میکروپلاستیک اقیانوسی، وسط سفره انسان‌ها

بیش از ۹۰ درصد از نمک‌ها حاوی مقادیر قابل توجهی از میکروپلاستیک‌ است؛ آن هم، میکروپلاستیک‌هایی که منشا اقیانوسی دارد، به طوری که هر انسان در طول سال به همراه مصرف نمک خوراکی، تقریبا دو هزار میکروپلاستیک را می‌بلعد آلودگی‌های میکروپلاستیکی رسوخ کرده به آب‌راهه‌ها و اقیانوس‌ها، به نمک مصرفی انسان‌ها منتقل شده است. این ذرات در ۹۰ درصد از برندهای نمک که در سطح جهانی مورد نمونه برداری قرار گرفته‌اند مشاهده شده است

عطیه لواسانی

آلوده‌سازی اقیانوس‌ها، دامنگیر همان‌هایی شده است که موجبات این آلودگی را فراهم آورده‌اند؛ «انسان‌ها»! این همان رویدادی است که به وضوح، قابل پیش‌بینی بود. زندگی انسان‌ها به اقیانوس‌ها وابسته است و حالا دامنه آلودگی میکروپلاستیکی اقیانوس‌ها تا آنجا گسترش یافته است که به بشقاب‌های غذا رسیده است!

جدیدترین مطالعه سازمان مدافع محیط‌زیست «گرین‌پیس» یا «صلح سبز» آمار هشداردهنده‌ای را فاش کرده است که نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد از نمک‌ها حاوی مقادیر قابل توجهی از میکروپلاستیک‌ است؛ آن هم، میکروپلاستیک‌هایی که منشا اقیانوسی دارد، به طوری که هر انسان در طول سال به همراه مصرف نمک خوراکی، تقریبا دو هزار میکروپلاستیک را می‌بلعد! 

سازمان غیردولتی «صلح سبز» با اعلام نتیجه تحقیق خود، در واقع، هشداری جدی‌تر از گذشته، به جوامع بشری در مورد مصرف بی‌رویه پلاستیک می‌دهد، مصرفی که به عادتی نامناسب در میان شهروندان نقاط مختلف جهان تبدیل شده است.

بر اساس اعلام این سازمان، زباله‌ها و آلودگی رسوخ کرده از جانب آن، در آب‌ها به شکل میکروپلاستیک، به نمک مصرفی ما منتقل شده است. این ذرات در ۹۰درصد از برندهای نمک نمونه گرفته شده در سطح جهانی که اغلب آنها در آسیا هستند، مشاهده شده است.

پلاستیک‌ها، بیشتر از ماهی‌ها

ماهی‌ها و آبزیان در یک بستر طبیعی و بر اساس روند تکاملی چندمیلیون ساله‌ای که پیموده‌اند، تکثیر و تولید مثل می‌کنند بنابراین، تغییرات جمعیتی آن‌ها قابل تخمین است اما تولید و درون‌ریز پلاستیک به داخل اقیانوس‌ها از سوی انسان‌ها، نه طبیعی است و نه اینکه تاکنون قابل مهار بوده است لذا بسیار طبیعی است که در آینده، اقیانوس‌ها به تسخیر میکروپلاستیک‌ها درآید. تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است در سال ۲۰۵۰ تعداد پلاستیک‌های اقیانوسی از ماهی‌ها بیشتر شود!

میکروپلاستیک‌ها اشیایی فوق‌العاده کوچک هستند که در نزدیکی سطح بستر یا روی ساحل دریاها و اقیانوس‌ها وجود دارند. این ذرات پلاستیکی، قطری کمتر از ۵ میلی‌متر دارند. پلاستیک، یکی از عوامل عمده آلودگی آب دریاها و اقیانوس‌ها محسوب می‌شود. تحقیق در مورد تاثیرات میکروپلاستیک‌ها بر محیط زیست و بدن انسان ادامه دارد و تاثیرات دقیق آن بر موجودات زنده و محیط زیست همچنان برای دانشمندان نامشخص است.

هرکه «پلاستیک‌اش» بیش «آلودگی‌اش» بیشتر!

نکته حائز اهمیت در نتایج تحقیقات، آن است که آلودگی‌های ناشی از زباله ریزی پلاستیکی در دریاها و اقیانوس‌ها، به صورت منطقه‌ای، دامنگیر کشورهایی شده است که خود مسبب آن بوده‌اند. در واقع می‌توان گفت که گرچه، آلودگی‌های اقیانوسی، جابه‌جا می‌شوند اما تمرکز این آلودگی‌ها در مناطقی که آن را تولید می‌کنند بیشتر است.  یک فعال محیط زیست در گفت‌وگو با «گرین‌پیس» با استناد به مطالعات اخیر صورت گرفته، وجود پلاستیک در غذاهای دریایی، حیات وحش اقیانوسی، آب شیرین و در حال حاضر در نمک را فاش کرده است. این گزارش تحقیقاتی همچنین تاکید کرده است که با شرایط ایجاد شده، گویا هیچ راه فراری از این بحران پلاستیک وجود ندارد، چراکه همچنان در حال نشت و راهیابی به آبراه‌ها و اقیانوس‌ها هستند.

این مطالعه ۳۹ برند نمک را در سراسر جهان مورد بررسی قرار داد و دریافته است که سطح میکروپلاستیک آنها با سطوح آلودگی پلاستیکی منطقه تولید آنها مرتبط است.

بر اساس این گزارش، آلودگی پلاستیک در نمک دریا بالاترین بوده است، به دنبال آن نمک دریاچه و سپس سنگ نمک قرار دارد. بدتر از همه اینکه تنها سه برند تولید نمک خوراکی بدون میکروپلاستیک بودند.

این تحقیق تخمین می‌زند که با در نظر گرفتن مصرف ۱۰ گرم نمک در روز، بزرگسالان احتمالا سالیانه تا ۲۰۰۰ میکروپلاستیک را همراه نمک طعام می‌بلعند. اگرچه اثرات این ذرات بر سلامت انسان هنوز روشن نیست، اما به احتمال فراوان تاثیر خوبی نخواهد داشت.

پروفسور «کیم سئونگ کیو» نویسنده این مطالعه گفته است که یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که استعمال میکروپلاستیک از طریق محصولات دریایی به شدت به آلودگی پلاستیکی در آن منطقه مرتبط است.

در حال حاضر، به نظر می‌رسد آسیا متحمل بدترین اثرات این آلودگی به دلیل سهم منطقه‌ای خود در زمینه آلودگی پلاستیکی است. در حقیقت، بیشترین مقدار میکروپلاستیک در یک نمونه نمک دریایی محصول اندونزی یافت شده است که تعجب آور نیست، زیرا این کشور در جدول آلوده کننده‌ترین کشورهای جهان از نظر پلاستیک، در جایگاه دوم است.

مطالعه سازمان صلح سبز اولین مطالعه از این نوع است که ارتباط میان توزیع جغرافیایی نمک دریا و سطح آلودگی‌های میکروذرات را بررسی می‌کند. 

تحقیقات بی‌طرفانه 

و قابل استناد

نتایج تحقیقات سازمان صلح سبز از آن جهت می‌تواند قابل توجه باشد که این سازمان تا حد بسیار زیادی مستقل است و طبعا تحقیقات آن را بیش از بسیاری دیگر از منابع، می‌توان قابل استناد دانست. این سازمان، یک تشکیلات غیردولتی مدافع محیط زیست است که در بیش از ۴۰ کشور دفتر داشته و بخش هماهنگی‌های بین‌المللی آن در آمستردام هلند قرار دارد. 

«صلح سبز» هدف از تاسیسش را اطمینان یافتن از توانایی زمین در پروراندن تمامی تنوعات زیستی بیان داشته و روی مسایل جهانی همچون گرم شدن زمین، جنگل‌زدایی، صید بی‌رویه ماهیان، صید تجاری نهنگ و موضوعات هسته‌ای تمرکز دارد.

این سازمان از شیوه‌های برخورد مستقیم، لابی‌کردن و پژوهش برای دستیابی به اهدافش استفاده می‌کند. صلح سبز یک سازمان مردم‌نهاد است و وابسته به هیچ نهاد دولتی نبوده و کمک مالی از هیچ دولت، شرکت یا حزب سیاسی را نمی‌پذیرد. هزینه‌های این سازمان بین‌المللی توسط  نزدیک به ۳ میلیون حامی مستقل آن تامین می‌شود. این سازمان کارکنان کمی دارد و تا حد زیادی متکی به نیروهای داوطلب و کمک‌های مالی مردمی است.

آلودگی نمک‌های دریایی غیرقابل انکار

هر چند در دیگر مطالعات صورت گرفته نیز، مقادیر مختلفی از میکروپلاستیک‌ها در نمک دریای پیدا شده است اما این اختلاف مقدار، احتمالا به دلیل تفاوت در روش‌های تهیه گزارش‌های تحقیقاتی است. به طور مثال در یک مطالعه، تنها میکروفایبرها مورد بررسی قرار گرفته‌اند در حالیکه در بررسی دیگر تنها میکروپلاستیک‌های بزرگتر از ۲۰۰ میکرومتر مورد توجه بوده‌اند.در مجموع، نتایج تقریبا تمامی تحقیقات صورت گرفته، از وجود میکروپلاستیک در نمک‌ دریایی خبر می‌دهد. بر اساس نتایج یکی دیگر از تحقیقات انجام شده، یک کیلوگرم از نمک دریایی، حاوی بیش از ۶۰۰ قطعه میکروپلاستیک است. بر این اساس، در صورتیکه فرد، روزانه حداکثر پنج گرم نمک مصرف کند حدود سه میکروپلاستیک در روز وارد بدن خود کرده است.

با پلاستیک چه باید کرد

اینکه چه باید کرد تا از وقوع فاجعه‌ای بزرگ و مهار نشدنی جلوگیری شود، پاسخ‌های متعددی را با خود به همراه دارد اما ساده‌ترین جواب برای این پرسش را که چگونه باید از آلودگی پلاستیکی جهان جلوگیری کنیم، در دو عبارت می‌توان خلاصه کرد. نخست، «به حداقل رساندن تولید پلاستیک و جایگزین کردن محصولاتی که به محیط زیست آسیب نرسانند» و دوم، «پرهیز از رهاسازی پلاستیک در طبیعت».  شاید یک مثال ساده، مسأله را روشن‌تر کند. تحقیقات نشان داده است که «ته‌سیگار»، یکی از بزرگترین آلاینده‌های دریایی است. آیا نمی‌توان عادت «رهاسازی آشغال ته‌سیگار» در طبیعت را کنار گذاشت؟