ریحانه جولایی

تعطیلات نوروز تمام شد و همان‌طور که مسئولین حوزه بهداشت نیز پیش‌بینی کردند وارد پیک جدیدی از بیماری کووید-19 شدیم. پیکی که بسیاری از پزشکان با شیوع ویروس کرونای انگلیسی آن را سخت و سنگین‌تر می‌دانستند.

اواخر تعطیلات نوروز 1400 بود که شهرهای کشور به‌تدریج تغییر رنگ دادند. در این ایام بسیاری از شهرها به رنگ نارنجی یا قرمز درآمدند و پلیس به مسافران دستور داد تا شهر را تخلیه کنند. تخلیه کردن شهر اما پایان کار نبود. ظرفیت بیمارستان‌ها در برخی شهرها دوباره تکمیل شد و مسافران زیادی که حالا ناقل ویروس بودند به شهر، خانه و محل کار خود بازگشتند و دوباره چرخه گردش ویروس بیش‌ازپیش به حرکت افتاد. حالا چند روزی می‌شود که آمار مبتلایان بالا رفته و مرگ‌های کرونایی سه‌رقمی شده‌اند.

این‌ها نشان می‌دهد تجربه‌های یک سال و دوماهه کرونا تقریباً بدون توجه رهاشده و کووید-19 همچنان می‌تازد.

ناهماهنگی عجیب ارگان‌ها برای مقابله با کرونا

پیش از اینکه تعطیلات آغاز شود بسیاری از ما تصور می‌کردیم امسال هم مثل نوروز 99 خبری از سفر رفتن نیست چراکه ویروس تا حدی مهار و مرگ و ابتلا هم‌وطنان به کرونا کنترل‌شده بود. بااین‌حال اعلام عدم ممنوعیت سفر خبری عجیب و اینکه برخلاف گفته‌های مسئولان شهرهای شمالی کشور که وضعیت خوبی از جهت پیشرفت ویروس نداشتند همچنان مملو از مسافران نوروزی بودند، شوکه کننده بود. بعدازاینکه شهرهای زیادی از کشور نارنجی و قرمز شدند وزیر بهداشت نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. گلایه‌های وزیر بهداشت در روز ۱۳ فروردین ۱۴۰۰ که در حساب اینستاگرام خود منتشر کرد، جای تأمل و نکته فراوان داشت، اما این سؤال هم مطرح است که اگر شخص وزیر بهداشت با سفرهای نوروزی مخالف بود، چرا محکم در برابر این رهاشدگی نماند و چرا بارها و بارها اعلام کرد که در مهار کرونا موفق بوده‌ایم؟

وزیر بهداشت در یادداشت گلایه‌آمیز خود در اینستاگرام نوشت: املا وزن ویروس موتاسیون یافته را در محاسبات اپیدمیولوژیک ما نمی‌شناختند و ثانیه سه پیک سنگین قبلی را آرام، بی‌صدا و مظلومانه همکارانمان مدیریت کردند و گروهی فکر کردند که فرازوفرود منحنی‌ها شاید به شیوه فتوشاپ است.

معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران: برای اینکه متوجه تأثیرات سفرها بر روند بیماری در کشور باشیم حدوداً ۱۰ روز دیگر باید صبر کنیم. چیزی که فعلاً برای ما مشخص‌شده این نکته است که‌موج چهارم کرونا به تهران رسیده

همین شد که از هشدارها بی‌توجه گذشته و فشارها به ستاد ملی مقابله با کرونا برای باز بودن راه‌ها و آزادی کامل سفرهای نوروزی و آبی و زرد بودن شهرها، مسافران را روانه شهرهای مختلف کرد. هرچند رنگ آسمان تهران در ابتدای تعطیلات نوروزی به‌شدت آبی بود، اما هرچه پیش رفتیم، تهران کرونایی نارنجی شد و حالا باید در انتظار قرمز شدن وضعیت کرونایی پایتخت باشیم.

نمکی در یادداشت گلایه‌آمیز خود نوشته بود: گفتیم سفر و جمعیت سیال نمی‌گذارد طرح اجرا شود و بیماری نیز از نقاط گرفتار به مراکز پاک‌تر منتقل می‌شود. گفتیم صف‌های طولانی تهیه ارزاق شب عید ساعت‌ها جمعیت سالمند تنیده در این صف‌ها را گرفتار می‌کند. گفتیم می‌دانیم تاب‌آوری مردم مهم است، ولی تاب‌آوری مدافعان خسته سلامت پس از چهارده ماه کار بی‌وقفه و جان‌فشانی برای مدیریت پیک‌های پیوسته نیز مهم است. گفتیم اقتصاد گردشگری اهمیت دارد، ولی سرمایه اجتماعی نظام سلامت و هزینه‌های شیوع مجدد بیماری و اثراتش بر اقتصاد خرد و کلان کشور نیز بی‌اهمیت نیست.

در این میان اما نکته مهم این است که وزیر بهداشت در ستاد ملی مقابله با کرونا یک عضو است و یک رأی دارد. نکته مهم‌تر این‌که در ابتدای داستان کرونا در ایران، سعید نمکی به‌عنوان اول‌شخص مبارزه با کرونا شناخته شد و تقریباً همه برنامه‌ها حول محور وزارت بهداشت می‌چرخید. تقریباً از اوایل آذر سال ۱۳۹۹ دیگر همه فرماندهی بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نبود و املا درست هم همین است. زیرا آنچه بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دارد، دقیقه از اسم این وزارتخانه برمی‌آید و وظیفه بستن جاده‌ها و مرزها و جلوگیری از سفرها و غیره بر عهده این وزارتخانه نیست.

هشدارهای وزیر بهداشت تقریباً بدون توجه رها شد. بسیاری از مرزها ازجمله مرزهای غربی با عراق تا مدت‌ها باز و ترددها ادامه داشت و همین موضوع هم‌بارها با واکنش سعید نمکی مواجه شد، اما مرزهای باز منجر به ورود ویروس جهش‌یافته کرونا به کشور شد و حالا می‌توان گفت که ویروس جهش‌یافته کرونا در کشور غالب شده و دیگرکسی از ویروس ووهان نمی‌ترسد.

هنوز آثار سفرهای نوروز مشخص نشده

با تمام این تفاسیر موج چهارم کرونا در کشور آغازشده است و وضعیت تهران تا این لحظه نارنجی است اما مسئولین هشدار قرمز شدن شهرهایی ازجمله تهران و اصفهان را داده‌اند. البته به گفته نادر توکلی، معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در استان تهران برای اینکه متوجه تأثیرات سفرها بر روند بیماری در کشور باشیم حدوداً ۱۰ روز دیگر باید صبر کنیم. چیزی که فعلاً برای ما مشخص‌شده این نکته است که‌موج چهارم کرونا به تهران رسیده.

توکلی درباره تعداد مراجعه بیماران بستری و سرپایی مبتلابه کرونا در استان تهران، اظهار کرد: در حال حاضر شاهد افزایش تعداد بیماران سرپایی مبتلابه کرونا هستیم؛ همچنین روزانه حدود ۶۰۰ نفر بیمار در بیمارستان‌های استان بستری می‌شوند؛ این در حالی است که تعداد مراجعه بیماران سرپایی روزانه به حدود 4 هزار و ۷۰۰ نفر رسیده است. بخشی از افزایش آمار مراجعه‌کنندگان به این دلیل است که در تعطیلات عید مطب‌ها تعطیل بودند و بیماران به همین دلیل به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کردند، اما کلاً در هفته دوم فروردین‌ماه به‌شدت شاهد افزایش تعداد موارد بستری و سرپایی بودیم. بر همین اساس معاونت درمان وزارت بهداشت با ابلاغ بخش‌نامه‌ای اعلام کرده است تا بیمارستان‌ها برای افزایش ظرفیت پذیرش بیماران کووید-۱۹ اقداماتی انجام دهند. او همچنین اعلام کرده که این خبر خوبی نیست زیرابه نظر می‌رسد هفته سوم و چهارم فروردین بحران شدیدی در تهران داشته باشیم.

معاون درمان ستاد کرونا استان تهران در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفته است که پیش‌بینی جالبی برای روزهای آتی در تهران ندارد؛ زیرا تعداد موارد بستری روبه افزایش است.آمارها اما به ما می‌گویند در حال حاضر اکثر بستری‌ها و مراجعات خانوادگی است که نشان‌دهنده تأثیر سفرها، مهمانی‌ها، عدم رعایت پروتکل‌ها و... است.

وضعیت وخیم است و ممنوعیت‌های جدید درراه

آنچه دوباره ترس را در دل هم‌وطنان انداخت بالا رفتن مرگ‌های کرونایی بود. موضوعی که برای مدتی کنترل‌شده به نظر می‌آمد. خبر مرگ‌های سه‌رقمی اما دوباره یادآور سقوط کردن رعایت پروتکل‌هاست. بر همین اساس ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت هشدار داده است که تا اطلاع ثانوی مرگ‌هایی که براثر ویروس کرونا اتفاق می‌افتد سه‌رقمی خواهد بود.

به گفته حریرچی، هر فاز همه‌گیری کرونا دستورالعمل خاص خود را دارد. وقتی شهری نارنجی یا قرمز می‌شود، بیش از بیماریابی، محدودیت‌های شدید کمک می‌کند و در این شهرها باید محدودیت‌های بیشتری ایجاد شود تا تبادل ویروس اتفاق نیفتد. روند افزایشی عمودی موارد سرپایی مثبت کشور است. یعنی در یک هفته ما از ۳۱ هزار مورد سرپایی مثبت به ۶۱ هزار نفر رسیدیم. ابتدا سرپایی بالا می‌رود، یکی دو هفته بعد بستری و یکی دو هفته بعد میزان مرگ بالا می‌رود.

معاون کل وزارت بهداشت اما امیدش به ماه رمضان است تا رفت‌وآمدها کم شود چراکه قرار است در شهرهای قرمز و نارنجی رزرو تالار پذیرایی برای افطاری و ... ممنوع اعلام شود.  باز بودن رستوران‌ها در شهرهای قرمز املا ممنوع است و فقط بیرون‌بر می‌تواند فعالیت کنند.

گونه برزیلی کرونا از نوع انگلیسی آن بسیار خطرناک‌تر است. چند روز پیش در برزیل سه هزار و ۸۰۰ فوت ناشی از کرونا ثبت شد و همین موضوع حساسیت بیشتر مسئولان را برانگیخت

او گفته مناسبت ملی و مذهبی هم فرق نمی‌کند. وقتی می‌گوییم سفر به عراق مضر است، به دلیل همه‌گیری در آن کشور است. سفر به ترکیه مضر است، زیرا همه‌گیری جدید در آنجا رخ‌داده است. اصل این است که افراد با یکدیگر مواجهه نداشته باشند و بیماری را منتقل نکنند.

هشدار برای جلوگیری از شیوع نوع جدید ویروس کرونا

یکی دیگر از مسائلی که در ماه‌های اخیر بسیار بحث‌برانگیز شده است بروز گونه‌های جدید و پیشرفته ویروس کروناست. «کرونای انگلیسی» و «کرونای آفریقایی» از گونه‌هایی است که زیاد به گوشمان خورده است و همین‌الان هم کشور با گونه پیشرفت کرده انگلیسی این بیماری مواجه است. حالا مدتی است « کرونای برزیلی» هم در بحث و صحبت‌ها جایش را بازکرده است.  ظاهراً این ویروس آن‌قدر جدی هست که رئیس دانشگاه علوم پزشکی اهواز نسبت به ورود آن به کشور بسیار جدی هشدار داده است. فرهاد ابول نژادیان از مسئولین خواسته است نسبت به کشتی‌هایی که در بندر امام پهلو می‌گیرند بسیار حساس باشند چراکه این ویروس از این طریق می‌تواند وارد کشور شود.

اما چرا باید از ویروس برزیلی بترسیم؟ گونه برزیلی کرونا از نوع انگلیسی آن بسیار خطرناک‌تر است. چند روز پیش بود که در برزیل سه هزار و ۸۰۰ فوت ناشی از کرونا ثبت شد. همین موضوع باعث شد تا مسئولان نسبت به این موضوع حساسیت بیشتری به خرج بدهند.

بر اساس گفته‌های ابول نژادیان با توجه به روند کاهشی آمار بستری‌ها و بیماران قطعی ناشی از کرونا، در حال عبور از پیک سوم بیماری در خوزستان هستیم. در پایان سال ۹۹موارد بروز بیماری در استان پایین آمده بود اما مجدد در فروردین افزایشی شد که دیدوبازدیدها تأثیر زیادی در این موضوع داشت. معمولاً وقتی روند بروز بیماری افزایشی شود آمار بستری‌ها یک هفته بعد افزایش می‌یابد.

دست‌به‌دست هم برای مهار کرونا

مسئولان می‌گویند برای بهتر شدن اوضاع باید اصول و پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود. رستوران‌ها را تعطیل می‌کنند، ساعت منع رفت‌وآمد می‌گذارند و تمام اقداماتی که گفتن از آن‌ها زیاده‌گویی است بااین‌حال یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال ویروس کرونا در وسایل نقلیه همگانی است. بااینکه مسئولان شهری می‌گویند تلاش می‌کنند تا فاصله اجتماعی در این وسایل حفظ شود یا کمتر از ظرفیت مسافران را جابه‌جا می‌کنند بااین‌حال می‌بینیم که وضعیت قرار گرفتن مسافران در اتوبوس و مترو به‌صورت فاجعه‌بار است. بااین‌حال تدابیری برای لغو طرح ترافیک اتخاذ نشده است و همین موضوع می‌تواند به شیوع این بیماری دامن بزند.  اینکه مردم باید برای گذر از این روزها تلاش کنند امری درست و پذیرفته است،‌اما بهتر است پیش از هر چیز تمام سازمان‌ها باهم به یک هماهنگی برسند، منافع مردم را در نظر بگیرند و باهم تصمیماتی را اتخاذ کنند که تخطی کردن از آن سخت باشد نه اینکه وزارت بهداشت یک ساز بزند، پلیس راهور یک تصمیم بگیرد و هرکس آن‌طور که دلش می‌خواهد رفتار کند.