صدور فرمان آتش و کشتار بی‌اعتنا به محکومیت‌های جهانی

رامین پرتو

پس از ماه‌ها کش و قوس درباره شروع فاز جدید عملیات نظامی در غزه توسط ارتش اسرائیل، سرانجام روز گذشته (سه‌شنبه) بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در جلسه رسیدگی به پرونده فساد مالی خود اعلام کرد که «عملیات شدیدی» در غزه آغاز شده است. هم‌زمان، یسرائیل کاتس، وزیر جنگ اسرائیل هم با ادبیاتی تهدیدآمیز از «سوختن غزه در آتش» و عزم ارتش برای شکست حماس سخن گفت و در نهایت این اظهارات و تحولات میدانی نشان می‌دهد که اسرائیل فاز تازه‌ای از تهاجم زمینی به شهر غزه را آغاز کرده است؛ اقدامی که بنا بر شواهد میدانی، موج تازه‌ای از کشتار غیرنظامیان، آوارگی گسترده و بحران انسانی را در نوار غزه به همراه داشته است. 

در این راستا ارتش اسرائیل اعلام کرده که چندین لشکر نظامی وارد شهر غزه شده و عملیات موسوم به «ارابه‌های گدعون 2» را آغاز کرده‌اند. رسانه‌های اسرائیل هم با تشریح جزئیات میدانی این عملیات اعلام کرده‌اند که لشکرهای ۱۶۲ و ۹۸ در حال حاضر محور غرب غزه را در کنترل خود دارند و قرار است لشکرهای ۳۶ و ۹۹ نیز به آنها بپیوندند. هم‌زمان با پیشروی زمینی، حملات هوایی و توپخانه‌ای به شدت ادامه دارد و حتی اعلام شده که جنگنده‌ها، پهپادها و توپخانه ارتش اسرائیل بامداد دیروز (سه‌شنبه) شهر غزه را زیر آتش سنگین قرار دادند و مجتمع‌های مسکونی را ویران کردند. 

محمود بصل، سخنگوی سازمان دفاع مدنی غزه، این حملات را «کشتاری بزرگ» توصیف کرده و هشدار داده که هنوز بسیاری از کشته و زخمی‌ها زیر آوار هستند. وزارت بهداشت غزه هم گزارش داده است که تنها طی چند ساعت ابتدایی این حملات، ۶۲ فلسطینی جان باختند و شمار کل قربانیان جنگ از آغاز حمله اسرائیل پس از عملیات ۷ اکتبر به بیش از ۶۵ هزار نفر رسیده که اکثریت آنها زنان و کودکان هستند.

نکته مهم این است که این عملیات درست پس از سفر مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا به اسرائیل آغاز شد و او در تل‌آویو بر حمایت تمام‌قد واشنگتن از اسرائیل تأکید کرد. این هم‌زمانی‌ بار دیگر نشان می‌دهد که پشتوانه سیاسی و دیپلماتیک ایالات متحده، محرک اصلی ادامه حملات و گسترش عملیات زمینی جدید اسرائیل علیه غزه است.

بحران انسانی و فروپاشی خدمات پزشکی

با تشدید حملات و پیشروی زمینی، وضعیت انسانی در غزه به مرحله‌ بحرانی رسیده و حالا وزارت بهداشت غزه هشدار داده که ذخایر دارویی و تجهیزات حیاتی در حال اتمام است و بیمارستان‌ها به دلیل بمباران و قطع دسترسی، دیگر توان ارائه خدمات کافی ندارند. در کنار بحران دارویی، اسرائیل با بمباران مداوم، ساکنان شمال غزه را مجبور به ترک خانه‌هایشان کرده و آنها را به منطقه المواصی در جنوب هدایت کرده است؛ منطقه‌ای که فاقد آب، غذا و خدمات درمانی کافی بوده و سازمان‌های امدادی هشدار داده‌اند که این جابه‌جایی اجباری می‌تواند به فاجعه‌ای انسانی تبدیل شود.

فشارهای داخلی و واکنش‌های جهانی

همزمان با فاز جدید حملات زمینی اسرائیل به غزه در داخل تل‌آویو نیز بحران ادامه دارد؛ به گونه‌ای که خانواده‌های اسرای اسرائیلی با برپایی تجمع مقابل اقامتگاه نتانیاهو، او را به بی‌توجهی به سرنوشت گروگان‌ها و فرار از مسئولیت متهم کردند. گزارش‌ها حاکی است که نتانیاهو هنگام حرکت معترضان به سمت منزلش، محل را ترک کرده است. این اعتراضات نشان می‌دهد که جامعه اسرائیل نیز از ادامه جنگ فرسایشی و بی‌نتیجه ناراضی است. در عرصه بین‌المللی هم موجی از محکومیت‌ها علیه تهاجم جدید به غزه شکل گرفته است. وزیران خارجه آلمان، سوئد، انگلیس و هلند اعلام کرده‌اند که عملیات زمینی اسرائیل اقدامی اشتباه و ناقض قوانین بین‌المللی بوده و نسبت به افزایش تلفات غیرنظامیان و خطر آوارگی اجباری هشدار داده‌اند. هم‌زمان، کمیته تحقیق سازمان ملل متحد پس از بررسی دوساله جنگ غزه، اسرائیل را به ارتکاب «جنایت علیه بشریت» و «قتل‌عام عمدی» متهم کرده است؛ چراکه این گزارش تأکید می‌کند اقدامات حساب‌شده ارتش اسرائیل، از جمله ممانعت از دسترسی به غذا و دارو، مصداق آشکار سیاست نسل‌کشی است.

در این راستا باید توجه داشت که آغاز عملیات زمینی جدید اسرائیل در غزه تبعات چندگانه و سنگینی در پی خواهد داشت. در سطح نخست باید گفت که پیشروی زمینی ارتش اسرائیل همراه با بمباران بی‌وقفه، به طور قطع تلفات غیرنظامیان را افزایش خواهد داد و با توجه به محاصره کامل و کمبود دارو، غذا و آب، خطر گسترش بیماری‌های واگیردار و مرگ‌ومیر دسته‌جمعی بسیار بالا است.

سطح دوم به فشارهای دیپلماتیک و شکاف در روابط بین‌الملل مربوط می‌شود؛ به گونه‌ای که ادامه این عملیات می‌تواند موج محکومیت‌های جهانی علیه اسرائیل را تقویت کند. اگرچه حمایت آمریکا همچنان ستون اصلی بقای نظامی تل‌آویو است، اما مخالفت اروپا و گزارش‌های نهادهای بین‌المللی، مشروعیت جهانی تل‌آویو را بیش از گذشته زیر سؤال می‌برد.

در سطح سوم هم اعتراض خانواده‌های اسرای اسرائیلی مطرح است که تنها بخشی از نارضایتی داخلی به شمار می‌رود و با طولانی شدن جنگ و افزایش فشار افکار عمومی، نتانیاهو بیش از پیش متهم خواهد شد که منافع سیاسی و بقای سیاسی خود را بر امنیت و سرنوشت شهروندان ترجیح داده است. 

بر این اساس ناظران بین‌المللی و تحلیلگران بر این عقیده‌اند که دور تازه عملیات زمینی در غزه نه تنها وضعیت میدانی را به سود اسرائیل تغییر نخواهد داد، بلکه بحران انسانی را تشدید کرده، انزوای بین‌المللی تل‌آویو را افزایش داده و شکاف‌های داخلی اسرائیل را عمیق‌تر می‌کند.