آسو محمدی

 نزدیک به دو ماه از وقوع سیل ویرانگر و فاجعه‌بار در چندین استان کشور می‌گذرد؛ سیل گرچه در بسیاری از مناطق فروکش کرده و همزمان از صدر خبرهای کشور هم پایین آمده، اما تبعات آن در برخی مناطق سیل‌زده مانند خوزستان و لرستان همچنان ادامه دارد. این در حالی است که مهم‌ترین اقدام بعد از وقوع بحران، جبران خسارت‌ها و بازگرداندن شرایط به وضعیت عادی است.

هلال‌احمر: احتیاج به شارژ جدی انبارها داریم

اما نگرانی جدتی‌تر نکته‌ای است که چند روز پیش دبیرکل جمعیت هلال درباره وضعیت انبارهای هلال احمر پس از امدادرسانی‌های گسترده ابراز کرد. محمودرضا پیروی به ایسنا گفت: «در مورد انبارهای هلال احمر با توجه به امدادرسانی‌هایی که انجام شد، قطعاً احتیاج به شارژ جدی داریم و درصدد هستیم تا این اقلام را به تدریج تأمین کنیم.» او با بیان اینکه سازمان برنامه و بودجه و دیگر دستگاه‌ها در این زمینه به هلال احمر کمک خواهند کرد، گفت: «سازمان برنامه و بودجه حدود ۵۰ میلیاردتومان برای شارژ انبارها اختصاص داده است، حدود ۱۵۰ میلیارد تومان نیز تأمین شده و به زودی این اقلام جبران خواهد شد.» دبیرکل جمعیت هلال احمر با تاکید بر اینکه برای جایگزینی و تأمین اقلام انبارها به هیچ عنوان از پولی که مردم برای کمک به سیل‌زدگان داده‌اند، استفاده نخواهد شد، گفت: «همانطور که گفتم این مبالغ را از دیگر محل‌ها و کمک‌های دولت تأمین خواهیم کرد.» پیروی با بیان اینکه کارخانه نساجی هلال احمر برای دوخت چادرهای امدادی فعالیت خود را گسترش داده است، گفت: «در زمینه دارویی و موادغذایی و... نیز اقدامات خود را برای پرکردن انبارها و جایگزین کردن اقلام آغاز کرده ایم.» او تصریح کرد: «در حال حاضر اگر یک حادثه جدی دیگری رخ دهد کمی نگرانی بابت تأمین اقلام امدادی داریم و به همین دلیل نیز اقدامات خود برای شارژ سریع انبارها را آغاز کرده‌ایم.»

10هزار میلیارد تومان خسارت سیل به لرستان

در این میان سیل در لرستان کمی متفاوت‌تر از استان‌های دیگر بود، سیل در برخی از استان‌ها آمد و ماند، اما در لرستان آمد و همه چیز را با خود برد. به نحوی که خسارت اولیه سیل لرستان حدود 10هزار میلیارد تومان برآورد شده است. 15نفر در اثر بارش‌های سیل‌آسای لرستان جان خود را از دست دادند و زیرساخت‌های اساسی هزاران روستا و چند شهر به ویژه پلدختر و معمولان تخریب شد که همچنان تلاش برای ترمیم آنها ادامه دارد. سیل ضمن این که خانه‌ها و زندگی‌های زیادی را غرق کرد و با خود برد، به زیرساخت‌های این استان خسارت جدی وارد کرد. شبکه آب بیش از 700 روستا قطع شد و خسارت وارد شده به تاسیسات آبفای روستایی این استان 152 میلیارد تومان اعلام شده است. همچنین بیش از31 میلیارد تومان به زیرساخت‌های ارتباطی این استان خسارت وارد شد. برآورد اولیه خسارت سیل به زیرساخت‌های برق استان لرستان نیز 63میلیارد تومان اعلام شده است و 580 کیلومتر از شبکه برق فشار قوی و ضعیف استان، آسیب دیده‌اند که در مجموع برق بیش از یکهزار و 400 روستا قطع شد. این تنها بخشی از خسارت وارده است.

از دیگر سو به گفته فرماندار پلدختر سه هزار شغل در این شهرستان از بین رفته است، نعمت‌الله دستیاری گفته از تاکسی‌داران داخل شهر تا مغازه‌داران و تمامی اصناف تحت تاثیر سیل قرار گرفته‌اند و یک‌هزار واحد تجاری تعطیل شده است. آمار بیکاری لرستان قبل از سیل نیز فاجعه بود، اما سیل اندک زمینه‌های اشتغال در این استان را نیز از بین برد، به نحوی که اکنون موج بیکاری آن چنان افزایش یافته که رسانه‌ها از مهاجرت مردم لرستان به استان‌های همجوار یا حاشیه شهرهای بزرگ خبر می‌دهند. صرف‌نظر از بیکاری ناشی از سیل، گرمای هوای این روزهای مناطق سیل زده لرستان به ویژه شهر پلدختر رنجی است بر رنج‌های دیگر سیل‌زده‌ها. با وجود این که مردم بسیاری از شهرهای ایران این روزها از بهاری و اردیبهشتی لذت می‌برند، اما مردم مناطق سیل‌زده لرستان به‌ویژه جنوب لرستان که هم مرز با خوزستان است هوای گرم تابستانی را تجربه می‌کنند. در مناطق سیل‌زده علاوه بر گرمای آزاردهنده به دلیل وجود فاضلاب زیاد، تا چند وقت دیگر جولان حشرات و حیوانات موذی و گزنده مانند موش، مار و عقرب هم شروع می‌شود.

تاکنون بحث امداد و نجات سیل‌زدگان بود که مرحله اول سیل است و مهم‌تر از آن مرحله دوم سیل یا پساسیل است که مرحله آبادانی و عمران و جبران خسارت‌هاست. اما نکته مهم این است که سیل در بدترین زمان سال رخ داده است؛ یعنی در آستانه فصل برداشت. با این وضعیت سیل‌زدگان عملاً تا یک‌ سال آینده نه محصولی و نه درآمدی برای گذران زندگی خود ندارند و باید حتماً فکری برای زندگی و معیشت میلیون‌ها هموطن سیل‌زده کرد. بی‌توجهی نهادهای مسئول در این رابطه تبعات اجتماعی در پی خواهد داشت.

توجه رسانه‌ها به مناطق سیل‌زده کم ‌شده است

در این میان کریم بیرانوند، فعال اجتماعی هم که در مناطق سیل‌زده فعالیت داشته، در ارتباط با این موضوع به «توسعه ایرانی» می‌گوید: «هر چقدر ما از روزهای وقوع سیل دورتر می‌شویم، توجه رسانه‌ها به حادثه کم می‌شود و خودبه‌خود کمک‌های مردمی کم و گاهی متوقف می‌شود. یعنی ارتباط مستقیم وجود دارد بین اینکه سیل‌زدگان در خط خبری رسانه‌ها باشند تا کمک‌های مردمی و نیازهای مردم بیشتر برآورده ‌شود.»

این فعال اجتماعی تشریح کرد: «از دیگر سو، توزیع ناعادلانه کمک‌ها باعث شد که کمک‌های مردم کمتر شود. برای مثال، ناگهان با حجم زیادی از مواد بهداشتی مواجه می‌شدیم و یک اردوگاه پر می‌شد از کارتن‌های نوار بهداشتی. از این طرف می‌دیدم که اینها نیاز به کفش و دمپایی داشتند. یا برای مثال، چیزی که همیشه زیاد بود، غذا بود. به ما گفتند که ما دیگر غذا نمی‌خواهیم و کمک‌های دیگر می‌خواهیم. در هر مقطعی یکی از کمک‌ها زیاد می‌شود و یک چیزی که مورد نیاز بود، ناگهان کم می‌شد. از آن طرف هلال احمر با تمام سعی و تلاشی که داشت نتوانست این کمک‌ها را مدیریت کند.»

تاکنون بحث امداد و نجات سیل‌زدگان بود که مرحله اول سیل است و مهم‌تر از آن مرحله دوم سیل یا پساسیل است که مرحله آبادانی و عمران و جبران خسارت‌هاست

توزیع نامتمرکز و هجوم مردمان سیل‌زده

بیرانوند در ادامه می‌گوید: «توزیع نامتمرکز این اقلام و هجوم مردم سیل‌زده در بعضی از موارد باعث شد بدبینی و بی‌اعتمادی در بین افراد کمک‌کننده به‌ وجود بیاید. در واقع کسی که می‌رفت کمک کند نمی‌دانست این دو کارتن کنسروی که می‌خواهد به مردم فلان روستا بدهد، آیا نیازمند هستند تا نه، نمی‌دانست که قبلاً کسی چیزی به آنها داده است یا نه. یعنی از طرفی مردم می‌گفتند ما نیاز داریم و از طرف دیگر مسئولان می‌گفتند ما کمک کرده‌ایم. مردم سرگردان بودند که به چه کسی باید کمک کنند. حالا هم با شروع ماه رمضان رفت‌وآمد به سمت مناطق سیل‌زده و اردوگاه‌ها کمتر شده است و گروه‌های امدادی کمتر به آنجا می‌روند، اما در این شکی نیست که همه مردم انتظار دارند هلال احمر و دولت به آنها کمک کنند. چون مردم تا حدی عقب کشیده‌اند.

هر چقدر ما از روزهای وقوع سیل دورتر می‌شویم، توجه رسانه‌ها به حادثه کمتر می‌شود و خودبه‌خود کمک‌های مردمی کم و گاهی متوقف می‌شود

به گفته بیرانوند، این وضعیت در حالی است که مردم هنوز نمی‌توانند به خانه‌های خودشان برگردند و برخی در سالن‌های ورزشی، مدارس، مساجد و غیره زندگی می‌کنند. در واقع کمک‌ها به سمت اقلامی رفته که ماندگارتر هستند. او می‌گوید: «این نکته را هم باید تأکید کنم که هلال احمر هنوز آمار دقیقی از خانوارهای سیل‌زده ندارد که این کار امدادرسانی بعد از سیل را با مشکل مواجه کرده است. برای مثال مشخص نیست این تعداد از مردم که در این اردوگاه هستند، چند نفرشان سیل‌زده هستند و چند نفر نیستند. سؤال این است که به هر حال بعد از دو ماه، یک مرجعی باید باشد که مشخص کند چه کسی سیل‌زده است و چه کسی نیست؟»

دولت سیل‌زدگان را فراموش نکند

با این حال سه روز پیش هم مرتضی سلیمی، رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر با بیان اینکه وضعیت کشور در زمان حاضر در مناطق سیل‌زده و متاثر از آب‌گرفتگی آرام، عادی و پایدار است، گفت: برخی سیل‌زدگان هنوز در چهار اردوگاه اسکان اضطراری و موقت در استان خوزستان حضور دارند و سایر سیل‌زدگان با توجه به کاهش سطح آبگرفتگی به منازل خود بازگشته‌اند. با همه این صحبت‌ها گرچه مشکلات مناطق سیل زده در یک یا دو مورد خلاصه نمی‌شود و زندگی آنان با رنج‌های زیادی گره خورده است، اما با توجه به فرا رسیدن فصل گرما و همچنین با توجه به روزه داری مردم، سیستم‌های سرمایشی مانند یخچال و کولر از اصلی‌ترین نیازهای منطقه به شمار می‌رود که در بازدید‌های میدانی خبرنگاران و فعالان اجتماعی از مناطق سیل‌زده به ویژه خوزستان و لرستان همه به آن اشاره داشتند. سیل‌زدگان امیدوارند که مشکلات آنان در پیچ و خم گذر روزها فراموش نشود و دولت هرچه زودتر اعتبارات لازم را برای سروسامان دادن به زندگی بر آب رفته آنان در نظر بگیرد.