پیشنهادهایی کاربردی - انگیزشی برای مصرف کمتر

نرگس رسولی

 وزارت نیرو رسما از افزایش مصرف برق طی روزهای گذشته خبر داده و تلویحا اعلام کرده است که اگر ۵ هزار مگاوات دیگر برق مصرف شود رسما وارد فاز اوج مصرف می‌شویم و در نهایت احتمال دوباره خاموشی در کشور وجود دارد. البته وزارت نیرو که در سال‌های نه چندان دور تجربه سهمیه‌بندی برق را هم از سر گذرانده است این بار رسما نه از کلمه «هشدار» استفاده کرده و نه «خاموشی» چراکه به خوبی می‌داند این دو کلمه چنان بار معنایی سنگینی دارد که مدیران و سخنگوی این وزارت‌خانه تا پاییز باید درگیر پاسخ‌‌گویی به چرایی همین دو کلمه باشند.

 البته این وزارت‌خانه طرح جدیدی را روی میز وزیر خود گذارده و این بار با طرح‌های تشویقی و تنبیهی به جای هشدارها و خواهش‌های کاهش مصرف از مردم خواسته است تا با این وزارتخانه همراه شوند و از بار مصرف غیرضرور برق بکاهند. این نه اولین بار است که این وزارتخانه به انحنای مختلف از مردم می‌خواهد تا در تابستان از مصرف بی‌رویه برق خود بکاهند و نه آخرین بار، طرح‌هایی که با شعارهایی همچون «هرگز نشه فراموش لامپ اضافه خاموش» و «بابا برقی» شروع شده و امسال به« کم مصرف کنید جایزه بگیرید رسیده»

 طبق این برنامه جدید وزارت نیرو، شرکت توانیر تعرفه مصرف برق در برخی ساعات طولانی شب را تا 75 درصد ارزان کرده و نام طرح جدیدش را «اقدامی کوچک، اثری بزرگ» گذارده است. طبق این طرح و به زعم طراحان آن «ساعت اوج مصرف بحرانی از ۱۳ تا ۱۷ هر روز است. البته در تابستان از یک ساعت بعد از غروب تا ۱۰ شب هم ساعات پرباری به حساب می‌آید. در این ساعات قیمت برق بیشتر است. گران بودن هرچیز در ساعات اوج مصرف، مختص برق هم به تنهایی نیست. بسیاری از خدمات دیگرمثل مترو و طرح ترافیک و غیره هم در ساعت اوج گرانتر است. اما در کنار گران‌تر بودن قیمت برق در ساعت اوج، در بسیاری از ساعات دیگر قیمت برق حتی از تعرفه مصوب عادی هم ارزانتر است. این پاداشی است برای افرادی که در زندگی خود همه چیز را با برنامه‌ریزی انجام می‌دهند و با هوشمندی تمام کالا یا خدمتی را نه تنها گرانتر نمی‌خرند بلکه حتی بسیار کمتر از مبلغ واقعی آن نیز پرداخت می‌کنند. یک مثال ساده را با هم مرور کنیم.

ماشین ظرفشویی وسیله‌ای است که در زندگی بسیاری از مردم در سال‌های اخیر وارد شده است. یک راهکار این است که پس از صرف ناهار نیمروز، ظرف‌ها را در ماشین بگذاریم و آن را روشن کنیم. طبیعتا این ساعت احتمالا از ۱۴ تا ۱۷ خواهد بود که قیمت برق در بالاترین حد ممکن است. اگر فرض کنیم ماشین ظرفشویی یک ساعت روشن باشد با توجه به مصرف آن، حدودا ۲ کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند که قیمت برق در این ساعت ۲.۵ برابر قیمت عادی است و اصلا به صرفه نیست. اما اگر ظرف‌های کثیف مابقی روز را هم در ماشین ظرفشویی تجمیع کنیم و در ساعت مثلا ۱۱شب قبل از خواب، ماشین ظرفشویی را روشن کنیم ظرف‌ها با یک چهارم قیمت واقعی برق شسته می‌شود. یعنی با یک زمانبندی ساده نه تنها ۲.۵ برابر قیمت برق را نپرداخته‌ایم بلکه قیمت برق مصرفی ماشین ظرفشویی را به یک چهارم کاهش دادیم و تکرار این کار در طی دوره قبض، عدد قابل‌توجهی می‌شود که پیشنهادی است که واقعا نمی‌شود به سادگی از آن گذشت.»

توانیز از مثال‌های دیگر هم برای اغنای مصرف‌کنندگان استفاده کرده و آورده است :«به نظر می‌رسد مادران عزیز که مسئولیت مدیریت خانه را برعهده دارند می‌توانند چک لیستی از وسایل برقی را که می‌توانند در ساعت کم باری با تعرفه یک چهارم از آن استفاده کنند را تهیه کنند و در محل دید همه اعضای خانواده مثلا روی یخچال قرار دهند و به مرور همه تلاش کنند استفاده از این دستگاه‌ها را به ساعاتی که شرکت توانیر به عنوان پاداش خوش مصرفی، قیمت را بسیار ارزان کرده و عملا ۷۵ درصد تخفیف داده است موکول کنند. با این کار به سادگی قیمت برق در اقتصاد خانواده مدیریت می‌شود و همه اعضا از این مزیت بهره‌مند می‌شوند.»

شرکت توانیر که ظاهرا دیگر قصد ندارد از شعارهای قدیمی استفاده کند، دقیقا نقطه حساس این روزهای مردم را مورد هدف قرارداده است و با توجه به شرایط اقتصادی تورم دو رقمی که کمر خانواده را خم کرده را مورد هدف قرارداده و با برشمردن هزینه‌هایی که استفاده از وسایل برقی به اقتصاد خانواده تحمیل می‌کند سعی کرده است این بار به جای شعار، آموزش صرفه‌جویی در حساب و کتاب خانوار را یادآوری کند. توانیر محاسبه کرده است که اگر هر فرد در طول روز یکی از مهتابی‌ها یا لامپ‌های محل زندگی یا کار خود را خاموش کرده و به جای آن، از نور طبیعی استفاده کند می‌توان در کل کشور هزار مگاوات برق صرفه جویی کرد که این میزان معادل یک نیروگاه بزرگ است.

 هر یک درجه افزایش دما،۱۵۰۰مگاوات افزایش مصرف

 بنا به گفته، مصطفی رجبی سخنگوی صنعت برق؛ هر یک درجه افزایش دمای هوا حدود ۱۳۵۰ مگاوات تا ۱۵۰۰ مگاوات به مصرف برق کشور اضافه می‌کند که با این پیش‌بینی میزان مصرف برق کشور در هفته جاری به ۵۲ تا۵۳ هزار مگاوات خواهد رسید که رقم بی‌سابقه‌ای است. ساعت‌های اوج مصرف از ساعت ۱۳ تا ۱۷ است که مشترکان باید در این ساعات از دور کند کولر آبی استفاده کنند، دمای ترموستات کولر گازی را بر عدد ۲۴ درجه قرار دهند و از وسایل پرمصرفی مانند ماشین لباسشویی، ظرفشویی و اتو بخار در این ساعت‌ها استفاده نکنند.

وی با بیان اینکه استفاده از دور کند کولر آبی در زمان اوج مصرف و نصب سایبان روی کولر تا ۳۰ درصد مصرف برق را کاهش می‌دهد، گفت: تغییر درجه ترموستات کولر گازی از ۱۸ به ۲۴ درجه معادل ۲۰ درصد و خاموش کردن هر یک لامپ اضافی، در زمان اوج مصرف هزار مگاوات از مصرف برق کشور را کاهش می دهد.

کاهش ۱۰درصدی، تخفیف۲۰درصدی

رجبی در عین با حال اشاره به طرح تشویقی برای مصرف‌کنندگان که توسط وزارت نیرو اعمال خواهد شد گفته است؛ به ازای هر ۱۰ درصد کاهش مصرف برق، ۲۰ درصد از هزینه بهای برق مصرفی در قبوض کاهش می‌یابد و البته در زمان اوج مصرف تابستان، برای مشترکان پرمصرف، ۱۶درصد بیش از تعرفه سایر مشترکان بهای برق افزایش می‌یابد. مشترکانی که مصرف برق خود را کاهش دهند، از پاداش خوش مصرفی برخوردار خواهند شد.

سخنگوی صنعت برق، ضمن اشاره به افزایش سالانه قیمت برق بخش خانگی، هم تاکید کرده: براساس مصوبه دولت در راستای افزایش قیمت انرژی، قیمت برق سالانه ۷ درصد برای همه مشترکین افزایش می‌باید که این افزایش قیمت از اردیبهشت‌ماه لحاظ شده است. با توجه به اینکه هزینه‌های این صنعت افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرده است، برای ایجاد بازدارندگی در مصرف بیش از حد برق، از این پس مشترکینی که بیش از الگوی تعیین شده مصرف دارند، متحمل افزایش قیمت ۱۶ درصدی هزینه علاوه بر افزایش قیمت ۷ درصدی برای عموم مشترکین خواهند بود.

رجبی، در بیان اقدامات صنعت برق به منظور اصلاح الگوی مصرف مشترکین نیز گفت: در کنار افزایش قیمت برق برای مشترکین پرمصرف، اقدامات تشویقی برای مشترکینی که کمتر از الگوی مصرف استفاده می‌کنند در نظر گرفته شده است. در این راستا به افرادی که در سال جدید، زیر الگوی تعیین شده و کمتر از سال گذشته مصرف برق داشته باشند، پاداشی تحت‌عنوان پاداش مدیریت مصرف تعلق می‌گیرد.

عضو هیات‌مدیره و معاون ‌برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیر، افزود: در راستای اقدامات صنعت برق جهت اصلاح الگوی مصرف، سال گذشته پاداش ۱۰۶میلیارد تومانی به مشترکین خوش‌مصرف، پرداخت شده است.

پرمصرفین تنها، ۱۵درصد

به گفته رجبی سال گذشته تنها ۱۵ درصد از مشترکین بیش از الگوی مصرف و ۸۵ درصد مابقی نیز مطابق الگوی مصرف یا کمتر از آن، برق مصرف کرده‌اند. در صورتی‌که مردم نسبت به صرفه‌جویی ۱۰درصدی مصرف برق اقدام ورزند، شاهد کاهش ۲۰درصدی در هزینه برق خود خواهند بود.

 صنایع و جای خالی تشویق

در همین حال آمارهایی که در روز ۱۰ خرداد از میزان برق مصرفی صنایع منتشر شده نشان می‌دهد که میزان مصرف بخش صنایع کشور به چهار هزار و ۸۲۶ مگاوات افزایش یافته است و بعید نیست که باز هم روال همیشگی خاموشی برق صنایع به جهت استفاده از این بار برای مصرف خانگی در تابستان روی دهد.  بر اساس گزارش شرکت مدیریت شبکه برق ایران، میزان مصرف برق بخش صنایع، ابتدای خردادماه به رقم چهار هزار و ۴۸۸ مگاوات رسیده بود که این رقم در نهمین روز این ماه با افزایش همراه شده است؛ این در حالی است که به طور معمول و در سال‌های گذشته میزان مصرف در روز جمعه با کاهش مواجه می‌شد. مصرف برق کلی کشور هم روز جمعه ۱۰خرداد به ۴۸ هزار و ۴۱۵ مگاوات رسید؛ در حالی که این میزان در مدت مشابه پارسال ۴۵ هزار و ۲۷۳ مگاوات بوده است.

به ازای هر ۱۰ درصد کاهش مصرف برق، ۲۰ درصد از هزینه بهای برق مصرفی در قبوض کاهش می‌یابد و البته در زمان اوج مصرف تابستان، برای مشترکان پرمصرف، ۱۶درصد بیش از تعرفه سایر مشترکان بهای برق افزایش می‌یابد. کم‌مصرف‌ها هم از پاداش خوش مصرفی برخوردار خواهند شد

این آمارها نشان می‌دهد که امسال روند مصرف افزایشی برق از اوایل اردیبهشت ماه آغاز شد و پیش‌بینی می‌شود با افزایش دمای هوا این میزان مصرف بیشتر از سال‌های گذشته شود.

البته رئیس‌جمهوری نیز در تماس تلفنی با وزیر نیرو تاکید کرد: تدابیر لازم اندیشیده شود تا مردم در تابستان با مشکل قطعی برق مواجه نشوند.

میزان ذخیره نیروگاه‌های کشور روز ۹خرداد به رقم یک هزار و ۱۲۲ مگاوات رسید و میزان برق تولیدی از انرژی‌های تجدیدپذیر هم به عدد چهار هزار و ۱۶۲ مگاوات بالغ شد. ظرفیت کلی تولید برق در کشورمان به ۸۳ هزار مگاوات رسیده است و پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری از نیروگاه‌های جدید این ظرفیت بیشتر هم شود.