از خلیج نیلگون تا مرز کویر

پگاه دهدار ،  راهنمای گردشگری 

یکی از ویژگی‌های سفرهای زنجیره‌ای و استان به استان؛ آشنا شدن با فرهنگ‌های متفاوت در اقلیم‌های مختلف است.

مناطق جنوبی ایران به خاطر دور بودنشان از بسیاری از شهرها، عمدتاً مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرند.

در این راهنمای سفر؛ شما را از بندرعباس و ساحل خلیج فارس هدایت می‌کنیم به شهر کرمان در مرز کویر و کوهستان. در این مسیر علاوه بر لذت بردن از تفریحات آبی، می‌توانید تعدادی از شگفتی‌های طبیعی خطه جنوب را در کنار آثار تاریخی آن منطقه مشاهده کنید و ضمن مشاهده معماری روستای صخره‌ای میمند چندین نمونه از بادگیرهای قدیمی را هم در استان کرمان ببینید. سفری که اگر بخواهید لذت کافی از آن ببرید باید حداقل پنج شش روز برایش وقت بگذارید.

چطور برسیم؟

خودروی شخصی: برای رسیدن به بندرعباس باید از یزد و سیرجان خود را به این شهر برسانید. فاصله تهران تا بندرعباس حدود یک هزار و ۵۰۰ کیلومتر است. در برگشت هم باید مسیر یک هزار کیلومتری کرمان تا تهران را بپیمایید که از یزد و نائین می‌گذرد. برای استراحت در روزهای رفت و برگشت می‌توانید یزد یا نایین را انتخاب کنید.

قطار: قطارهایی که از تهران و مشهد به هر دو مقصد بندرعباس و کرمان حرکت می‌کنند، می‌توانند برای ساکنان این شهرها و شهرهای مسیر مفید باشند. هر دو ایستگاه بندرعباس و کرمان، سرویس خودروبر هم دارند و می‌توانید خستگی رانندگی رفت و برگشت را حذف کنید.

استان هرمزگان: 

در استان هرمزگان هم فرصت استفاده از آبگرم را دارید و هم خرید از بازار میناب.

بندرعباس: در این شهر علاوه بر بازارهای سنتی و جدید می‌توانید به معبد هندوها سر بزنید که در بلوار امام روبه روی بازار قرار دارد. معبد هندوها که با نام پرستشگاه بت گوران نیز شناخته می‌شود، در سال ۱۲۱۰ هجری قمری، در دوران حکومت محمدحسن خان اسعدالملک (حاکم وقت بندرعباس) از محل جمع‌آوری هدایای هندوها توسط تاجران هندی ساخته شده است. از سال ۱۳۰۰ شمسی تا ۱۳۴۴، برخی از هندوها در بندرعباس سکونت داشته و تجارت می‌کردند. این معبد برای آن‌ها ساخته شده بود. بازارهای اوزی‌های و لاری‌ها از دیدنی‌ترین بازارهای بندرعباس هستند. این دو بازار حدود ۳۰۰ سال قدمت دارند و درگذشته مهم‌ترین بازارهای این شهر بندری بودند. هنوز هم این بازارها به خاطر قیمت‌های خوبشان و فضای قدیمی‌ای که دارند، بسیاری را جذب می‌کنند. فاصله بازارهای اوزی‌ها و لاری‌ها باهم فقط پنج دقیقه است و می‌توانید به راحتی پیاده مسیر بین آن‌ها را طی کنید. همچنین در خیابان پاسداران، موزه و آب انبارهای دوره صفوی را خواهید دید. در بلوار طالقانی یا همان ساحلی، به دیدن عمارت کلاه فرنگی بروید که آن هم قدمت صفوی دارد و کنار اسکله قدیم شهر است. این عمارت در گذشته گمرک و محل تجارتخانه‌ی داخلی و خارجی بوده است و چون به شکل معماری اروپایی آن دوره ساخته شده، مانند بسیاری از عمارت‌ها و بناهای دوران قاجار، با عنوان «عمارت کلاه‌فرنگی» نامیده می‌شود. عمارت کلاه فرنگی بندرعباس در نزدیکی اسکله‌ی قدیمی این شهر، در بلوار طالقانی قرار دارد. حمام گله داری یا حمام شاه عباس، اکنون به موزه مردم شناسی تبدیل شده و در بلوار ساحلی است. این حمام تنها حمام قدیمی بندرعباس است که از گذشتگان به یادگار مانده است. در زمان قاجار، این حمام از سوی مسجد گله‌داری وقف شده و تجارتخانه‌ی حاج شیخ احمد گله‌داری واقف آن بود.

سنگ‌های دریایی، اسفنجی و ساروج محلی و گچ دست‌کوب مصالح مورد استفاده در ساخت این حمام است. معماری حمام گله‌داری مثل دیگر حمام‌های نواحی کویری، دارای فضای بینه، سربینه، گرمخانه و خزینه است. در سقف حمام نیز پنج گنبد بزرگ و کوچک به چشم می‌خورد.  در همان نزدیکی، می‌توانید مسجد جامع دلگشا را ببینید که شبستان و گچ‌بری‌های زیبایی دارد. این مسجد یکی از قدیمی‌ترین مساجد این شهر است. تا از شهر بندرعباس خارج نشده‌اید، قدم زنی در ساحلش را از دست ندهید.

آب گرم گنو: جاده بندرعباس به سیرجان را که در پیش بگیرید حدود ۲۵ کیلومتر بعد از سه راهی میناب ، خروجی آبگرم گنو را در سمت چپ خود می‌بینید. گنو نام قله معروفی در آنجا است. آبتنی در تأسیسات آبگرم این منطقه خالی از لطف نیست.

چند سالی هم است که به دلیل امکانات تفریحی و گردشگری که در اطراف چشمه‌های آبگرم بنا شده، از بازارچه گرفته تا شهربازی، بسیاری خود را برای گذراندن یک شب شاد به مجتمع آب‌درمانی گنو می‌رسانند. منطقه حفاظت‌شده گنو دارای چشمه‌های آبگرم متعددی است که اگرچه ممکن است در بعضی از آن‌ها جای خلوتی را هم پیدا کرد، اما از همه مطمئن‌تر منطقه مجتمع آب‌درمانی گنو است که در هر زمان از سال که به آنجا برسید، امکانات برای شما مهیا است. بسته به اینکه کدام چشمه را انتخاب کنید، دمای آب بین ۳۵ تا ۴۱ درجه متفاوت است. آب این چشمه بی‌رنگ و شفاف اما شور و تلخ مزه است، اما اگر به بعضی مشکلات گوارشی دچار هستید، بهتر است مزه بد آن را تحمل کنید و چند جرعه‌ای هم بنوشید. خوردن این آب به دلیل داشتن مقدار زیاد کلرید سدیم، موجب افزایش ترشح بزاق و بالا رفتن حرکات معده می‌شود و در نهایت اثر ملین بر دستگاه گوارش دارد. علاوه بر تمام این‌ها شناور شدن در این آب باعث باز شدن رگ‌ها می‌شود و گوگرد و املاح دیگر محلول در آن برای درمان بیماری‌های تنفسی، پوستی و رماتیسم هم مناسب است. بعد از اتمام آبتنی می‌توانید مسیر خروج آب چشمه را دنبال کنید که شما را به نقاط دیدنی خواهد کشاند. آب بعد از خروج از چشمه به سمت نخلستانی می‌رود که درختان ۵۰۰ ساله در آن وجود دارند و سال‌ها است که از آب همین چشمه‌ها سیراب می‌شوند. در پایین دست چشمه‌ها و پیش از رسیدن به نخلستان چند آسیاب آبی وجود دارد که سال‌ها قبل بومیان از آن استفاده می‌کرده‌اند، اما امروزه بازسازی شده و برای عکاسی در گنو یکی از بهترین محل‌ها است. اگر باغ راه تازه ساخت را به سمت ارتفاعات طی کنید، آلاچیق‌های چوبی و سایه‌بان محیط خوبی را برای استراحت فراهم کرده‌اند که می‌توان غذا را در سایه یکی از آن‌ها صرف کرد.

به سوی قله گنو

برای بسیاری آبگرم مقصد سفر نیست و قله گنو پایان راه است. البته خود قله منطقه نظامی است و نمی‌توان به نوک آن رسید. آب و هوای کوهستان در تابستان، مطبوع و در زمستان سرد است و گاه‌گاهی برف‌گیر می‌شود؛ به همین خاطر اگر پیاده قصد بالا رفتن کرده‌اید، نیاز به تجهیزات کوهنوردی و لباس گرم و البته راهنما دارید.

می‌توانید از جاده آسفالت استفاده کنید که شما را مستقیم به کوه می‌رساند، اما این راه شیب‌های تندی دارد و ناگفته پیدا است که این مسیر چندان لطفی برای شما نخواهد داشت. معمولاً کوهنوردان از چهار جبهه جنوبی، غربی، شرقی و شمال شرقی وارد این کوهستان می‌شوند. اگر از مسیر آبگرم گنو می‌خواهید به قله برسید، از یال شرقی وارد کوهستان خواهید شد. این مسیر از بقیه مسیرها شناخته‌شده‌تر است و شما را دو، سه ساعته به مقصد می‌رساند. بهتر است برای رسیدن به قله از مسیرهای پاکوب استفاده کنید، چون اینجا یک منطقه حفاظت‌شده است و ممکن است ناخواسته به درختچه‌هایی که در مسیر هستند و احتمالاً از گونه‌های نادر، آسیب بزنید. اداره میراث فرهنگی در نزدیکی قله پیش از ورود به منطقه نظامی، آلاچیق، زمین بازی، نمازخانه و پارکینگ هم احداث کرده که می‌توانید چند ساعتی در آنجا استراحت کنید. این کوهستان به خصوص در اوایل بهار پر از گیاهان دارویی می‌شود. مردم منطقه دوای بیشتر دردهایشان را از گیاهان دارویی و آبگرم همین کوهستان می‌گیرند. آب و هوای کوهپایه گنو نیمه بیابانی و ارتفاعات آن بیش‌تر کوهستانی است و به همین دلیل جانوران مرتبط با این آب و هوا را می‌توان اینجا دید. به خصوص با گرم شدن هوا جانورانی مثل رتیل و عقرب هم در این منطقه بیشتر وجود دارند. اگرچه این جانوران خودشان با حضور انسان‌ها در نزدیکی‌شان فراری می‌شوند. اما شب‌ها و در محل‌های تاریک باید مراقب‌شان بود؛ به خصوص زمانی که برای خوردن شام در زیر آلاچیق‌ها نشسته یا چادر زده‌اید. در مواد خوراکی را همیشه ببندید و اگر قصد دارید شب را در چادر بگذرانید ورود و خروج، زیپ چادر را حتما محکم کنید. البته امکانات پزشکی هم در مجتمع موجود است و تاکنون هیچ اتفاق خطرناکی از بابت متوجه گردشگران نشده است؛ پس لازم نیست که نگران باشید.

شهر میناب: از انتهای شرقی بندرعباس که خارج شوید و جاده تهران را در پیش بگیرید، در همان اوایل جاده به یک دوراهی می‌رسید که مسیر سمت راست به طرف رودان و میناب، و مسیر سمت چپ به طرف سیرجان و تهران می‌رود. اگر در سفرتان فرصت دارید می‌توانید یک روز را هم در میناب بگذرانید. قبل از رسیدن به میناب، جاده سد میناب را در سمت چپ خود خواهید دید. در شهر میناب هم بازار سنتی، پنجشنبه بازار و قلعه بی‌بی مینو را می‌توانید ببینید.

غار نمکی خَرسین: ۳۵ کیلومتر بعد از آبگرم گنو، خروجی روستای سیاهو را در سمت راست جاده خواهید دید. از جاده تا سیاهو ۱۵ کیلومتر فاصله است و وقتی به سیاهو رسیدید جاد‌ه‌ای در سمت چپ، شما را به طرف روستای خرسین، و غار نمکی زیبایش هدایت خواهد کرد که جزو آثار طبیعی ملی است. برای پیدا کردنش می‌توانید از اهالی منطقه پرس و جو کنید.

آبشار فدامی: آبشار فدامی‌ را عریض‌ترین آبشار ایران می‌نامند. این آبشار در استان فارس واقع شده، اما از مسیر شما هم قابل دسترسی است. در همان جاده‌ای که هستید، حدود ۲۰ کیلومتر مانده به شهر حاجی آباد، یک جاده در سمت چپتان هست که به طرف فدامی‌ و داراب استان فارس می‌رود، وارد آن شوید و حدود ۹۰ کیلومتر برانید تا به شهر فدامی ‌برسید. در آنجا هم تابلوهای آبشار را دنبال کنید. جاده هشت کیلومتری آبشار، خاکی است. جاده را به طرف شمال ادامه دهید و حاجی آباد را هم رد کنید. شهر بزرگ بعدی سیرجان است.

استان کرمان:

در استان کرمان علاوه بر شهر تاریخی کرمان، روستای میمند در شهرستان شهر بابک هم بسیار تماشایی است.

شهر سیرجان: معروف‌ترین جاذبه تاریخی این شهر بادگیر چپقی در بلوار دکتر صادقی، کوچه حاج رشید قرار دارد که به خاطر شکل منحصر به فردش معروف است. بنای قدیمی که از آن به‌عنوان بادگیر چپقی نام می‌‌بریم در واقع باقیمانده یک خانه قدیمی به نام خانه آقاسید علی‌‌اصغر رضوی است. این بادگیر از آثار دوران پهلوی است که به لحاظ ارزش‌های فرهنگی و هنری که تلفیقی از معماری و صنعت است، بنا شده است. بادگیر مشهور با شبکه‌های هندسی منظم آن که در زیر بادگیر قرار دارد، روی فضاهای مستطیل شکل شمالی-شرقی قرار گرفته که هوای اطراف را با عبور از کانال‌های تهویه به درون فضاها که در واقع تابستان‌نشین خانه بوده، می‌فرستاده است. این بادگیر از آثار منحصر به فرد معماری است و گفته شده که ملهم از دودکش کشتی‌های قدیمی بوده است. از جمله تزئینات به‌کار رفته در بنا مجموعه لوله‌های چپقی شکل بادگیر است که دهانه آنها به چهار جهت باز است. بدنه خارجی لوله های بادگیر با قطعات کوچک آجرهای هندسی شش ضلعی تزئین شده است. همچنین سری به بازار سنتی شهر، یخدان‌های دوقلو و موزه سیرجان بزنید. بازار سیرجان یا بازار دوقلوی سیرجان یکی از قدیمی‌ترین بازارهای سیرجان بوده که در دوره محمد خان قاجار ساخته شده و در سال ۱۳۲۲ مرمت شده است. در این بازار که مسقطی سیرجان به وفور در آن یافت می‌شود، بناهای شاخصی از جمله مدرسه احمدی، مسجد جامع اعظم ملاحسین خان و مسجد کلاه مال‌ها (مسجد امام جعفر صادق) نیز در آن قرار داد. سقف‌های گنبدی این بازار و نورگیرهای آن‌ها نظر هر فردی را به خود جلب می‌کند. مغازه‌های این بازار بیشتر شامل شیرینی‌فروش‌ها و عطاری‌ها می‌شود. یخدان‌‌های سیرجان که به یخدان‌های حاج رشید سیرجان هم معروف هستند قدمتی مربوط به دوران قاجاریه را داراست. این بنا که گفته شده توسط افراد خیر ساخته شده است، یخ مصرفی مردم شهر را تامین می‌کرد. این یخدان‌ها شامل دو چاله یخ است که بر روی آن‌ها گنبد عظیم خشتی قرار گرفته و همچنین یک دیوار (حصار) طویل و مرتفع و سایه‌انداز در بین دو یخدان کشیده شده است. این یخدان‌ها امروزه در قسمت غرب محله باغ بمید، خیابان شیخ فضل‌الله نوری واقع شده‌اند.

در مسیر بندرعباس و ساحل خلیج فارس تا کرمان؛ علاوه بر لذت بردن از تفریحات آبی، می‌توانید تعدادی از شگفتی‌های طبیعی خطه جنوب را در کنار آثار تاریخی آن منطقه مشاهده کنید: از معماری روستای صخره‌ای میمند تا بادگیرهای قدیمی استان کرمان 

به ابتکار شهرداری سیرجان، در دو پارک سعدی و مسافر اینترنت رایگان در اختیار شهروندان و مسافران قرار دارد.

باغ سنگی بلورد: یکی از شاهکارهای هنری ایران معاصر، در روستای بلَوَرد سیرجان قرار دارد که اگر فرصت دارید توصیه می‌کنیم به سراغش بروید.

در هفته‌ آینده از این باغ سنگی منحصر به فرد خواهیم گفت و به سفر ادامه خواهیم داد...