پیام تهدید به مسکو، این بار از جزایر هوکایدو!

فرشاد گلزاری

تنش میان آمریکا و روسیه گویا قرار نیست به این زودی آرام بگیرد و هر روز شاهد آن هستیم که پرده‌ جدیدی از این تقابل دیرینه به روی صحنه تحولات نظام بین‌الملل می‌رود. با وجود آنکه دو دیدار میان جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه انجام شده و بسیاری از تحلیلگران انتظار بهبود روابط میان دو کشور را در بسیاری از محورها داشتند، اما تحولاتی که طی روزهای اخیر به وقوع پیوسته نشان از آن دارد که این جدال‌ها در حال عمیق‌تر شدن هستند. نکته مهم در این میان آن است که اگر به مواضع اتخاذ شده توسط دولت بایدن توجه کنیم، به خوبی درمی‌یابیم که برخورد دموکرات‌های ساکن کاخ‌سفید با روسیه اساساً 180 درجه با دولت دونالد ترامپ تفاوت دارد. مقایسه منحنی تحولات رخ داده میان آمریکا و روسیه در دولت محافظه‌کاران که رهبری آن را ترامپ به عهده داشت با دولت فعلی این کشور نشان می‌دهد که ایالات متحده در چهار سال گذشته سعی کرده تا روسیه را بیشتر در محور سیاسی و نه نظامی مورد هدف قرار دهد. اما با روی کار آمدن بایدن دموکرات‌های کاخ‌سفید عملاً اقدامات نظامی تهدیدکننده را علیه کرملین در دستور کار دارند. به عنوان نمونه از یک سو ما شاهد آن هستیم که ساختار نظامی و امنیتی ایالات متحده به دنبال آن است تا بتواند اوکراین را به جمع اعضای ناتو بکشاند و این موضوع به معنای نادیده گرفتن خط قرمزهای روسیه به شمار می‌آید؛ به گونه‌ای که اوکراین چند روز پیش رزمایش نظامی را در نزدیکی جغرافیای درگیری دولت کی‌یف با جدایی‌طلبان مورد حمایت روسیه برگزار کرد که انتشار تصاویر این رزمایش نشان داد ارتش اوکراین به موشک‌اندازهای جاولین ساخت آمریکا مجهز شده است. همین موضوع باعث شد تا روسیه نسبت به نوسازی ساختار نظامی اوکراین توسط ایالات متحده هشدار بدهد. از سوی دیگر دموکرات‌ها در بالکان و بالتیک هم به دنبال چینش و آرایش نظامی جدید خود هستند که این موضوع هم به معنای گسترش ناتو در بیخ گوش روس‌ها قلمداد می‌شود. مجموع این اقدام‌ها باعث شده تا حالا روس‌ها تهدیدهای خود علیه غرب را علنی‌تر کنند. به گونه‌ای که وزارت خارجه روسیه در هفته گذشته تایید کرد که اگر ناتو درخواست روسیه برای تضمین‌های امنیتی را نپذیرد، مسکو تمامی گزینه‌ها، از جمله استقرار تسلیحات هسته‌ای در بلاروس را در نظر خواهد گرفت. همچنین ولادیمیر ماکی، وزیر خارجه بلاروس در هفته گذشته خاطرنشان کرد، در صورت استقرار تسلیحات هسته‌ای ناتو در لهستان، مینسک نیز استقرار تسلیحات مشابه روسیه در بلاروس را بررسی خواهد کرد. این موضع‌گیری روسیه نشان می‌دهد که ما در حال مشاهده یک جنگ سرد جدید هستیم؛ اما برخی دیگر معتقدند که اگر روسیه بخواهد دست به چنین اقدامی بزند بدون شک ایالات متحده و اتحادیه اروپا در این مورد ساکت نخواهند نشست؛ با این حال واقعیت چیز دیگری است.

رزمایش ژاپن و آمریکا که در محدوده آبی جزایر کوریل جنوبی برگزار شده به صورت مستقیم مسکو را مورد خطاب قرار داد، چراکه تسلیحات استفاده شده در این رزمایش عمومی اتمی هستند و به نوعی تهدید حاکمیت ارضی روسیه به شمار می‌آید

تهدید کرملین از توکیو!

ایالات متحده به رهبری بایدن حالا در حال چنگ و دندان نشان دادن به روسیه است؛ ولی در این بین برای کم کردن هزینه‌های نظامی پنتاگون، این سناریوها به گونه‌ای تنظیم می‌شوند که چین هم مورد خطاب قرار بگیرد

ایالات متحده علاوه بر همکاری با اروپایی‌ها علیه روسیه؛ در حال ترسیم و اجرای سناریوهای هشدارآمیزی است که از رهگذر آن هم روسیه را متوجه خود کند و هم اخطار خود را به سمع و نظر چین برساند. بر این اساس ارتش ایالات متحده و ژاپن به صورت مشترک یک رزمایش نظامی را از 15 آذرماه سال جاری برگزار کرده‌اند که روسیه آن را تهدید امنیت ملی خود قلمداد کرده است. بر اساس اعلام منابع خبری روسیه این رزمایش که در نزدیکی مرزهای روسیه در محدوده آبی جزایر کوریل جنوبی برگزار شده به صورت مستقیم مسکو را مورد خطاب قرار داده؛ چراکه تسلیحات استفاده شده در این رزمایش عمومی اتمی هستند و به نوعی تهدید حاکمیت ارضی روسیه به شمار می‌آیند. در این میان ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد این رزمایش دریایی در محدوده آب‌های جزیره هوکایدو انجام شده است. اعلام موقعیت این رزمایش از سوی روسیه به این دلیل است که اساساً روس‌ها روی این محدوده بسیار حساس هستند و حتی اعتقاد دارند که این منطقه به نوعی متعلق به روسیه است. توجه داشته باشید که جزایر کوریل نوعی مجمع‌الجزایر آتشفشانی در استان ساخالین روسیه به حساب می‌آید که طول تقریبی آن ۱۳۰۰ کیلومتر و از شمال شرقی هوکایدو در ژاپن تا کامچاتکا در روسیه ‌است و دریای اُخُتسک را از اقیانوس آرام شمالی جدا می‌‌کند که به نوعی شاهرگ امنیتی روس‌ها در نواحی جنوب و جنوب شرقی این کشور تلقی می‌شود. بر همین اساس سخنگوی وزارت خارجه روسیه صریحا اعلام کرده که مسکو به دقت اینگونه اقدامات را که نشان از استفاده از خاک ژاپن برای اقدامات مشترک مخرب واشنگتن و توکیو و عدم تمایل توکیو برای انجام اقدامات رافع نگرانی امنیتی روسیه است،  زیر نظر خواهد داشت. ، در این میان اما موضوع مهمتری هم اتفاق افتاده است که به نوعی می‌تواند هم برای روسیه و هم برای چین تهدید امنیت ملی به حساب بیاید. بر اساس اعلام شینهوا، کابینه ژاپن جمعه گذشته بودجه دفاعی بی‌سابقه ۵.۴ تریلیون ین (۴۷ میلیارد دلار) را برای سال مالی ۲۰۲۲ تصویب کرد که بخشی از آن قرار است صرف ساخت یک جنگنده بومی توسط دولت ژاپن شود که همین مساله چینی‌ها را نگران کرده است. در این راستا ژاپن همسو با ایالات متحده المپیک زمستانی پکن را هم تحریم کرد که نشانه همگرایی این متحد آسیایی واشنگتن علیه پکن است. در این راستا اما خبرگزاری کیودو به نقل از منابع دولتی ناشناس اعلام کرد که نیروهای مسلح ژاپن و آمریکا پیش‌نویس طرحی را برای عملیات مشترک جهت تعامل با وضعیت اضطراری احتمالی در تایوان، در بحبوحه افزایش تنش بین این جزیره با چین، تهیه کرده‌اند. براساس این طرح تفنگداران دریایی آمریکا در صورت وقوع وضعیت اضطراری تایوان، پایگاه‌های موقتی را در زنجیره جزایر نانسی که از کیوشو (یکی از چهار جزیره اصلی ژاپن) تا شمال تایوان امتداد دارد، ایجاد خواهند کرد و همچنین نیروهایی را در آنجا مستقر می‌کنند. بر این اساس و با نگاه به مولفه‌هایی که بدان اشاره شد، می‌توان به این نتیجه رسید که ایالات متحده به رهبری بایدن حالا در حال چنگ و دندان نشان دادن به روسیه است؛ ولی در این بین برای کم کردن هزینه‌های نظامی پنتاگون، این سناریوها به گونه‌ای تنظیم می‌شوند که چین هم موردخطاب قرار بگیرد.