زرناز غلامی

در ایران؛ خبرها جملگی مایه ملال، دلزدگی، نگرانی، اندوه و ماتم است. حتی بهار و زیبایی طبیعت هم اندک مایه دلخوشی و شادی نمی‌شود. گویی سیستم و زمامدارانی بر کشور حاکمند که با سوء‌تدبیر و مدیریت ناکارآمد هر روز بذر ناامیدی مردم از زمین، زمان و خود را آبیاری می‌کنند!

بدیهی است که سال 1401 هم طبق روال سنواتی با خبرهای خوب و امیدبخش آغاز نشد؛ چنانچه در نخستین روز کاری شورای شهر تهران در سال نو، یک عضو شورا از قطع غیرقانونی درختان در مرکز لرزه‌نگاری دانشگاه تهران خبر داد.

ناصر امانی در ابتدای جلسه دیروز شورای شهر در تذکری گفت: متاسفم که اولین تذکر سال نو خبری بد است؛ اما برای اینکه جلوی قانون‌شکنی‌ها گرفته شود، می‌گویم.

امانی توضیح داد: روز چهارشنبه دهم فروردین‌ماه در بخش خبری ۱۸:۳۰ شبکه تهران گزارشی پخش شد که از قطع ۲۰۰ اصله درخت توسط یک دستگاه رسمی دولتی در خیابان خوارزمی در مرکز لرزه‌نگاری وابسته به دانشگاه تهران حکایت داشت.

او تاکید کرد: این اتفاق در آستانه روز طبیعت یک دهن‌کجی آشکار به قوانین و مقررات و تخریب محیط زیست توسط مرکزی بود که آرم علم و پژوهش بر سر در آن مزین است.

ناصر امانی در جلسه دیروز شورای شهر از قطع ۲۰۰ اصله درخت توسط یک دستگاه رسمی دولتی وابسته به دانشگاه تهران خبر داد و این اتفاق را در آستانه روز طبیعت یک دهن‌کجی آشکار به قوانین و مقررات و تخریب محیط زیست توسط مرکزی که مزین به آرم علم و پژوهش است، ارزیابی کرد

امانی اضافه کرد: پس از انتشار این گزارش هیچ واکنشی از طرف این مرکز مشاهده نکردیم. این اقدام در آستانه روز طبیعت و توسط یک نهاد رسمی به هیچ وجه قابل پذیرش نیست و از شهردار تهران درخواست می‌کنم به صورت ویژه به این هنجارشکنی را رسیدگی کند و از طریق راهکارهای قانونی عوامل این اقدام مشخص و ضمن معرفی در مراجع قضایی به افکار عمومی هم گزارش کنند.

امانی تصریح کرد: در گزارشی که منتشر شد چیزی که مایه تاسف بود این بود کسانی نسبت به قطع این ۲۰۰ اصله درخت اقدام کردند که خودشان مسئول حفظ و حراست از مجموعه‌هایی بودند که این درختان در آن قطع شده است.  شهردار ناحیه منطقه ۳ صحبت کرد و مایه تاسف است. وقتی مردمی که در جریان نیستند و اطلاع ندارند این کارها را می‌کنند بحث دیگری است ولی وقتی یک نهاد رسمی آن هم در روز تعطیل و در شب دست به این کار می‌زنند مایه تاسف است و باید بجد با آن برخورد کرد.

توضیحات مایة تأسف شهردار منطقه

اما توضیحات به گفته امانی مایه تأسف شهردار منطقه 3 درباره قطع درختان توسط یک نهاد رسمی چه بود؟

شهردار منطقه 3 درباره قطع درختان توسط یک نهاد رسمی اینطور توضیح داد: مرکز ژئو فیزیک دانشگاه تهران اسفندماه، نسبت به جابه‌جایی چند نهال اقدام کرد که به محض اطلاع همکاران ما جلو این کار را گرفتند. اما متاسفانه مجدداً در تاریخ 29 اسفند با 60 نیروی انسانی به همراه لودر و کامیون از مسیر دیگری ورود کردند تا جابه‌جایی صورت بگیرد که همکاران ما دوباره مانع آنها شدند و نسبت به توقف کار اقدام شد.

حمید جوانی گفت: بعد از ایام تعطیلات و آن هم در تاریخ 12 فروردین برای بار سوم نیروهای این مرمز با بیل مکانیکی وارد مجموعه شدند و ما مجبور شدیم با نیوجرسی خروجی‌های مرکز را بگیریم تا بیل مکانیکی و لودر امکان خروج نداشته باشد.

وی افزود: تا این لحظه مانع قطع درختان شده‌ایم، اما این کار نیاز به تعیین تکلیف دارد چرا که مجموعه محصور است و ورود همکاران ما نیاز به حکم قضایی دارد. درحال حاضر کار متوقف است اما امکان فعالیت دوباره آنها وجود دارد.

تخریب جنگل‌های «سیب مداب» بویراحمد

 قطع درختان و ساقط کردن این موجودات حیات‌بخش و مظلوم از هستی؛ محدود به تهران نیست. اگر تنها خبرهای اسفندماه قطع درختان را دنبال کنیم، به نمونه‌های مشابه بسیاری از آنچه در مرکز لرزه‌نگاری دانشگاه تهران گذشت، برمی‌خوریم.

اواخر اسفندماه و در حالی که بهار به حوالی جنگل‌های بلوط منطقه «سیب مداب» شهرستان بویراحمد رسیده بود، خبرنگار مهر از تخریب و قطع ده‌ها درخت این منطقه گزارش داد.

بنابراین گزارش، طی سال‌های اخیر، بیماری، تخریب و قاچاق چوب بر قلب جنگل‌های زاگرس سایه افکنده و این بار بلوط‌های منطقه «سیب مداب» قربانی دستان تخریبگر شده است.

اغلب درختان بلوط منطقه قدمتی بالا داشته و علیرغم اینکه سال‌ها برای رشد یک بلوط زمان لازم است، با دستان مخرب در کمتر از چند ثانیه مرگ این درختان رقم می‌خورد.

نکته قابل تأمل و توجه فاصله نزدیک این منطقه به مرکز شهر یاسوج و منابع طبیعی استان و شهرستان بوده که می‌توان از مرگ بلوط‌ها بیخ گوش اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد سخن گفت.

 ۱۵۰۰ اصله درخت در حاشیه زاینده‌رود قطع شد

در خبر تأسف‌بار دیگر می‌خوانیم: ۱۵۰۰ اصله درخت در حاشیه رودخانه پِلاسجان شهرستان فریدن با حکم قضایی قطع شد تا اراضی پیرامون رودخانه برای احداث جاده ساحلی آزاد و هموار شود.

موضوع از این قرار است که طرح ساماندهی رودخانه زاینده‌رود که از سال ۱۳۹۲ تاکنون در حال اجرا است با وجود موانع، حواشی و مشکلات اجتماعی بسیار و کمبود اعتبارات در هشت سال گذشته به آزادسازی و رفع تصرف بیش از ۵۰۰ هکتار از اراضی این رودخانه و ساخت بیش از ۱۰۰ کیلومتر جاده ساحلی منتج شده است.

با این حال در شرایطی که به نظر می‌رسد حتی زور قانون به متصرفان بزرگ حریم و بستر این رودخانه از جمله مالکان شخصی و سازمانی ویلاهای لاکچری تا نیروگاه برق زیر مجموعه وزارت نیرو و صنایع نمی‌رسد ۱۱ بهمن ماه سال جاری با حکم دادستان شهرستان فریدن بیش از ۱۵۰۰ اصله درخت در روستای اسکندری از توابع این شهرستان در مجاورت مسیل رودخانه «پلاسجان» از سرشاخه‌های زاینده‌رود قطع شد.یک سوی ماجرا یعنی آب منطقه‌ای این اقدام را مقابله با زمین خواری و آزادسازی رودخانه از تصرفات می‌داند اما در حقیقت درختان قطع شدند تا رودخانه شاید از بند زیاده خواهی آزاد شود.

هیچ باور نمی‌کردیم  که درختان را قطع کنند!

قطع ۱۵۰۰ درخت که هر کدام شبیه یک انسان حیات دارد با حکم قانونی اجرا شد که خود این اقدام را جرم می‌داند و مجازات سنگین زندان و جریمه برای از بین بردن درختان دارد و در ادیان مختلف از جمله منابع روایی اسلام، قطع درخت به شدت منع شده است.

هرچند متشاکی و مالک این درختان به دلیل ناآگاهی از قوانین و تعلل در زمان مقرر نسبت به رأی صادره از سوی دادگاه اعتراض نکرده و حکم قطعیت یافته و اجرا شده است اما می‌گوید هیچ باور نمی‌کردیم که درختان را قطع کنند!

طاهری مالک این درختان به خبرنگار مهر می‌گوید: دستکم بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ اصله درخت را با حکم قانون قطع کردند. این درخت‌ها که از اسفند ماه ۱۳۹۲ توسط پدربزرگمان کاشته شده بودند بین هفت- هشت سال سن داشتند.

مالک باغ می‌گوید: درختان از ضلع شمالی اراضی بین ۴۰ تا ۵۰ متر و از جنوب ۵۰ تا ۶۰ متر با رودخانه فاصله داشتند. اما کارشناس ۲ سال پیش آمد و گفت زمین‌های شما در بستر رودخانه است و ما فکر می‌کنیم بی‌شک رأی دادگاه براساس نظریه کارشناس بوده است.

امکان جلوگیری از قطع درختان وجود داشت

در همین پیوند حسین کرکوندی، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان فریدن با بیان اینکه قطع ۱۵۰۰ اصله درخت ارتباطی با این اداره نداشته و طرف دعوی افراد حقیقی بودند، به خبرنگار مهر می‌گوید: برغم صدور حکم قضائی با راهکارهای فنی و اصلاح شرایط می‌توانستند از قطع ۱۵۰۰ اصله درخت جلوگیری کنند.

او می‌افزاید: با وجود این متقاضی نیز که قصد دارد درخت بکارد یا هرگونه فعالیت دیگر، برای حفظ حریم و بستر رودخانه باید از وضعیت زمین استعلام بگیرند که در حریم و بستر نباشد ولو اینکه زمین را خریده باشد. در جریان قطع ۱۵۰۰ اصله درخت مشکل از خود مالک زمین بوده که روال قانونی را باید سپری می‌کرد و به او گفته می‌شد که اینجا حریم و بستر رودخانه است حق خرید و فروش ندارد و متولی اداره آب است.به هر حال،‌ طرح پر حاشیه ساماندهی رودخانه زاینده رود مانند شمشیر دولبه‌ای شده که برای نجات این رود از بند زیاده‌خواهی‌ها و سوءمدیریت‌ها باز هم در حق طبیعت مظلوم جفا می‌شود و شاهد حق و ناحق در دوئل قدرت و طبیعتیم!

قطع ۱۵۰۰ اصله درخت و یا از بین بردن اراضی حاصلخیز حاشیه رودخانه برای احداث جاده ساحلی و دیوار شاید همانقدر برای محیط‌زیست و اقتصاد کشور زیان‌بار باشد که خشم طبیعت در زمان وقوع سیلاب‌های مخرب!