تلاشی نافرجام برای اعمال قیمومیت بر قدس

یک مسئول امنیتی اردنی اعلام کرد، تلاش برای سرنگونی پادشاه اردن یک کودتای بزرگ و بسیار پیچیده و با مشارکت چندین طرف شامل آمریکا، رژیم صهیونیستی، عربستان و امارات بود که پادشاه اردن توانست به صورت مخفیانه و آرام آن را به شکست بکشاند و توازن داخلی و منطقه‌ای را حفظ کند.

به گزارش ایسنا به نقل از روزنامه الاخبار لبنان، او افزود: آگاهی و هوشیاری عبدالله دوم، پادشاه اردن و دستور سریعش برای تحرک نیروهای نظامی و امنیتی تلاش برای کودتا و سرنگونی و تغییر وی و روی کار آوردن شاهزاده حمزه بن حسین، ولیعهد سابق اردن را به شکست کشاند.

این مسئول دلیل برنامه‌ریزی رهبران اسرائیلی برای این کودتا را موضع منفی اردن نسبت به معامله قرن دانست که اجرای طرح وطن جایگزین برای فلسطینی‌ها و الحاق غور اردن به اراضی اشغالی است.

موضع منفی اردن موجب نگرانی رژیم صهیونیستی از شورش فلسطینیان و عشایر اردن علیه معامله قرن شد برای همین مسئولان اسرائیلی خواهان کمک ریاض شدند. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان این کمک را به انتقال قیمومیت بر مقدسات اسلامی قدس از اردن به عربستان مشروط کرد. بعد از موافقت واشنگتن محمد بن سلمان مسئولیت را به عهده گرفت و باسم عوض الله، رئیس سابق دفتر پادشاهی اردن را به انجام مقدمات ضروری برای انتقال حکومت مامور کرد. همچنین محمد دحلان، مشاور ولیعهد ابوظبی و از رهبران جدا شده از فتح به انجام تحرکاتی در سطح عشایر و فلسطینی‌های اردن مکلف شد. سعودی‌ها برخی از عشایر جنوبی را برای انجام اقدامات نظامی در صورت لزوم مسلح کردند.

به گفته این مسئول، تظاهراتی که استان‌های اردن طی ماه میلادی گذشته شاهد آن بودند تنها تلاشی برای آزمودن واکنش دستگاه‌های امنیتی بود.

هیئت سعودی که با ریاست فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان ششم ماه میلادی جاری به امان سفر کرد با تهدید و فشار خواهان آزادی عوض‌الله و تحویل وی به ریاض شدند.

منابع دیپلماتیک در امان اعلام کردند که دو مساله اساسی باعث موافقت واشنگتن با تلاش برای کودتا شد. یکی موضع محتاطانه امان درباره معامله قرن و دوم پروژه «مشرق جدید» بود.

این منابع به نقش هنری وستر، سفیر آمریکا در امان اشاره و اعلام کردند که وی سپتامبر بعد از سه سال و نیم خالی بودن این پست و در سایه تنش در روابط واشنگتن و امان به خاطر معامله قرن این پست را برعهده گرفت.

تعیین وی موجب نگرانی اردن شد. وی در سال ۲۰۲۰ در جلسه انتخابش به عنوان سفیر آمریکا در کنگره گفت: اسرائیل بدون اردن نمی‌تواند نظام خود را حفظ کند. اردن نیز بدون اسرائیل نمی‌تواند از نظر اقتصادی به حیات خود ادامه بدهد و امنیت و ثباتش را حفظ کند. باید اردن جدیدی برای ارتقای روابط دو طرف وجود داشته باشد. وستر اختیاراتش مثل یک سفیر عادی نیست. او کارنامه نظامی دارد. قبلا کاردار سفارت آمریکا در امان و بعدا معاون وزیر خارجه آمریکا در امور ایران شد. همچنین با امور عربی مربوط به مصر و مراکش در ارتباط است. ورود وستر به امان بعد از دو سفر بشر الخصاونه، نخست‌وزیر اردن به بغداد و قاهره و افزایش تماس‌ها میان این سه کشور برای تشکیل پروژه «مشرق جدید» برای افزایش شراکت اقتصادی صورت گرفت. در این راستا پروژه‌های مشترکی میان سه کشور راه‌اندازی شدند از جمله شرکت پل کشتیرانی عربی در العقبه برای ایجاد خط العقبه- نویبع جهت انتقال مسافران و کالاها و شرکت الفجر اردن برای انتقال و وارد کردن گاز طبیعی که مسئول اجرا و راه‌اندازی فاز  دوم خط گاز عربی در اردن تا مرزهای مشترک با سوریه و پروژه انتقال برق بین مصر و اردن، سوریه، لبنان و اراضی فلسطینی و توافق‌های بین اردن و عراق درباره صادر کردن برق و پروژه خطوط انتقال نفت بین بصره و العقبه است که کشورهای دیگری از جمله مصر از آن استفاده می‌کنند و از دیگر این پروژه‌ها پروژه منطقه اقتصادی بین عراق و اردن است. قرار بود نشستی میان سران سه کشور طی ماه میلادی گذشته برگزار شود اما به تأخیر افتاد.

یک مسئول امنیتی اردنی اعلام کرد، تلاش برای سرنگونی پادشاه اردن یک کودتای بزرگ و بسیار پیچیده و با مشارکت چندین طرف شامل آمریکا، رژیم صهیونیستی، عربستان و امارات بود که پادشاه اردن توانست به صورت مخفیانه و آرام آن را به شکست بکشاند و توازن داخلی و منطقه‌ای را حفظ کند

این سه کشور به دلیل موقعیت ژئوپلتیک بین قاره آسیا و آفریقا حضور مهمی در سطح منطقه دارند و بازیگر اصلی در پرونده‌های منطقه به ویژه مساله فلسطین و پرونده‌های دیگر از جمله ایران، سد النهضه، لیبی و سوریه دارند و قدرت اقتصادی بی نظیری را به وجود می‌آورند. مصر بیشترین تعداد جمعیت را در جهان عرب دارد. عراق یکی از مهم‌ترین ذخایر نفت در جهان را در اختیار دارد و اردن اعتبار سیاسی در مساله فلسطین و قیمومیت بر اماکن مقدس دارد. پروژه این سه کشور موجب نگرانی ریاض و تل‌آویو شده است به ویژه اینکه از حمایت کشورهای دیگری از جمله ایران و سوریه برخوردار است. همچنین اردن را که گذرگاه طبیعی بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و رژیم صهیونیستی است و طولانی‌ترین مرزهای زمینی را با آن دارد، در جایگاه دیگری قرار می‌دهد که می‌تواند از باج‌‌خواهی از ریاض که کمک‌های مالی خود را به امان کم کرده، بی‌نیاز شود.

صلح با اردن برای تل‌آویو مهمتر از سازش با دیگر کشوهای عربی است

همچنان روابط متشنج میان اردن و رژیم صهیونیستی در رأس دستور کار رسانه‌ای، سیاسی و امنیتی در رژیم صهیونیستی قرار دارد و در این راستا، یک روزنامه عبری به نقل از منابع آگاه در تل‌آویو از نحوه تعامل دولت این رژیم به ریاست بنیامین نتانیاهو با پادشاه اردن انتقاد و تاکید کرد که تل‌آویو هر کاری می‌کند تا به جایگاه پادشاه اردن لطمه وارد کند. الکس فیشمن، تحلیلگر نظامی روزنامه عبری زبان یدیعوت آحارونوت تصریح کرد، آنچه اخیراً در اردن (تلاش برای کودتا علیه نظام حاکم) رخ داد، احتمال‌ وقوع یک «زمین لرزه منطقه‌ای» را ایجاد کرد. در حالی‌که در اسرائیل، چیزی از این مساله نمی‌دانستند و طی سال‌ها فرماندهان دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل این احساس را داشتند که فرزندان یک خانه‌ در کاخ پادشاهی اردن هستند. در این راستا، این کارشناس نظامی اسرائیلی این سوال را مطرح کرد: تمامی این روابط با نیروهای اطلاعاتی و ارتش اردن چه ارزشی دارد؛ در حالی که در زمان بحرانی که ثبات نظام را تهدید می‌کند، ببینیم که تل‌آویو غافلگیر شده و سازمان اطلاعات اسرائیل خبر این اتفاق را در روزنامه‌ها می‌خواند.

 در اسرائیل همچنان این اطمینان را دارند که کافی است که رئیس واحد اطلاعات نظامی و چه بسا رئیس سرویس امنیت داخلی برای یک لحظه به اردن بروند و فوراً به مسائل به نفع خود پایان دهند

وی گفت: غرور اسرائیل و بی‌توجهی ناشی از اعتماد به نفس بیش از حد، بار دیگر ضربه وارد می‌کند، در اسرائیل همچنان این اطمینان را دارند که کافی است که رئیس واحد اطلاعات نظامی و چه بسا رئیس سرویس امنیت داخلی برای یک لحظه به اردن بروند و فوراً به مسائل به نفع ما پایان دهند.

این تحلیلگر از منابع نقل کرد که واکنش علنی اسرائیل، تماس تلفنی بود که بنی گانتس، وزیر جنگ اسرائیل با کاخ اردن برقرار ساخت و طی این تماس حمایت خود را از اردن اعلام کرد، اما دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل هیچ کاری نکرد. در بالفور (محل اقامت نخست وزیر اسرائیل) این اطمینان را دارند که اردن در جیب ما است و امنیت نظام اردن در گرو ما است. این روزنامه در عین حال نوشت که نتانیاهو و عبدالله دوم از سال‌ها قبل با هم صحبت نداشته‌اند و هر ازگاهی صرفاً به طرح اهانت‌های متقابل بسنده می‌کنند. این مساله به نوبه خود منفعت مشترک را از بین می‌برد، اما این یک مساله شخصی نیست چراکه توافق صلح با اردن سنگ بنای امنیت اسرائیل است. این روزنامه نوشت: اردن به اسرائیل عمق بیشتری از ۳۵۰ کیلومتر تا مرزهای عراق را می‌دهد و این مانعی در مقابل «گسترش حضور ایران» و گسترش «جهاد اسلامی»  است. فیشمن هشدار داد که اسرائیل با یک دست از روابط امنیتی با اردن و ضربه زدن به منافع ایران در منطقه بهره‌برداری می‌کند و با دست دیگر، هر کاری می‌کند تا به جایگاه پادشاه اردن لطمه وارد کرده و راه را در مقابل ایران باز کند! دولت اسرائیل با دشواری در فهم این مساله مواجه است که همکاری با اردن در مسائل مربوط به بیت‌المقدس از نظر نظام اردن یک موضوع دینی نیست بلکه یک مساله ماهیتی است. این تحلیلگر در پایان گفت: صحبت در اسرائیل درمورد امکان انتقال مسئولیت بیت‌المقدس به عربستان، همچون انداختن آب دهان به صورت خاندان حاکم اردن است. توافق صلح اسرائیل با اردن چندین برابر از توافق‌های عادی‌سازی روابط با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، برای امنیت اسرائیل اهمیت دارد.