سعیده علیپور

ساعات پایانی 13 مرداد ماه خبری روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت که نشان می‌داد صندلی شهرداری تهرانِ 12 میلیون نفری هم به یک اصولگرای دیگر رسید. آن هم اصولگرایی که کوچکترین سبقه‌ای در امور شهری ندارد.

خبرگزاری فارس، ساعت 20 روز چهارشنبه بعد از اعلام خبر انتخاب مهدی چمران به عنوان رئیس ششمین شورای شهر تهران، اعلام کرد که اعضای این شورا، علیرضا زاکانی را به عنوان شهردار پایتخت انتخاب کرده‌اند. خبری که دقایقی بعد از سوی چمران تکذیب و البته تلویحا تایید شد!

رئیس جدید شورای شهر تهران گزارش‌ها از انتخاب علیرضا زاکانی به عنوان شهردار را بر مبنای رای‌گیری غیررسمی دانست و گفت: «ما رای‌های استمزاجی و قبلی گرفتیم. اما تا موقعی که در صحن شورا رای‌گیری نشود، رسمی نخواهد بود».

با وجود تکذیب خبر شهردار شدن زاکانی، چمران اما تغییر نظر اعضای شورا را بعید دانست و عملا خبر نخست را تایید کرد.

تحرکات از یک ماه قبل شروع شده بود

انتخاب زاکانی، اما نه رای یک شبه، که نتیجه یک ماهه رایزنی‌های شورای شهر است و البته به زعم عده‌ای؛ احتمالا فشارهایی در انتخاب او دخیل بوده است.

12 تیر، مهدی چمران نفر اول لیست منتخب شورای ششم شهر تهران که در دوره دوم و سوم و چهارم شورای شهر نیز حضور داشت و در کارنامه‌اش انتخاب محمود احمدی‌نژاد را به عنوان شهردار دارد، از شروع تحرکات برای انتخاب شهردار جدید خبر داد. هفته آخر تیرماه، مهدی اقراریان، سخنگوی منتخبان ششمین دوره شورای اسلامی شهر تهران اعلام کرد: «۲۱ منتخب شورا، ۴۱ گزینه احتمالی را برای تصدی پست شهردار آینده پایتخت انتخاب کردند». عددی که شمار آن در روزهای مرداد کم و کمتر شد تا در نهایت به 12 نفری رسید که علیرضا زاکانی یکی از آنها بود: اسماعیل احمدی مقدم، معصومه آباد، جمال آبرومند، مهرداد بذرپاش، محسن پیرهادی، مازیار حسینی، هابیل درویش، علیرضا زاکانی، عباس علی‌آبادی، رستم قاسمی، سیدصولت مرتضوی و علی نیکزاد.

در حالی که در میان این اسامی نام افرادی با سابقه فعالیت در حوزه شهری به چشم می‌خورد، اما در نهایت شورای ششم، احتمالا با تکیه بر علقه‌های سیاسی، زاکانی را برگزید.

علیرضا زاکانی کیست؟

هر چند آخرین نمایش فعالانه علیرضا زاکانی در رسانه‌ها و در جریان مناظره‌های تلویزیونی به دلیل کاندیداتوری در سیزدهمین دوره ریاست جمهوری ایران و جر و بحث‌های مکررش با عبدالناصر همتی، کاندیدای میانه‌رو حاضر در انتخابات بود، اما بسیاری حضور او را به عنوان کاندیدا برای تصدی پست ریاست جمهوری جدی نشمرده و تنها آن را آغازی برای حضور در مناصب مهمتر از آنچه تاکنون داشته، ارزیابی کردند.

او که بر خلاف دوره‌های پیشین انتخات ریاست جمهوری در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ ؛ این بار توسط شورای نگهبان تأیید صلاحیت شد، تنها تا پایان مناظره‌های تلویزیونی در عرصه ماند و یک روز مانده به انتخابات، به نفع ابراهیم رئیسی از حضور در انتخابات انصراف داد.

اما جدای از این حضور پر جنجال اخیر، علیرضا زاکانی 55 ساله، اسفند سال 98 از حوزه انتخابیه قم به مجلس شورای اسلامی راه یافت. زاکانی هر چند در انتخابات دهمین دوره مجلس شکست خورد و به عنوان دبیر مجمع عالی بسیج منصوب شد، اما پیشتر در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی هم نماینده بود و ریاست کمیسیون ویژه بررسی برجام و البته مخالفت سرسختانه با آن را در کارنامه خود دارد.

آخرین سمت زاکانی اما، علاوه بر نمایندگی مجلس، ریاست مرکز پژوهش‌های مجلس بود. ردایی که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس فعلی و شهردار قبلی تهران بر دوش زاکانی انداخت.

فشار برای انتخاب زاکانی

در حالی که برخی اصولگرایان، انتخاب زاکانی را بازگشت تهران به دوران طلایی قالیباف، با مدیریت جهادی! می‌دانند، اما برخی دیگر حضور او در این سمت را حاصل فشارهای بیرونی بر شورای شهر فعلی ارزیابی می‌کنند. شاهد این ادعا هم صحبت‌های مهدی چمران پشت تریبونی بود که گمان می‌کرد میکروفن آن قطع است.

 محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا در یادداشتی،‌ انتخاب زاکانی را ماحصل جریان متصل به حداد عادل در کشور دانست و  نوشت: «جناب آقای حداد عزیز! قطعا در آینده نزدیک مجبورید مثل اولیایی که هر روز به خاطر فرزندشان به مدرسه احضار می‌شوند، پاسخگوی ساکنان پایتخت باشید. پس لطفا شماره تلفن و ایمیل اعلام کنید.»

چمران خطاب به نرجس سلیمانی، دیگر عضو شورا تاکید می‌کند که مطابق قانون رای‌گیری باید مخفیانه باشد. نرجس سلیمانی نیز به چمران می‌گوید: «کاش رای‌های ما شفاف و آشکار بود». در پاسخ و در حالی که به نظر می‌رسد چمران متوجه روشن بودن میکروفنش نیست، می‌گوید: «من دیشب تا صبح نخوابیدم و یکی از بدترین شب‌ها بود حتی از زمان جنگ هم بدتر بود. اسامی غلط و غلوط رفته است، آخر یعنی چه؟ نمی‌شود. یک عده فشار می‌آورند. البته قانون نوشته انتخاب شهردار باید با رأی مخفی باشد آن هم دلایلی دارد. چون یک عده‌ای را می‌ترسانند و تهدید می‌کنند. حتی همین حالا با اینکه رأی مخفی بوده، گفته‌اند اگر رای ندهید چنین می‌کنیم و چنان می‌کنیم».

هرچند در سخنان او واضح نیست که چه کسانی برای رای دادن به کدام نامزد شهرداری فشار می‌آورند، اما برخی این فشار را با انتخاب زاکانی هم راستا دانستند. حتی محمد مهاجری، فعال سیاسی جبهه اصولگرا و عضو شورای سردبیری سایت خبر آنلاین، پس از این انتخاب و حواشی آن در توئیتی نوشت: «رسوایی و بی‌آبرویی مطرح شده در فایل صوتی چمران (رئیس شورای شهر) نشان می‌دهد که برای قالب کردن زاکانی به عنوان شهردار تهران چه تهدیدها و فشارهایی در کار بوده. هر وقت قدرت یکدست می‌شود، مثل گرگ به جان هم می‌افتیم ما اصولگراها...».

 محمد مهاجری همچنین در یادداشتی در کانال تلگرمی‌اش، که از سوی خبرآنلاین نیز منتشر شد، انتخاب علیرضا زاکانی را به عنوان شهردار به حدادعادل تبریک گفت و کنایه‌آمیز نوشت: «انتخاب آقای زاکانی، کاندیدای جنابعالی، به شهرداری تهران را تبریک می‌گویم. تلاش وافرتان برای مهره‌چینی در شهرداری تهران بالاخره نتیجه داد. سعیکم مشکور!

انصافا افرادی که مأمور به ثمر رساندن این کار شده بودند، مردانه پای کار ایستادند و وظایف محوله را در مورد خالی کردن زیر پای دیگر کاندیداها و رساندن بازی به نتیجه دلخواه شما خوش درخشیدند. از جمله آنهایی که به قول آقای چمران متوسل به تهدید شدند. سعیهم مشکور!».

او در این یادداشت به تلاش‌های بی‌حاصل قالیباف برای حمایت از کاندیدای دیگر هم اشاره کرد و عملا انتخاب زاکانی را ماحصل جریان متصل به حداد عادل در کشور دانست.

او در ادامه نوشت: «جناب آقای حداد عزیز! قطعا در آینده نزدیک مجبورید مثل اولیایی که هر روز به خاطر فرزندشان به مدرسه احضار می‌شوند، پاسخگوی ساکنان پایتخت باشید. لطفا شماره تلفن، ایمیل، آدرس و هر راه دیگری را که بتوان با شما تماس گرفت، اعلام فرمایید».

او در پایان این یادداشت تخلفات منتسب به زاکانی را هم برمی‌شمرد و از حداد عادل می‌خواهد تا «تمامی جوازهایی را که آقای زاکانی تاکنون از شهرداری تهران گرفته (از جمله جواز ساختمان مسکونی خیابان ایران در دوره قالیباف)، محل تأمین سرمایه برای احداث مغازه پزشکی هسته‌ای و تمامی وام‌ها و کمک‌های بلاعوض دوره‌های مختلف مجلس به صورت واقعی و شفاف منتشر شود».

در حالی که در میان اسامی 12 نفره نهایی کاندیداهای پست شهرداری، نام افرادی با سابقه فعالیت در حوزه شهری به چشم می‌خورد، اما در نهایت شورای ششم، با تکیه بر علقه‌های سیاسی، زاکانی را برگزید

حواشی یک انتخاب سیاسی و غیرحرفه‌ای

بسیاری معتقدند شهرداری پایتختی با وسعت و جمعیت تهران تنها نیازمند روحیه جهادی نیست و به تجربه و تخصص هم نیاز هست. این در حالی است که زاکانی پس از حضور داوطلبانه در عنفوان جوانی در جنگ، در رشته پزشکی و سپس پزشکی هسته‌ای در دانشگاه تهران تحصیل کرد و فعالیت‌هایش هم هیچ‌گاه ربطی به امور شهری نداشته است.

حتی برخی انتخاب زاکانی به عنوان شهردار تهران را  غیرقانونی دانسته و می‌گویند که به استناد بند «چ» آئین‌نامه اجرایی شرایط احراز تصدی سمت شهرداران و بخشنامه تعیین مدارک و رشته‌های تحصیلی مرتبط شهرداران، زاکانی نه مدرک تحصیلی مرتبط برای این مسئولیت را دارد و نه سابقه کاری لازم را.

در این میان شماری نیز سمت قبلی که زاکانی در آن مشغول به کار بوده در حد حضور در شهرداری نمی‌دانند و تبعات این انتخاب غیر‌حرفه‌ای را برای تهران بسیار سنگین ارزیابی می‌کنند.

احسان بداقی فعال سیاسی و روزنامه نگار در توئیترش در این باره نوشت: «مرکز پژوهش‌های مجلس یک نهاد غیراجرایی با حدود ٣٠٠ نیرو بود». به ادعای او زاکانی فقط ظرف یک سال در آنجا ٣٠٠ نیروی جدید، ١٣ معاونت و تعدادی دیگر زیرمجموعه به صورت غیرقانونی اضافه کرد. او هشدار می‌دهد فردی با این سابقه در شهرداری تهران با ١٣٠ هزار حقوق‌بگیر و ۵٠ هزار میلیارد تومان بودجه چه خواهد کرد؟!

 هرچند که گروهی هم با طنز به این نکته اشاره دارند که حضور زاکانی در شهرداری تهران خیلی کمتر از بودنش در مجلس و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی‌ آسیب‌زا خواهد بود؛ چرا که خرابی چند پل در تهران! شاید خطر کمتری از پژوهش‌ها و بررسی‌هایی داشته باشد که به وضع قوانین آسیب‌زا در کشور منجر می‌شود. هر چند هزینه همه این انتخاب‌های نابجا را مردم می‌پردازند.