ورود پلیس فتا به کلیپ‌های دوربین مخفی «بدون مجوز»
«لوس‌بازی»هایی که پیگرد قانونی دارد!
ریحانه جولایی
«شما در مقابل دوربین مخفی هستید» جمله‌ای که می‌تواند با خنده‌ای تمام و یا برعکس، به مشاجره‌ای وحشتناک و گاهی طی روندی حقوقی برای اعاده حیثیتتان منجر شود؛ اتفاقی که این روزها به‌واسطه توسعه شبکه‌های اجتماعی به‌کرات در حال رخ دادن است.
افزایش صفحاتی در فضای مجازی به‌خصوص در اینستاگرام با هدف جذب دنبال کننده، با کمک « دوربین مخفی» می‌تواند برای سازنده و حتی فرد سوژه شده تبعات پنهانی همراه داشته باشد؛ وجود مرز نامریی که این روزها واکنش‌های متعددی از جانب هم‌وطنانمان را به همراه داشته است.
برخی با رضایت از برنامه خارج می‌شوند و برخی دیگر آن‌قدر در حین ضبط برنامه، متعجب شده یا وحشت کرده‌اند که باوجود اطلاع از وجود دوربین مخفی البته در انتهای برنامه، باز هم ناراضی می‌مانند.
واقعیت این است که برای بسیاری از افراد جامعه، دوربین مخفی موضوع بااهمیتی نیست. آن‌ها بیشتر به این پدیده شکل‌گرفته در فضای مجازی به‌صورت تفننی نگاه می‌کنند و اطلاعات چندانی نیز از چند و چون ساخت این دوربین مخفی‌ها ندارند.
هم‌اکنون صفحات بسیاری در فضای مجازی وجود دارد که به علت ناآگاهی بسیاری از هم‌وطنان از حریم شخصی‌شان زمینه ساخت دوربین مخفی‌ها را فراهم کرده است؛ تولیداتی بدون مجوز و متهم ورود به حریم شخصی افراد و بی‌اعتنا به حقوق شهروندی که مشخص نیست مسئولیت برخورد با آن‌ها برعهده کیست؟
بااین‌همه ذکر این نکته بسیار مهم است که الزاماً ساخت دوبین مخفی پدیده مذمومی نیست، کما اینکه در بسیاری از کشورهای جهان نیز ما شاهد ساخت دوربین مخفی‌هایی هستیم که با سناریو و هدف مشخص ساخته می‌شوند و مخاطبان را به خوبی درگیر می‌کنند، اما آنچه در ساخت دوربین مخفی‌های داخلی به‌ویژه آنچه در شبکه‌های مجازی می‌بینیم، چیزی جز ساخت چند کلیپ بی‌مایه و ناقض حریم شخصی دیگران نیست؛ مجموعه کلیپ‌هایی که نتیجه بسیاری از آن‌ها قربانی شدن شهروندان بی‌گناه و از همه جا بی‌خبر است.
شوخی‌های بی‌حدومرز با مردم از همه‌جا بی‌خبر
نمونه‌های زیادی از این کلیپ‌ها را در اینستاگرام، یوتیوب یا آپارات دیده‌اید. دوربین مخفی‌هایی که برای جذب مخاطب بسیاری از خط قرمز‌های اخلاقی و صدالبته حقوق شهروندی و حقوق فردی را زیرپامی‌گذارد. برای مثال، روی صندلی جلوی یک خودرو مردی با نوزادی قلابی در دست نشسته، خانمی از همه‌جا بی‌خبر در صندلی عقب به‌عنوان مسافر سوار می‌شود. مرد از صدای گریه بچه عصبانی شده و نوزاد را حین حرکت ماشین از پنجره به بیرون پرتاب می‌کند. خانم مسافر به طور طبیعی نسبت به این صحنه ساختگی واکنش نشان داده و اقدام به کتک زدن مرد می‌کند و مخاطب باید از دیدن این صحنه به وجد آمده و سرگرم شود. در مورد دیگری راننده تاکسی پس از سوار کردن مسافران مثلاً اقدام به خودکشی با اسلحه کمری می‌کند. خون سر مرد راننده روی شیشه می‌پاشد و معلوم نیست که مسافران از همه جا بی‌خبر قرار است چه واکنشی به این صحنه نشان دهند.
اما قسمت تأسف‌آور ماجرا این است که چند سال پیش برخی از کلیپ‌ها در زمان عید و پربیننده‌ترین زمان پخش رسانه ملی یعنی لحظات تحویل سال در برنامه احسان علیخانی به نمایش درآمده و برای سازنده آن تبلیغ شد.
معاون اجتماعی پلیس فتا ناجا از شناسایی و برخورد با تولیدکنندگان و انتشاردهندگان کلیپ‌هایی تحت عنوان «دوربین مخفی جنجالی در فضای مجازی و به‌خصوص شبکه اجتماعی اینستاگرام» که بدون اخذ مجوزهای قانونی اقدام به این کار می‌کنند، در کارگروه ویژه پلیس فتا خبر داد
هنوز یادمان نرفته که چند سال پیش هم عوامل فیلم «به وقت شام» در اشتباهی که موجب عذرخواهی حاتمی‌کیا هم شد برای تبلیغ این اثر در پردیس کوروش اقدام به اجرای یک نمایش میدانی کردند و این اجرا به طور طبیعی به دلیل ترساندن مردم با اعتراضاتی مواجه شد و حتی پلیس اقدام به بازداشت برخی از اجراکنندگان این برنامه کرد. آیا صرفاً نمایش میدانی فیلم «به وقت شام» منجر به ترساندن مردم می‌شود و دوربین مخفی‌های مخوف و گزارش‌های به اصطلاح مردمی که شئون عمومی را رعایت نمی‌کنند موجب جریحه‌دار شدن و رعب و وحشت عمومی نمی‌شوند؟ اینجاست که باید جلوی برخورد دوگانه برخی رسانه‌ها علامت سؤال ایجاد کرد. ساخت کلیپ‌های دوربین مخفی از جهت بازی با روح و روان مردمی که از آن‌ها برای ساخت ویدئو سوءاستفاده می‌شود باید غیرانسانی و غیراخلاقی تلقی شود و به لحاظ عادی‌سازی فرهنگ ترساندن مردم به هر قیمتی برای خنده و البته کسب پول ضد فرهنگی به‌حساب آید.
اجازه انتشار فیلم در دست فرد غافلگیر شده
یک‌سوی دیگر این کلیپ‌ها انتشار آن‌ها در فضای مجازی و دست‌به‌دست شدن آن‌هاست. اینکه آیا افرادی که در این کلیپ‌ها غافلگیر شده‌اند رضایت دارند که فیلم آن‌ها منتشر شود؟ «اگر شخص یا شرکتی مبادرت به ضبط این‌گونه فیلم‌ها کند، به‌طور یقین مکلف است که از ابتدا و یا بعد ضبط فیلم اجازه انتشار ویدیو را از شخص بگیرد.» این را پیمان حاج محمود عطار که حقوقدان است می‌گوید.
او در ادامه می‌افزاید: به همین دلیل است که در تمام ساختمان‌ها و اماکنی که از دوربین استفاده می‌کنند، بر روی تابلو یا نوشته بزرگی که همه قادر به دیدن آن باشند، در بدو ورود، این اطلاع‌رسانی صورت می‌گیرد. عطار تصریح می‌کند که مسئله آگاهی دادن از داشتن دوربین بسیار مهم است که قانون مکرر آن را بیان کرده است.
این مسئله تا بدان جا اهمیت دارد که این حقوقدان، خاطرنشان می‌کند: از زمانی که متوجه می‌شوید در فرایند یک بهره‌برداری از دوربین مخفی قرارگرفته‌اید و همچنان ناراضی هستید باید قطع ارتباط کنید و هر ارتباط بیشتر شما را به عنوان شریک جرم معرفی خواهد کرد و نه یک بزه دیده و دست شما را برای رسیدن به حق‌وحقوقتان با کمک قانون، عملاً می‌بندد. به بیانی دیگر؛ به گفته این حقوقدان، خود شما هستید که تصمیم‌گیرنده نهایی هستید. مسئله مهمی که بسیاری از شهروندان در مواجهه با تولیدکنندگان دوربین مخفی، از آن بی‌اطلاع هستند و سرسری و بدون توجه به آسیب‌های گذاشته شده بر وجودشان، از آن می‌گذرند.
برخورد پلیس فتا با سازندگان دوربین‌های مخفی
حالا انگار مسئولین تازه به آثار این نوع کلیپ‌ها پی برده‌اند و در پی کنترل آن هستند. بر همین اساس روز گذشته معاون اجتماعی پلیس فتا ناجا از شناسایی و برخورد با تولیدکنندگان و انتشاردهندگان کلیپ‌هایی تحت عنوان «دوربین مخفی جنجالی در فضای مجازی و به‌خصوص شبکه اجتماعی اینستاگرام» که بدون اخذ مجوزهای قانونی اقدام به این کار می‌کنند، در کارگروه ویژه پلیس فتا خبر داد.
به گفته سرهنگ رامین پاشایی بر اساس رصدهای صورت گرفته در فضای مجازی و گزارش‌های متعدد دریافتی از سوی کاربران به پلیس فتا مشخص شد عده‌ای از افراد با اهداف مختلف از جمله افزایش تعداد دنبال‌کننده اقدام به تهیه و انتشار کلیپ‌هایی تحت عنوان دوربین مخفی جنجالی با مضامین مختلف از جمله سرقت صوری خودرو و گوشی تلفن همراه اشخاص، بازسازی صحنه‌های متفاوت قتل و زد و خورد در انظار عمومی و محیط‌های پرتردد شهری می‌کنند. او همچنین گفته است که ساخت و انتشار چنین کلیپ‌هایی بدون مجوز قانونی صورت می‌گیرد و باعث ایجاد ترس و جریحه‌دار شدن احساسات و تشویش اذهان عمومی می‌شود.
چند سال پیش برخی از کلیپ‌هایی که تحت‌عنوان دوربین‌مخفی تهیه شده بود؛ در زمان عید و پربیننده‌ترین زمان پخش رسانه ملی یعنی لحظات تحویل سال در برنامه احسان علیخانی به نمایش درآمده و برای سازنده آن تبلیغ شد
معاون اجتماعی پلیس فتا ناجا تصریح کرد: با توجه به اینکه یکی از خصلت‌های بارز فضای مجازی ایجاد سرگرمی برای کاربران است، تولید محتواهای صوتی و تصویری دارای مجوز، با رعایت هنجارها و ارزش‌های پذیرفته شده در جامعه هیچ گونه منافاتی با قانون ندارد ولی متأسفانه تعدادی از کاربران با سوءاستفاده از شرایط موجود و با اهداف مختلف کلیپ‌هایی را تولید می‌کنند که بعضاً در آن‌ها موارد توهین به افراد و قومیت‌ها نیز دیده می‌شود که همین امر در بسیاری از موارد باعث اعتراض شدید گروه‌های مختلف و فرقه‌های دینی در کشور می‌شود.
باید حریم خصوصی در دوربین مخفی‌ها حفظ شود
در آخر اینکه تهیه دوربین مخفی برای فضای مجازی که ملزم به رضایت، حفظ آبرو و رعایت حریم خصوصی افراد است باید تحت نظارت و چارچوب قانونی و تصویری قرار بگیرد چراکه موضوع آبرو و حریم خصوصی است و مطابق اصل 25 قانون اساسی هم ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، استراق سمع و هرگونه تجسس، ممنوع است مگر به حکم قانون؛ که اصل 22 قانون اساسی هم بر مصون ماندن حیثیت اشخاص، تأکید ویژه‌ای دارد.
مردم قربانیان بی‌گناهی هستند که در برابر یک شوخی با دوربین یا تلفن همراهی که مخفی شده قرار می‌گیرند که در پایان با بیان رضایت زبانی، ویدئوکلیپ آن‌ها در اینستاگرام و سایر رسانه‌های اجتماعی منتشر و بارها بازنشر می‌شود و این یک سوءاستفاده از اعتماد مردم است که باید چارچوب قانونی لزوماً به جزئیات و نحوه استفاده صحیح و اعلام موارد ممنوع انجام این کار بپردازد. تا حد و حدود این کار و تبعات آن به روشنی مشخص شده و مسئله مبهم
باقی نماند.
دیدگاه تان را بنویسید