شرق آسیا،عرصه نقطه‌گذاری پوتین در منافع واشنگتن

فرشاد گلزاری

 این روزها بسیاری از اخبار به مجادله آمریکا و روسیه اختصاص پیدا کرده است. مجادله‌ای که بسیاری معتقدند دلیل اصلی آن را باید اوکراین دانست، ولی عده‌ای دیگر صریحا اعلام می‌کنند که این روند نمی‌تواند به یک تقابل نظامی و سختِ تمام عیار ختم شود. اینکه آیا روسیه و ایالات متحده در نهایت به نزاع نظامی و سخت روی خواهند آورد یا خیر، موضوعیست که پاسخ به آن بدون تردید ماه‌ها و شاید سال‌ها نیاز به پژوهش داشته باشد؛ چراکه اساساً پس از فروپاشی شوروی ما شاهد آن بودیم که روسیة کنونی سعی کرد طی سه دهه اوضاع را بر اساس راهبرد خودش نقطه‌گذاری کند. روس‌ها در دهه اول پس از فروپاشی به نوعی به سمت بازسازی نظام سیاسی خود رفتند و فقرات این ساختار را با مشخص کردن حد و حدودهای مورد نظر کرملین به دو بخش «سیاسی محض» و «اقتصادی محض» تقسیم کردند. به این معنا که در بخش سیاسی محض، پوتین به عنوان اولین و یگانه رهبر سیاسی روسیه ساز و کارهای سیاست خارجی، مسائل نظامی و امنیتی را تبیین و شخصاً اجرا می‌کرد و در فاز مقابل هم کسانی مانند مدودف گرداننده ساختار اقتصادی و فرهنگی بودند. در دهه دوم، روسیه سعی کرد بازسازی نظامی و تکنولوژیک خود را در دستور کار قرار دهد و در بخش سوم مسائل اقتصادی و سیاست‌های سرمایه‌گذاری در خارج از کشور را دنبال کردند. بر همین اساس حالا و با گذشت 30 سال از زمان فروپاشی شوروی، شاهد آن هستیم که روسیه با آمریکا وارد یک تقابل به شدت مشخص و البته خطرناک شده است. در این میان کرملین به دنبال آن است تا به هر ترتیب که شده داشته‌های خود را حفظ کند و همانطور که گفته شد، اوکراین یکی از همین داشته‌ها به حساب می‌آید که حالا مسکو به شدت از پرسه‌زدن آمریکایی‌ها در اطراف آن عصبانی است. حال روز گذشته اتفاقی افتاد که به نظر می‌رسد روسیه در حال لایه‌بندی‌های جدید امنیتی و سیاسی برای منحرف کردن واشنگتن از تمرکز بر اوکراین و کرملین است. بر اساس اعلام خبرگزاری اینترفکسِ روسیه، اعلام کرد که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری فدراسیون روسیه برای دیدار با نارندا مودی، نخست‌ویر هند وارد دهلی پایتخت این کشور شده است. بسیاری می‌گویند که خبر سفر پوتین به هند از قبل منتشر شده بود ولی برخی دیگر معتقدند که این سفر یکباره انجام شده است. به هر ترتیب آنگونه که اینترفکس اعلام کرده پوتین در دومین سفر فرامرزی خود از زمان شیوع پاندمی، وارد هند شد و به دنبال تقویت روابط نظامی و حوزه انرژی با این متحد دیرینه خود است. خبرگزاری رویترز اما در این میان خبر ورود پوتین به دهلی را به گونه‌ای دیگر مخابره کرد و اعلام داشت که سفر رئیس‌جمهوری روسیه به هند در حالی صورت می‌گیرد که واشنگتن با هدف مقابله با اقدامات چین گفت‌وگوی چهارجانبه امنیتی با هند، ژاپن و استرالیا را انجام داده و این مساله باعث نگرانی پکن و مسکو شده است. اینکه رویترز علناً این خبر را به گونه‌ای دیگر و متفاوت منتشر می‌کند نشان می‌دهد که حالا روسیه و چین در کنار یکدیگر به دنبال آن هستند تا بتوانند هند را به سمت خود جذب کنند. توجه داشته باشید که هند در دوران جنگ سرد به شوروی نزدیک بود؛ رابطه‌ای که به آن اهمیت زیادی می‌داد و دهلی‌ آن را مشارکت استراتژیک ویژه و ممتاز می‌نامد.

بر اساس اعلام وزارت دفاع روسیه در قرارداد همکاری‌های فنی- نظامی مسکو و دهلی از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰، همکاری‌های وزارت دفاع و سازمان‌های نظامی و نیروهای مسلح روسیه و هند و تحویل تسلیحات روسی به این کشور پیش‌بینی شده است

امضای چند قرارداد مهم!

سفر پوتین به هند به نوعی نشان می‌دهد که مسکو در حال نقطه‌گذاری‌های جدید در منطقه جنوب، جنوب‌شرق آسیا و حتی شبه‌قاره هند است که دلیل اصلی آن ارائه امتیازهای بیشتر از آمریکا به هند است تا بتواند به هر ترتیب که شده دهلی را به سمت خود جذب کند

 نکته حائز اهمیت این است که این دومین سفر فرامرزی رئیس جمهوری روسیه از زمان پاندمی کروناست؛ چراکه وی پس از نشست ژوئن با جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، در نشست‌های گروه ۲۰ و اجلاس آب و هوایی سال جاری میلادی شرکت نکرد و سفر فعلی وی به دهلی نشان می‌دهد  که پوتین از مساله تنش میان خود و بایدن نگران است. کرملین گفته بود که گفت‌وگوهای میان پوتین و مودی در حوزه‌های دفاعی و انرژی خواهد بود و ایگور سچین، مدیر کمپانی بزرگ نفتی روسنِفت نیز به هند می‌رود تا درباره یکسری توافق‌های حوزه انرژی گفت‌وگو کند. وزارت خارجه هند هم اعلام کرده بود که دو طرف قرار است به بررسی روابط دو جانبه بپردازند و راه‌های تقویت بیشتر همکاری‌های استراتژیک را مورد بررسی قرار دهند اما اخبار تکمیلی که از این سفر منتشر شد، نشان می‌دهد که روس‌ها به صورت تمام و کمال توانسته‌اند قراردادهای مهمی را با طرف هندی منعقد کنند. در این خصوص خبرگزاری تاس اعلام کرد که دمیتری شوگایف، رئیس سازمان فدرال همکاری‌های فنی- نظامی روسیه و کانتا راگ، معاون امور خرید تسلیحات وزیر دفاع هند یک قرارداد ۱۰ ساله را امضا کردند. وزارت دفاع روسیه هم اعلام کرد که در قرارداد همکاری‌های فنی-نظامی روسیه و هند از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰، همکاری‌های وزارت دفاع و سازمان‌های نظامی و نیروهای مسلح روسیه و هند و تحویل تسلیحات روسی به این کشور پیش‌بینی شده است. در حال حاضر روسیه و هند در ساخت مجموعه‌های موشکی براموس و طراحی مشترک هواپیمای شکاری نسل پنجم و نیز ساخت جنگنده‌های سوخو-۳۰ و تانک تی-۹۰ با یکدیگر همکاری می‌کنند. از سوی دیگر دو کشور همچنین قراردادی برای فروش چهار ناوشکن روسی از نوع طرح ۱۱۳۵۶ و نیز موشک‌های پدافند هوایی دوش پرتاب ایگلا امضا کرده‌اند. خبرگزاری راشاتودی هم اعلام کرد که تاریخ سفر پوتین به هند نه تنها مصادف با تحویل اولین سامانه‌های موشکی زمین به هوای اس-۴۰۰ است، بلکه در این سفر مذاکراتی هم با نارندرا مودی، نخست وزیر هند درباره احتمال فروش سامانه‌های موشکی فوق پیشرفته اس-۵۰۰ و اس-۵۵۰ انجام خواهد شد. این قرارداد در حضور «سرگئی شایگو» وزیر دفاع روسیه و  «راجنات سینگ»  همتای هندی وی امضا شد؛ اما یک نکته مهم در این میان حائز اهمیت خواهد بود. نکته این است که اقدام روز گذشته پوتین به نوعی نشان می‌دهد که مسکو در حال نقطه‌گذاری‌های جدید در منطقه جنوب و جنوب‌شرق آسیا و حتی شبه‌قاره هند است که دلیل اصلی آن ارائه امتیازهای بیشتر از آمریکا به هند است تا بتواند به هر ترتیب که شده دهلی را به سمت خود جذب کند. از سوی دیگر باید دانست که ایالات متحده  هرآنچه در چنته دارد را به هندی‌ها خواهد داد تا این کشور را برای تقابل با چین و روسیه در زمین خود حفظ کند. حال باید دید سناریوی پوتین چه خواهد بود و به کجا می‌رسد!