گوشت و پیشروی در رودخانه سرکش قیمت‌ها

قیمت گوشت قرمز و به ویژه گوشت گوسفندی در کشور به شدت افزایش یافته است و سرعت تغییرات قیمت آنقدر زیاد است که همه سرگردان شده‌اند. به گفته بعضی مسئولین، سفره‌های بسیاری از مردم مدت‌ها است که از گوشت قرمز خالی است. مشکلات تولیدکنندگان و گران شدن غذا و هزینه‌های نگهداری دام ازیک‌سو و نبودن نظارت کافی بر قیمت عرضه گوشت به مصرف‌کنندگان نهایی از سوی دیگر، به این افزایش چشمگیر دامن زده است. از سوی دیگر، قاچاق افسارگسیخته دام زنده به کشورهای اطراف از جمله عراق و ترکیه هم این مشکل را دوچندان کرده است. گزارش «توسعه‌ ایرانی» را در این مورد بخوانید.

سارا کریمی جم

«قیمت گوشت قرمز در ابرها سیر می‌کند و قصد پایین آمدن ندارد.» این را احمد، پیرمردی که در قصابی ایستاده است، می‌گوید. او که بازنشسته آموزش و پرورش است به خبرنگار «توسعه ایرانی» می‌گوید: «دولت دلایل مختلفی برای گرانی گوشت عنوان می‌کند؛ اما این حرف‌ها با استدلال‌های اقتصادی همخوانی ندارد و در گرانی گوشت هم می‌توان رد پای فساد و انحصار را جستجو کرد.» خانمی در کنار او ایستاده است، کمی چادرش را روی سرش جابه‌جا می‌کند و به خبرنگار ما می‌گوید: «قیمت‌ها روزانه بالا می‌رود. چند ماهی می‌شود که گوشت از سفره ما رفته است؛ با بدبختی می‌توانیم همین مرغ منجمد را هم بخریم.» به گزارش خبرنگار ما، افزایش قیمت گوشت قرمز، مرغ و تخم‌مرغ رویه‌ای است که از ابتدای امسال با افزایش نرخ ارز آغاز شد و کماکان نرخ این محصول پروتئینی در بازار روند صعودی دارد. در تازه‌ترین گزارش رسمی از تورم حدود ۳۹.۶ درصدی دی‌ماه‌ امسال؛ گوشت قرمز در رده نخست «بالاترین قیمت‌ها» ایستاد، به طوری که بررسی جریان تغییرات تورمی در گروه‌های عمده نشان می‌دهد که در بخش «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به آذرماه مربوط به گروه گوشت‌ها است؛ به گونه‌ای که در دی ماه شاخص قیمت‌ها برای «گوشت قرمز و سفید» تورم ۹.۸ درصد، «ماهی‌ها و صدفداران» ۳.۲ درصد و «گوشت قرمز و ماکیان» تا ۱۰.۸ درصد نسبت به آذرماه رشد دارد و در مجموع تورم در این کالاها نسبت به دی‌ماه سال گذشته به ترتیب ۷۶.۵ درصد، ۸۲.۵ درصد و ۷۵.۶ درصد ثبت شده است. در حال حاضر بررسی میدانی قیمت خرده‌فروشی و عمده فروشی انواع گوشت قرمز گوسفندی و گاوی حاکی از شتاب‌گرفتن روزانه قیمت مواد پروتئینی است؛ به‌نحوی که متوسط قیمت عمده هر کیلوگرم گوشت شقه گوسفندی در کشتارگاه 68 هزار تومان و در خرده‌فروشی از مرز 90 هزار تومان عبور کرده و در مناطق مختلف شهر تهران از 90 تا 105 هزار تومان به مصرف‌کنندگان عرضه می‌شود. تا به امروز نیز عرضه اندک گوشت قرمز گرم و منجمد وارداتی تأثیر چندانی در شکست قیمت این اقلام نداشته است. همچنین هر کیلو گوشت گوسفند زنده در بازار 30 هزار تومان به فروش می‌رسد. البته این مبلغ برای قاچاق 40 هزار تومان است. در حال حاضر طبق بررسی میدانی، با توجه به داغ بودن بازار قاچاق، خریداران به سختی می‌توانند گوسفند زنده برای خرید پیدا کنند که عموما آن هم با قیمت‌های متفاوت به فروش می‌رسد. 

پشت پرده گرانی قیمت گوشت

افزایش نرخ دلار، ممنوعیت صادرات دام سبک و بازار مناسب آن در برخی کشورهای همسایه، زمینه‌های رشد قاچاق انواع دام به‌خصوص دام سبک را فراهم کرده است، به نحوی که دیگر دامداران تمایلی به عرضه گوسفند به کشتارگاه‌های داخلی ندارند و در‌حال‌حاضر برخی دست‌اندرکاران تولید و فعالان صنفی اعلام می‌کنند که دام سبک از طریق لنج در مرزهای جنوبی یا قاچاق در مرزهای غربی کشور راهی امارات و عراق می‌شود. به گفته رئیس اتحادیه دامداران ایران، سالانه بیش از یک میلیون راس دام زنده از کشور قاچاق می‌شود که این امر کاهش عرضه را تشدید کرده است. اگرچه بارندگی‌های مناسب بهار امسال موجب بهبود وضع مراتع و وزن‌گیری سریع‌تر دام سبک شد و این امر می‌توانست آینده روشنی برای تولید گوشت قرمز کشور باشد، اما به دلیل داغ شدن بازار قاچاق، عرضه دام سبک قبل از وزن‌گیری مناسب، موجب پیش‌خوری در فصل تابستان شد. مشکل تنها به اینجا ختم نمی‌شود، به گفته مسئولان در اکثر مواقع، دام سبک مولد و پربازده قاچاق می‌شود که این موضوع نسل‌گیری در سال‌های آینده را با خطر روبه‌رو خواهد کرد.

درحال‌حاضر متوسط قیمت عمده هر کیلوگرم گوشت شقه گوسفندی در کشتارگاه 68 هزار تومان و در خرده‌فروشی از مرز 90 هزار تومان عبور کرده و در مناطق مختلف شهر تهران از 90 تا 105 هزار تومان به مصرف‌کنندگان عرضه می‌شود

این نرخ دلار مسئله‌ساز!

رئیس شورای تامین دام کشور در گفت‌وگو با خبرنگار «توسعه ایرانی»، گرانی گوشت قرمز را در دو بخش مورد بررسی قرار داد و گفت: «با نوسانات ارزی به وجود آمده در سطح کشور، متاسفانه همراه با گرانی دیگر محصولات، شاهد افزایش قیمت در بخش دام و گوشت بودیم. در پی افزایش نرخ دلار، جذابیت قاچاق افزایش یافت و دامداران به سوی قاچاق دام زنده روی آوردند. این دو موج آغازگر گرانی قیمت گوشت بود؛ اما قاچاق نقش برجسته‌ای در سیر صعودی قیمت گوشت دارد؛ زیرا دلالان قیمت خیلی بالاتری نسبت به کشتارگاه داخلی به دامداران پیشنهاد می‌کنند.» منصور پوریان معتقد است که تصمیمات و عملکرد دولت در جهت پیشگیری و جلوگیری از گرانی پیش‌آمده قابل‌قبول نیست.  وی در ادامه گفت: «بهترین راهکار این است که صادرات به صورت مشروط انجام شود. به طور مثال در ازای واردات 2 کیلوگرم گوشت خالص برای تنظیم بازار، یک کیلو گوشت ناخالص و یا بره نر از کشور خارج شود. زیرا در بخش قاچاق دام، اکثرا دام‌های ماده و یا دام‌های مولد پربازده بدون هیچ آماری از کشور خارج می‌شوند.»

 افزایش نرخ دلار، ممنوعیت صادرات دام سبک و بازار مناسب آن در برخی کشورهای همسایه، زمینه‌های رشد قاچاق انواع دام به‌خصوص دام سبک را فراهم کرده است، به نحوی که دیگر دامدارن تمایلی به عرضه گوسفند به کشتارگاه‌های داخلی ندارند

خوش‌بینی‌های مسئولانه!

پوریان از زایش‌های بالا در بخش دام سبک در فصل پاییز و زمستان سال جاری خبر داد و افزود: «از سویی گزارش‌های خوبی از سطح زایش در بخش دوقلوزایی و سه‌قلوزایی رسیده است و اکنون دام‌های متولد شده در سلامت خوبی به سر می‌برند و از سوی دیگر به دلیل بارندگی مناسب در این دو فصل، شاهد مراتع سرسبزی برای چرا و پرواربندی دام خواهیم بود.» 

رئیس شورای تامین دام کشور با اشاره به عرضه تعداد بالای دام زنده تا یک ماه دیگر، چشم‌انداز بازار را روشن توصیف کرد و گفت: «دام‌هایی که در اواسط پاییز به دنیا آمده‌اند، نیازمند زمان هستند تا به اندازه بره کامل جهت کشتار برسند. درنهایت این دام تا یک ماه دیگر به سن کشتار خواهند رسید.» 

پوریان از کاهش قیمت گوشت قرمز تولید داخل در ماه آتی خبر داد و تصریح کرد: «معمولا ماه اسفند و ابتدای بهار، اوج عرضه بره به بازار است و با توجه به شرایط خوب زایش، تا یک ماه دیگر شاهد عرضه انبوه بره‌هایی که در پاییز و زمستان متولد شده‌اند، هستیم و این امر کمک بزرگی به کاهش قیمت گوشت خواهد کرد.» 

وی با بیان اینکه دام زنده به اندازه قابل‌قبولی وارد کشور نشده است، گفت: «اخیرا برنامه‌های خوبی برای واردات دام زنده جهت کشتار در کشتارگاه‌ها تدوین شده که به‌زودی اجرا خواهد شد. طبیعتا با واردات دام زنده جهت کشتار، اشتغال‌زایی ویژه‌ای هم ایجاد خواهد شد. با توجه به آمارهای رسیده، چند روز آتی اولین محموله دام زنده وارد کشور می‌شود.» رئیس شورای تامین دام کشور تصریح کرد: «اکنون علاوه بر زایش‌های مناسب دام زنده گوسفندی تولید داخل؛ در زمینه گوشت گرم گوسفندی، گوشت منجمد گوسفندی، گوشت یخ‌زده گوساله و دام زنده واردات نیز داریم؛ به‌این‌ترتیب در روزهای آینده شاهد ثبات در بخش دام و گوشت خواهیم بود و این بحران و دغدغه برطرف خواهد شد.» 

وی در مورد افزایش قیمت نهاده‌های دامی گفت: «برخی نهاده‌ها برای مرغداران و پرواربندی گوساله کاملا ضروری است که در این بخش وابستگی به واردات داریم؛ اما دام سبک را می‌توان از طریق رهاسازی در مراتع تغذیه کرد و بنابراین افزایش قیمت نهاده در دام سبک تاثیر زیادی ندارد.»