مردم در فقر عمومی و دولت در چاه حذف ارز ترجیحی

ایمان   ربیعی

مرتضی عزتی معتقد است دولت در وضعیتی قرار دارد که نه راه پس برای آن متصور است نه راه پیش؛ از این رو باید از شوک‌درمانی پرهیز کند و بپذیرد که فشار تورمی ناشی از حذف ارز ترجیحی در ماه‌های پیش روی نیز پابرجاست.

تورم حالا چهره هولناک خود را نشان می‌دهد. آخرین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار هر چند نشان از آن دارد که تورم تیرماه در محدوده 40 درصد است، اما واکاوی جزئیات گزارش ارائه شده حکایت از آن دارد که خانوار ایرانی برای تامین هزینه‌های خود در موقعیتی ویژه قرار دارد.

 طبق گزارش ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، نرخ تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در ایران به مرز 90 درصد رسیده است. رقم دقیق اعلامی از سوی مرکز آمار ایران 89.6 درصد برای خانوار شهری و 88.3 درصد برای خانوار روستایی است. در این میان تورم نان و غلات 101 درصد، درصد تغییر قیمت گوشت قرمز و سفید و ... در تیرماه نسبت به سال قبل 65 درصد و میزان افزایش قیمت شیر و پنیر و تخم مرغ 119 درصد برآورد شده است. میزان رشد قیمت روغن و چربی 293 درصد است.

بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که هر کیلوگرم برنج طارم ممتاز از 43 هزار تومان در تیر ماه 1400 امروز به 150 هزار تومان رسیده است و 248 درصد گران شده است.

از طرف دیگر هر کیلوگرم برنج هاشمی نیز از 39 هزار تومان در تیرماه 1400 امروز به 128 هزار تومان رسیده است و 228 درصد گران شده است.

در این بین هر کیلوگرم برنج فجر از تیر ماه 1400 تا امروز 17 هزار تومان گران شده است و 52 هزار تومان قیمت خورده است.

رئیس اتحادیه برنج فروشان بابل نیز به قرن‌نو گفته است: با توجه به افزایش قیمت در سال‌های اخیر، برنج ایرانی از سفره طبقه متوسط به پایین تقریبا حذف شده است و حتی این اقشار قادر به خرید ارزان‌ترین محصول برنج ایرانی نیستند و عموما مردم برخلاف میل خود به خرید برنج‌های خارجی روی آورده‌اند.

وی تاکید کرد: با توجه به افزایش قیمت برنج شاهد شلوغ شدن شدید نانوایی‌ها در شهر بابل هستیم به طوری که فروش بسیاری از نانوایی‌ها در ساعات عصر به اتمام می‌رسد که این مساله را می‌توان نشانه‌ای از جایگزینی نان و برنج خارجی به جای مصرف برنج ایرانی دانست.

 حالا نگاهی به نحوه هزینه‌کرد خانوار ایرانی نشان می‌‍دهد بخش مهمی از درآمد صرف تامین مسکن و خوراک می‎شود. این وضعیت بدان معناست که نه تنها تجمیع ثروت شکل نمی‌گیرد بلکه در موارد بسیاری خانوار مجبور است برای تامین هزینه‌های خود از پس‌انداز بهره بگیرد.

تاخت و تاز اجاره‌بها نیز در بازار مسکن زیر سایه رکود عجیب و ریزش قابل توجه قدرت خرید مسکن خودنمایی می‌کند. اینجاست که طرح‎های ریز و درشت دولتی برای مهار قیمت مسکن نه تنها ثمری ندارد بلکه نوعی به هم ریختگی را در این بازار سبب شده است.

پای سلامت نسل آینده

در میان است

مرتضی عزتی، استاد اقتصاد دانشگاه و کارشناس ارشد این حوزه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره تورم موجود و تاثیر آن بر زندگی خانوار ایرانی گفت: خود تورم به صورت کلی فشاری بر همه هزینه‌های خانوار وارد می‌کند و مصارف خانوار را به ناچار کاهش می‌دهد.

مرتضی عزتی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: متاسفانه دولت به هشدار کارشناسان و اقتصاددانان توجه نکرد و ارز 4200 تومانی را یک باره حذف کرد. نتیجه این شد که اقتصاد در چاهی افتاد که بیرون آمدن از آن دشوار یا بهتر بگویم، غیرممکن است

وی در توضیح این مطلب افزود: در شرایط تورمی افراد احتمالا خانه کوچک‌تر می‌گیرند و اتومبیل ارزان‌تر می‌خرند و مصرف مواد خوراکی و پوشاک و سفر و ... کاهش پیدا می‌کند تا امکان اداره اقتصادی فراهم شود. به عبارت دیگر کیفیت در این فضا قربانی می‌شود و خانوارها به فراخور دست به حذف می‌زنند. در این میان ممکن است بسیاری از ملزومات زندگی حذف شود.

وی گفت: هر کجا دیدید فشار تورمی بالاست حتم بدانید که فشار هزینه‌ای زمینه را برای کاهش مصرف در همان بخش فراهم می‌کند. وقتی سکه گران می‌شود، حجم خرید کاهش می‎یابد و وقتی پوشاک گران می‌شود مردم کمتر لباس می‎خرند اما در مورد خوراکی پای سلامت نسل و آینده جامعه در میان است.

او در توضیح این مطلب ادامه داد: تورم 40 درصدی عمومی به معنای آب رفتن 40 درصدی درآمد مردم است.  اما تورم 89 درصدی خوراکی نمی‌تواند  نشان از آن داشته باشد که خانوار 90 درصد مصرف خوراکی را کاهش بدهد. طبیعی است که اقلام در این سبد جابه‌جا می‌شوند و از این بابت است که گوشت و لبنیات جای خودشان را به کالای ارزان‌تر می‌دهند.

وی با اشاره به کاهش قابل توجه مصرف اقلام پروتئینی گفت: وقتی گوشت و مرغ گران می‎شود افراد تخم‌مرغ می‌خورند اما وقتی تخم‌مرغ هم گران است، کالایی دیگر می‌خورند تا جبران شود و در نتیجه جامعه به طور عمومی با خطر سوءتغذیه مواجه می‌شود.

وی گفت: تبعات سوءتغذیه بر کارآیی، بهره‌وری و سلامت و افت توان اقتصادی نمایان می‌شود و در میان‌مدت هزینه‌های بهداشت و سلامت را بالا می‌برد. از سوی دیگر توان کار و تولید را کاهش داده و رشد اقتصادی را کند می‌کند.

وی با اشاره به رشد قابل توجه قیمت غذا در ایران گفت: متاسفانه دولت به هشدار کارشناسان و اقتصاددانان توجه نکرد و ارز 4200 تومانی را یک باره حذف کرد. نتیجه این شد که اقتصاد در چاهی افتاد که بیرون آمدن از آن دشوار یا بهتر بگویم، غیرممکن است.

وی ادامه داد: در ضمن باید توجه داشته باشید که این چاه در کوتاه مدت پر نمی‌شود و عکس آنچه می‌گویند فشار تورمی ناشی از حذف ارز 4200 تومانی تخلیه نشده و در ماه‌های آینده نیز همراه ماست. وی هشدار داد: دولت تاکید دارد بخشی از افزایش قیمت‌ها را برای سال آینده گذاشته است اما فعلا باید از شوک دادن به اقتصاد تحت هر شرایطی پرهیز کرد.

وی گفت: اقتصاد ایران  در موقعیتی است که چاره کوتاه‌مدت ندارد، فقر عمومی ایجاد شده تنها در صورتی برطرف می‌شود که رشد اقتصادی اتفاق بیافتد. در این صورت با رشد مثبت اقتصادی جامعه ایران از فشار فقری که حالا با آن مواجه است فاصله می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه افراد با درآمد خود زندگی می‌کنند نه با دارایی خود، گفت: قیمت واحدهای مسکونی، خودرو و کالاهای سرمایه‌ای بسیار افزایش داشته اما تا وقتی درآمد افراد متعادل نشود، گسترش فقر عمومی متوقف نمی‌شود.

او نتیجه گرفت: به این ترتیب لازم است دولت تدابیری برای رشد اقتصادی و به کار افتادن چرخ اقتصاد در دستور کار قرار دهد تا جامعه ایران از این وضعیت فاصله بگیرد.