هبوط در یک جهان مضطرب

علیرضا بخشی استوار

«اسید آمینه‌ها» عنوان مجموعه‌ای است از وحید چمانی، هنرمند جوان و معاصر ایرانی که طی سال‎‌های اخیر در اشکال و قطع‌های متنوع در گالری‌های مختلف کشور به نمایش درآمده است. چمانی فارغ‌التحصیل کارشناسی نقاشی از دانشکده هنر سوره و عضو پیوسته انجمن نقاشان ایران و عضو بنیاد ملی نخبگان ایران است. چمانی تا به حال برنده جوایز متعددی از جمله برگزیده‌ هفتمین دوسالانه نقاشی ایران، جایزه ویژه دومین نمایشگاه تصویرسازی بین‌المللی ادیان توحیدی و جایزه ویژه سومین جشنواره هنر بوده است. نمایشگاه او در گالری اثر در سال 94 یکی از مهم‌ترین نمایش‌هایی بود که در آن «اسیدآمینه‌ها» در مقابل دیدگان مخاطبان قرار گرفت و بعد از آن در سال 97 در گالری شیرین این روند ادامه داشت هر چند که در چند نمایش گروهی مانند «جهان نگریسته» و «رویکردها و گرایش‌ها در هنر معاصر ایران» هم این آثار روی دیوار قرار گرفتند.

تکنیکی که چمانی برای خلق این مجموعه به کار گرفته است به لحاظ رنگ و فضا، شکل و ماهیتی باستانی دارند. نقاشی‌های او به خاطر فرم فیگورها، فضا و متریال بسیار به نقوش کهن می‌ماند که در قالب هنر بر دیوارها و سنگ نبشته‌ها نقش گرفته‌اند اما پیشرفتی درون این مجموعه‌ها از لحاظ شکل و موقعیت وجود دارد که آثار او را به همان اندازه‌ای که کهن جلوه می‌کنند به امروز ربط می‌دهد. چمانی در آثارش به دنبال نمایش اصالت است. این که اصالت چه تعریفی دارد و چگونه باید آن را به دست آورد شاید مهم‌ترین مسئله‌ای بوده که چمانی با آن دست و پنجه نرم کرده و همین مسئله منجر به پیدایش این مجموعه شده است.

یکی از دغدغه‌های مهم و چالش‌برانگیز وحید چمانی آن است که اگر سنت نقاشی اروپایی از دوره قاجار بر نقاشی ایرانی سایه نمی‌افکند و اگر قرار بود نقاشی در ایران مسیر و روند خودش را برود امروز ما با چه تصاویری در نقاشی معاصر خود مواجه بودیم. زبان بیانی او و الهام‌هایی که از عناصر بصری نقاشی ایرانی گرفته، مانند پوشش و گاهی شکل ظاهری موجودات مانند اسب و غیره در آثارش جلوه‌ای متفاوت و خودبسنده پیدا کرده است. آثار او به گونه‌ای است که می‌توان آنها را نقطه تحول نگارگری در ایران دانست اگر سنت‌های هنری غرب بر هنر نقاشی ما رخنه نمی‌کرد.

یکی از دغدغه‌های مهم و چالش‌برانگیز وحید چمانی آن است که اگر سنت نقاشی اروپایی از دوره قاجار بر نقاشی ایرانی سایه نمی‌افکند و اگر قرار بود نقاشی در ایران مسیر و روند خودش را برود، امروز ما با چه تصاویری در نقاشی معاصر خود مواجه بودیم

روند حرکت چمانی بر خلاف آثاری است که سعی دارند محیط نقاشی را با اضافه‌کردن المان‌های ایرانی به قولی ایرانیزه کنند و به اسم هنر مدرن آنها را عرضه کنند. او از المان‌ها فاصله ‌می‌گیرد و در پی ایجاد رشد و تحول در سنت خلق تصویر در نقاشی ایرانی است. او همچنین برای خلق آثارش از رنگ روغن رقیق و نازک استفاده می‌کند که همین اتفاق به ظاهر ساده، آثارش را به وجوه بصری مینیاتور یا دقیق‌تر نقاشی ایرانی نزدیک می‌کند. به همین دلیل است که اسید‌آمینه‌های او در طول زمان خود دستخوش تغییر و تحول شده‌اند. جدای از تاثیرهای سیاسی و اجتماعی که آثار او به شکل ناخودآگاه در خودشان بروز می‌دهند، هنرمند به تحول تصویرها در کنار موضوعات هم می‌اندیشد. اگرچه می‌توان میان اسید‌آمینه‌های نخستین چمانی با آنچه این روزها روی دیوار رفته ارتباط‌های گسترده‌ای را پیدا کرد اما تفاوت‌های آن‌ها هم امری مشهود است. تفاوت در آثار چمانی به واسطه تغییر در پس زمینه و یا محیطی که این آثار در آن شکل می‌گیرد، رنگ آثار، اضافه شدن المان‌هایی مانند برخی اشیای لوکس و زیورآلات و در سطح رویی دگردیسی صورت‌ها و چهره‌ها به وجود می‌آید.

چمانی از آن دست هنرمندانی است که به تجربه‌گرایی و کار در حوزه‌های مختلف علاقه‌ ندارد و از سال 86 به این سو که به شکل جدی کار هنری را آغاز کرده هیچگاه به وسوسه برگزاری نمایشگاه با موضوع و یا در قالب رسانه‌های متفاوت نیفتاده است. او در تمام سال‌های فعالیت خود به شکل مشخص بر مجموعه «اسید‌آمینه‌ها» کار کرده است و به همین دلیل مجموعه آثارش مورد توجه قرار گرفته است.

آثار طراحی او نیز که در سال 97 در گالری شیرین به نمایش درآمد شباهت‌های فراوانی با آثار نقاشی این هنرمند دارد. اگر چه آثار طراحی او به پیچیدگی فضای نقاشی او نیست اما به نظر حرکتی در همان مسیر است. او در طراحی به عنوان وسیله‌ای آزاد و رها در بیان احساس وجوهی از ذهنیت خود در اسیدآمینه‌ها را بیان می ‌کند که در نقاشی امکان آن وجود ندارد. در طراحی چنان‌که هنرمند از دغدغه‌های تکنیکی فاصله می‌گیرد؛ به کشف عناصر بصری پنهان‌تری دست پیدا می‌کند چرا که ذغال و مداد به عنوان مهم‌ترین عناصر طراحی چنین قابلیت و امکانی را در خودشان دارند. از آنجایی که طراحی فضایی برای تجربه‌اندوزی است در بیشتر اوقات برای هنرمندان جدی گرفته نمی‌شود اما چمانی این جدیت و دقت را در آثار طراحی خود نیز دنبال می‌کند و آثار طراحی او نیز در ادامه نقاشی‌هایش قابل خوانش است. آخرین مجموعه آثار او این روزها در گالری «نیان» تهران روی دیوار رفته است.