سمفونی ناهماهنگ حلقه دوستان!

مریم علی‌زاده منصوری

بنا بود حالا که دیگر نظام سیاسی به رهبریِ جریان راست یکدست شده است، صدای موزون و هماهنگ از تمامی بلندگوها به گوش برسد به‌گونه‌ای که دیگر از بهارستان فریاد مخالفت با پاستور، از پاستور صدای موافقت با مذاکره و از سایر تریبون‌های رسمی کشور همچون تریبون نماز جمعه و صدا و سیما اظهارنظرهای متفاوت، عجیب و مُنکر یکدیگر شنیده نشود؛ اما با یکدست شدن همه قوا و نهادهای تصمیم‌گیر کشور، این وعده اصولگرایان محقق نشده است. با یکدست شدن نگاه‌های حاکم بر کشور نیز عالم سیاست به ارکستر سمفونیکی می‌مانَد که هر کسی در گوشه‌ای ساز خود را می‌نوازد و قطعه‌ای را می‌خواند بدون آن که تلاشی برای رساندن یک ملودی واحد، آهنگین و موزون به گوش مخاطبین خود یعنی ملت ایران به عمل آورد. این صدای ناموزون و فالش بنا به گفته برخی فعالان عرصه سیاست همچون احمد زیدآبادی، موجب ایجاد یک بلبشوی سیاسی در کشور شده است که در نهایت ثمره‌ای جز اغتشاش، هرج و مرج ذهنی و ناامیدی برای مردم ندارد.

از یک سو یک رسانه حامی دولت از ثبات و به آرامش رسیدن بازار در دولت رئیسی سخن گفته است؛ اما از دیگر سو خود رئیس‌جمهور روز گذشته به گله‌گذاری از افزایش قیمت کالاهای اساسی چون دارو پرداخته است؛ رئیسی حتی پیشتر به خزانه نه تنها خالی بلکه مقروض دولت نیز اشاره کرده بود. یا آنکه از یک سو جواد کریمی قدوسی روز گذشته از مهم نبودن مذاکرات هسته‌ای سخن گفته است و فریدون عباسی دیگر نماینده مجلس به مورد هدف قرار گرفتن انقلاب در مذاکرات توسط آمریکا و اسرائیل اشاره کرده اما از دیگر سو امیر عبدالهیان، وزیر امور خارجه از اهمیت مذاکرات و پیشرَوی آن به سوی حل مسئله هسته‌ای در هفته‌های آتی صحبت کرده و بنا است در همین راستا علاوه بر نصب دوربین‌های جدید در مجتمع سانتریفیوژسازی کرج، به گفته اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، تمام فعالیت‌های هسته‌ای ایران بر اساس توافقات، اساسنامه و مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شود.

در این شرایط، آنچه مردم در حال دیدن و شنیدن آن هستند ملغمه‌ای است از گفتار‌ها و رفتارهایی که آن را مجموعه حاکمیت می‌دانند چراکه یک تریبون رسمی، کلامی واحد و متقن از آنچه در کشور در حال روی دادن است را به سمع و نظر مردم نمی‌رساند.

یک تحلیلگر سیاسی: علاوه بر رسانه‌ها، افکار عمومی و محافل بین‌المللی نیز در بسیاری مواقع، نظر یک فرد در اردوگاه اصولگرایان را به عنوان نظر رسمی جمهوری اسلامی تلقی می‌کنند و آن را جدی می‌گیرند

آلیاژ سیاسی

گفتار سیاست‌ورزان ایرانی به گونه‌ ای است که بنا به گفته احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار، بیشتر نوعی بی‌ساختاری سیاسی را به نمایش می‌گذارد تا یک ساختار صلبی. چرا که آنچه بر روی صحنه انجام می‌گیرد با آنچه مردم مشاهده می‌کنند در تناقض و آلیاژی است از تفکراتی که سمت و سویی مشخص ندارند؛ به طوری که همزمان با تهدیدات غرب و گزارش‌های رسانه‌های غربی مبنی بر اینکه اگر مذاکرات به فرجام نرسد اروپا و آمریکا نه تنها فشارها بر ایران را  افزایش می‌دهند که همسایگان متحد را نیز مجاب به قطع رابطه با ایران می‌کنند چنانچه بنا به گفته یک مقام آمریکایی سفر به کشورهای همسایه و مذاکره با آنان نیز آغاز شده است؛ اما جواد کریمی قدوسی روز گذشته در گفتگوی خود با انتخاب عنوان کرده است که در ۱۲۰ روز اخیر مسائل کشور در رابطه با ترکمنستان، قرقیزستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، پاکستان، افغانستان و امارات حل شد و امروزه در بهترین شرایط هستیم و روز به روز هم روابط بهتر می‌شود. رسانه‌ها که چشم و گوش جامعه خوانده می‌شوند هم وضعیتی مشابه با اظهار‌نظرهای شخصی افراد دارند و همزمان با انتشار  گزارشی تحقیقی از سوی روزنامه فرهیختگان، یک نشریه اصولگرا پیرامون کاهش 41 درصدی مصرف گوشت بدلیل قیمت آن توسط ثروتمندان؛ روزنامه کیهان، رسانه حامی دولت سیزدهم معتقد است: تدابیر چندگانه دولت در سه ماه اخیر توانسته از رشد قیمت کالاهای اساسی جلوگیری کند.

ائمه جمعه نیز در خطبه‌های پیش از نماز یا در مناسبت‌های مذهبی به بیان اظهارنظرهای سیاسی می‌پردازند و هر کدام به مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از دریچه نگاه خود می‌نگرند. چنانچه آیت‌الله صدیقی، امام جمعه موقت تهران در هفته‌ای که گذشت با اظهار نظری عجیب واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. او با مقایسه وضعیت مردم با شرایط آن‌ها در ابتدای انقلاب عنوان کرد که سطح رفاه مردم بالاتر از آن دوران است چراکه با پیش آمدن هر تعطیلی، مردم برای عزیمت به گردشگاه‌ها در شمال کشور صف می‌کشند که این‌ها نشان از سطح رفاه در کشور است. یا آیت‌الله احمد علم‌الهدی امام جمعه مشهد روز جمعه در خطبه‌های خود اظهار داشت که آخرین حرکت دشمن علیه ما، تحریم اقتصادی است که در این مورد هم خوشبختانه ما داریم پیروز می‌شویم و دشمن در حال شکست خوردن است.

به اعتقاد تحلیلگران عرصه سیاست، گفته‌های خوش‌بینانه مسئولین نسبت به وضعیت تورم و رفاه جامعه نمی‌تواند نشان‌دهنده وضعیت خوب مردم باشد و تنها منجر به خشم و ناامیدی مردم می‌شود

این در حالی است که طی هفته‌های گذشته قیمت دلار به بیش از 30 هزار تومان رسیده  است و بنا بر پیش‌بینی‌ها چنانچه تحریم‌ها باقی بمانند تورم تا پایان سال 1400 به بیش از 41 درصد می‌رسد. از همین رو به اعتقاد تحلیلگران این گفته‌ها نمی‌توانند نشان‌دهنده وضعیت خوب مردم باشند و این مقایسه‌ها تنها منجر به خشم و ناامیدی مردم می شوند.

چه کسی سخنگوی نظام است؟

آنطور که احمد زیدآبادی، تحلیلگر مسائل سیاسی اظهار داشته است در کشوری مثل آمریکا، هر یک از اعضای کنگره دربارۀ هر موضوعی به دلخواه خود موضع می‌گیرند و اظهارنظر می‌کنند، اما همۀ ناظران می‌دانند که نظر آنها تا چه اندازه با دیدگاه رسمی دولت آمریکا فاصله دارد و بر همین اساس، نسبت به میزان اهمیت آن واکنش نشان می‌دهند. در ایران اما گویی مرزی بین نظر شخصی افراد با دیدگاه‌های رسمی وجود ندارد و معمولاً به همین دلیل، علاوه بر رسانه‌ها، افکار عمومی و محافل بین‌المللی نیز در بسیاری مواقع، نظر یک فرد در اردوگاه اصولگرایان را به عنوان نظر رسمی جمهوری اسلامی تلقی می‌کنند و آن را جدی می‌گیرند. هنگامی که یک نمایندۀ مجلس، یا یک امام‌جمعه، یا یک روحانی بلندپایه، یا یک فرمانده نظامی، یا یک عضو بلندپایۀ بسیج، یا یک روزنامه نگارِ یا چهرۀ متنفذ در بین اصولگرایان، یا یک سایت یا رسانۀ متعلق به آنان، در بارۀ یکی از موضوعات مبتلابه جامعه در زمینه‌های سیاست داخلی، سیاست خارجی، سیاست اقتصادی، سیاست امنیتی، سیاست فرهنگی و غیره اظهارنظر می‌کند، اظهارنظر او را تا چه اندازه باید موضع رسمی نظام جمهوری اسلامی تلقی کرد؟

آنچه در دوران حاکمیت دولت یازدهم و دوازدهم از سوی منتقدین سیاست‌های نظام مورد نقد قرار می‌گرفت همسو نبودن دولت و سایر ارکان حاکمیت بود به همین دلیل هم عملکرد دولت در زمینه‌های مختلف به چشم نمی‌آمد. در آن زمان از نگاه کارشناسان سیاسی این بی‌نظمی، تعمدی پنداشته می شد اما هم اکنون با وجود یک دست شدن حاکمیت یک ضعف بزرگ از سوی آنان دانسته می‌شود که آثار سوء آن گریبان مردم را می‌گیرد و خشم آن‌ها را برمی‌انگیزد.  از همین رو چهره‌هایی چون احمد زیدآبادی گام ابتدایی در جهت ایجاد تحول در وضعیت موجود را تمییز دادن نظرات سخنگویان و نمایندگان رسمی حکومت از نظرات سایر افراد می‌دانند تا شاید با اتخاذ این نگاه بتوان تغییری در وضعیت موجود ایجاد کرد و اعتماد از میان رفته را به مردم بازگرداند.