!» موسوی‌چلک با اشاره به این موضوع که امور اجتماعی در کشور در حاشیه قرار دارد، ادامه می‌دهد:« وقتی در جامعه موضوعات و دغدغه‌های اجتماعی در حاشیه قرار می‌گیرند، طبیعی است که آسیب‌های اجتماعی زیاد می‌شود. کسانی که در اقتصاد موادمخدر فعالیت دارند و از آن نفع می‌برند، بسیار باهوش‌تر از جامعه‌شناسان و سیاستگذاران هستند و از این فضا نهایت استفاده را می‌کنند.» 

ستاد مبارزه با مواد مخدر آمارهایی از میزان اعتیاد دانش‌آموزان اعلام کرده که بر اساس آن  حدود 2 درصد از دانش‌آموزان ما دچار اعتیاد هستند. کارشناسان اعتیاد می‌گویند شیوع مصرف گل در بین دانش‌آموزان بسیار افزایش یافته است. سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص نظام می‌گوید: «مصرف گل در بین دانش‌آموزان افزایش پیدا کرده است و وزارت آموزش و پرورش هم در این زمینه بسیار بسته عمل می‌کند. هنوز راهکار و برنامه جدی برای پیشگیری آسیب‌های اجتماعی در مدارس وجود ندارد.

پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر در اولین نشست خبری این ستاد در سال جاری، بین آمارهای مختلفی که از کشفیات مواد مخدر در سال گذشته ردیف کرد، به یک آمار کلیدی هم اشاره کرد؛ او از پاکسازی حاشیه مدارس تا شعاع 500 متری در سال گذشته خبر داد و گفت: «سال 96 در شعاع 500 متری مدارس، سینماها و مراکز آموزش عالی، یک تن و 900 کیلوگرم انواع مواد مخدر، کشف شده است.»  1900 کیلوگرم مواد مخدر کشف شده از حاشیه مدارس را در نگاه اول وقتی در مقابل 810 تن کشفیات انواع مواد مخدر و روانگردان در سال گذشته قرار بدهیم، رقم چشمگیری به نظر نمی‌رسد، اما وقتی افشار چند بار تاکید کرد که این یک تن و 900 کیلوگرم، از خرده فروش‌ها و به‌صورت یک گرم یک گرم کشف شده، نگاه‌ها متوجه خطری شد که جمعیت دانش‌آموزی کشور را تهدید می‌کند.

ستاد مبارزه با مواد مخدر آمارهایی از میزان اعتیاد دانش‌آموزان اعلام کرده که بر اساس آن  حدود 2درصد از دانش‌آموزان ما دچار اعتیاد هستند. کارشناسان اعتیاد می‌گویند شیوع مصرف گل در بین دانش‌آموزان بسیار افزایش یافته است

آموزش‌وپرورش و انکار همیشگی

آموزش و پرورش  در رابطه با آسیب‌های دانش‌آموزی، کاملاً محافظه‌کارانه و بسته عمل می کند. معمولا اگر آماری هم داشته باشد، یا آن‌را اعلام نمی‌کند، یا مشکل را از بیخ‌وبن انکار می‌کند. مسئولان آموزشی فکر می‌کنند اگر در این باره اطلاع‌رسانی نکنند بهتر عمل کرده‌اند. آن‌ها فکر می‌کنند اعلام آمارآسیب‌های اجتماعی در مدارس تبعات اجتماعی منفی در پی خواهد داشت. والبته هراس زیر سوال رفتن عملکرد خود آموزش‌وپرورش هم مزید بر علت است چرا که اکنون «گل» دومین ماده مخدر پرمصرف در میان دانش‌آموزان است مسئولان این وزارتخانه عریض و طویل اما باید بپذیرند این واقعیت تلخ در لایه‌های مختلف جامعه وجود دارد و گریزی از آن نیست و اگر مدارس نتوانند اطلاعات کافی و به‌موقع در اختیار نوجوان‌ها قرار دهند آن‎ها از منابع نامطمئن یعنی گروه همسالان و اینترنت، اطلاعات را کسب می‌کنند. چراکه در برخی سایت‌های اینترنتی اطلاعات نادرستی درباره مخدر گل منتشر می‌شود که می‌گویند این ماده اعتیادآورنیست و مصرف آن در بسیاری از کشورها آزاد است! در حالی‌که گل هم اعتیادآور است. و با شیوع فراگیر استفاده آن، آموزش‌وپرورش موظف است در این مورد دانش‌آموزان را توجیه کند و با این مسئله همان برخوردی را در پیش نگیرد که با آموزش مسائل و معضلات جنسی در پیش گرفته. دانش‌آموزان باید بدانند درمان اعتیاد به گل سخت و طولانی است. 

گل؛ عوارض و درمان

حسین اسدبیگی، رئیس اورژانس اجتماعی کشور در مورد مخدر گل و شیوع آن می‌گوید:«گل در حالی دومین مخدر مصرفی در کشور اعلام و هشدارها در این زمینه آغاز شده است که به نظر می‌رسد هنوز تحقیقات و بررسی‌های جامع در خصوص آثار مصرف آن در بین مصرف‌کنندگان و نمود آن در جامعه صورت نگرفته و در این زمینه کارشناسان اتفاق نظر ندارند.»

اسدبیگی معتقد است مخدر گل بیشتر در فرد باعث بی‌تفاوتی و بی‌انگیزگی می‌شود، در بین مصرف‌کنندگان گل «سندرم بی‎انگیزگی» بسیار شایع است و برای جوانان که باید به فکر آینده، تشکیل خانواده، ادامه تحصیل و ... باشند بسیار مخرب بوده و روند زندگی آن‎ها را به شدت مختل می‌کند. اما متاسفانه مصرف گل در میان جوانان و نوجوانان ایرانی به‌شدت رایج شده است و طبق آمار رسمی ستاد مبارزه با مواد مخدر، گل پس از تریاک دومین مخدر مصرفی کشور است.»  اسد بیگی در خصوص درمان این مخدر می‌گوید:«ممکن است برخی پزشکان مدعی شوند گل درمان ندارد. اما باید بدانید منظوراین است که گل درمان «دارویی» ندارد و درمان «علامتی» دارد؛ یعنی فرد مصرف‌کننده دچار عوارضی هم‎چون افسردگی می‌شود و به‎طور مستقیم برای درمان افسردگی دارو تجویز می‌شود. بنابراین مانند تریاک یا هروئین نمی‌توان آن‎را درمان کرد. در خصوص گل درمان اصلی «روان درمانی» است و دارودرمانی فقط برای عوارض جانبی آن ارائه می‌شود.»