جهش کووید، برگزیت؛ و روزهای سخت جانسون

فرشاد گلزاری

 هنوز جهان از شر کووید 19 خلاص نشده که یکباره خبر آمد نسخه جهش یافته این طاعونِ قرن بیست و یکم حالا در بریتانیا کشف شده است. خبری که همانند بمب تمام دنیا را ظرف چند ساعت در شوک و فشار روانی فرو برد و آثار اعلام آن، تا به این ساعت پایدار و قابل رویت است. هیچ منبع رسمی پزشکی هنوز نتوانسته علائم نسخه جدید کرونا را با قاطعیت به رسانه‌ها اعلام کند و همین مساله باز هم به چالش دیگری در آستانه سال نو میلادی برای بریتانیا و سپس اتحادیه اروپا تبدیل شده است.

جالب اینجاست که پس از انتشار خبر کشف نسخه جدید کرونا توسط رسانه‌های بریتانیا، بسیار از کشورها این مساله را یک شوخی آخرِ سالی قلمداد کردند. به عنوان مثال نشریه دی‌سایت آلمان در گزارش روز گذشته خود نوشته است که در شبکه‌های اجتماعیِ آلمان، بسیاری از کاربران با انتشار پرچم بریتانیا یا تصویر بوریس جانسون، نخست‌وزیر این کشور، اقدام به تمسخر کردند. در جای دیگری از این گزارش نوشته شده که سیاستمداران محافظه‌کارِ اروپایی با دید بدبینی به لندن نگاه کردند و معتقد بودند که بریتانیایی‌ها به دنبال آن هستند تا از این موضوع برای به حاشیه راندن تاثیر مذاکرات جاری برگزیت استفاده کنند.

تنها یک نفر توانست بر این تحلیل‌ها خط بطلان بکشد و آن کسی نبود جز، مت هنکاک، وزیر بهداشت بریتانیا. او سحرگاه دوشنبه در گفت‌‌وگو با شبکه خبری اسکای اعلام کرد که شیوع گونه جهش‌یافته و جدید ویروس کرونا از کنترل خارج شده است و مردم باید مانند کسی رفتار کنند که به این ویروس مبتلا شده‌اند؛ «چون فقط از این طریق می‌توان مانع شیوع آن شد».

اظهارات ارشدترین مقام مسئول بهداشتی و درمانی بریتانیا به خوبی به ما می‌فهماند که لندن در یک بحران ویژه و بی‌ سر و ته قرار دارد و این دقیقاً همان نقطه‌ای بود که تمام دولت‌های اروپایی یکباره علیه بریتانیا موضع گرفتند؛ این موضع شاید صریحا از زبان دولتمردان قاره سبز بیرون نیامده باشد، اما در عمل چنین است. برای اثبات این موضوع کافی است نیم‌نگاهی به یک آمارِ جزئی داشته باشیم.

روزنامه گاردین با انتشار گزارشی عنوان کرد که در اروپا تاکنون کشورهایی همچون فرانسه، آلمان، ایتالیا، سوئیس، پرتغال، بلژیک، اتریش، بلغارستان، دانمارک، ایرلند، فنلاند، رومانی، سوئد، کرواسی، هلند و لهستان اعلام کرده‌اند که تمام پروازهایشان را از مقصد بریتانیا متوقف خواهند کرد. این تدابیر در اروپای شرقی هم به چشم می‌خورد. دولت جمهوری چک تدابیر سختگیرانه قرنطینه را برای افرادی که از بریتانیا وارد می‌شوند اعمال کرده و کشورهای استونی، لتونی و لیتوانی نیز تمامی پروازها از انگلیس را لغو کرده‌اند.

بوریس جانسون از یک جهت باید با تبعات اجرای برگزیت مانند همه‌پرسی استقلال اسکاتلند، بلاتکلیفی سه میلیون کارگر بریتانیایی در اروپا، تبعات سرزمینی بر ایرلند و مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم کند و از طرفی دیگر او علاوه بر جامعه ملل باید پاسخگوی مخالفان داخلی در زمینه ظهور نسخه جدید کرونا باشد

لتونی همچنین رفت‌وآمدهای زمینی از بریتانیا به این کشور را ممنوع اعلام کرد. هنگ‌کنگ هم پروازهای مسافرتی خود از مقصد بریتانیا را متوقف کرده است و وحشت به حدی در سراسر جهان بالا گرفته که کشورهای آمریکای لاتین از جمله آرژانتین، کلمبیا، شیلی و پرو پروازهای ورودی و خروجی از انگلیس را به حالت تعلیق درآوردند. دولت‌های ترکیه و مراکش نیز اعلام کردند سفرهای هوایی از بریتانیا را تعلیق می‌کنند و همچنین عربستان پروازهای بین‌المللی را برای یک هفته تعلیق خواهد کرد. کانادا هم اعلام کرده است پروازها از بریتانیا را برای ۷۲ ساعت به حالت تعلیق درآورده است. ایران هم با تشریح جزئیات لغو پروازها بین ایران و بریتانیا اعلام کرد که همه بلیت‌های فروخته شده به مقصد این کشور باطل است و اگر پروازی به سمت لندن وجود دارد باید بدون مسافر بازگردد. اینها بخشی از واکنش‌های عملی به کشف نسخه جهش یافته از کرونا در لندن است و پیامدهای این مساله تا بازار بورس جهانی ادامه داشته است. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی بیزینس اینسایدر، شاخص اصلی بورس لندن موسوم به «فوتسی ۱۰۰» پس از انتشار خبر مربوط به کرونای جدید سقوط کرد. گفته شده شاخص «فوتسی ۱۰۰» و «فوتسی ۲۵۰» ۱.۷ درصد از ارزش سهام خود را از دست داده و نرخ برابری پوند بریتانیا در مقابل یورو و دلار هم به ترتیب ۱ و ۱.۶ درصد کاهش یافته است. سهام شرکت هواپیمایی ایرفرانس هم در معاملات اولیه به میزان ۱۰.۲ درصد و سهام گروه هتل‌داری فرانسوی «آکور» نیز به میزان ۴.۴ درصد نزولی شد.

در اروپا تاکنون کشورهایی همچون فرانسه، آلمان، ایتالیا، سوئیس، پرتغال، بلژیک، اتریش، بلغارستان، دانمارک، ایرلند، فنلاند، رومانی، سوئد، کرواسی، هلند و لهستان اعلام کرده‌اند که تمام پروازهایشان را از مقصد بریتانیا متوقف خواهند کرد و در آمریکای لاتین و اروپای شرقی هم همین روال اجرا شده است

و اما جانسون...

بدون تردید پیدایش چنین ویروسی در بریتانیا تاب و توان تمام کشورهای دنیا را از آنها ربوده است؛ چراکه تمام کره خاکی نزدیک به  یکسال است که با کرونای نوع اول در حال دست و پنجه نرم کردن هستند و دیگر ظرفیت تجربه یک فاجعه جدید را ندارند. این نگرانی بین‌المللی تا حدی افزایش پیدا کرده که هانس کلوگ، مدیر منطقه اروپای سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که برای بررسی راه‌های مقابله با گونه جدید و به‌شدت مسری‌ ویروس کرونا در بریتانیا تشکیل جلسه خواهد داد اما به زمان دقیق برگزاری این نشست اشاره‌ای نکرده است. این مسائل را حالا باید در کنار وضعیت فعلی بوریس جانسون، نخست‌وزیر سرزمین ملکه قرار دهیم.

به گمان بسیاری از تحلیلگران حال سیاسی او این روزها خوب نیست، چراکه مهمترین حامی او یعنی «دونالد ترامپ» که طرفدار خروج بریتانیا از جمع کشورهای اروپایی بود، حالا قرار است از کاخ‌سفید خارج شود و جانسون در برابر برگزیت و آثار اقتصادی، سیاسی، سرزمینی آن تنها مانده است. طی هفته‌های اخیر اخباری از شکست خوردن مذاکرات پسابرگزیت میان لندن و بروکسل منتشر شد و کمی بعد طرفین اعلام کردند که مجدداً به میز مذاکره بازگشتند. به هر ترتیب کمتر از یک هفته تا پایان سال 2020 میلادی زمان باقیست و بریتانیا اعلام کرده که احتمال خروج بدون توافق لندن از اتحادیه در یکم تا سوم ژانویه 2021 وجود دارد.

بر این اساس از یک سو بوریس جانسون باید با تبعات برگزیت مانند همه‌پرسی احتمالی استقلال اسکاتلند، بلاتکلیفی سه میلیون کارگر بریتانیایی در کشورهای اروپایی، تبعات سرزمینی بر ایرلند و مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم کند و از طرفی دیگر او علاوه بر جامعه ملل باید پاسخگوی مخالفان داخلی باشد تا جایی که کِر استارمر، رهبر حزب کارگر بریتانیا و رقیب جدی جانسون در پارلمان با هشدار درباره شیوع نوع جدیدی از ویروس کرونا در بریتانیا اعلام کرد که «نخست‌وزیر باید با مردم درباره اینکه دقیقاً چه اتفاقی در حال وقوع است و اینکه او قرار است در برابر آن چه اقدامی داشته باشد، روراست باشد». حال باید دید که آیا چسبندگی مشکلاتِ منشعب از اجرای برگزیت و پیدایش نوع جهش یافته ویورس کرونا می‌تواند جانسون را به لبه پرتگاهِ انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات زودهنگام بکشاند یا خیر؟