موج جدید هجوم در راه است
امنیت غذایی ایران در تهدید ملخ‌ها
ریحانه جولایی
ما به مردمانی ضد ضربه تبدیل شده‌ایم. دردمان هم یکی و دو تا نیست. دیگر نمی‌دانیم از چه بنالیم، از تحریم؟ از جنگ؟ از گوشت کیلویی 120 هزار تومان؟ از زلزله؟ از سیل؟ از ملخ؟
می‌گویند «سالی که نکوست از بهارش پیداست» و امسال گویا قرار است از آن سال‌های نکو باشد. سالی که با سیل آغاز و با ملخ ادامه‌دار شده است. ملخ، آفتی که این روزها به جان کشورمان افتاده، تهدید برای کشاورزیمان است.
فاجعهای بزرگ به نام ملخ
این هجوم ملخ‌ها که به گفته مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان در 40 سال گذشته بی‌سابقه و حشتناک بوده، کمی پیش‌تر از طرف فائو (سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل متحد) پیش‌بینی شده بود. این دسته‌های بزرگ ملخ که گمان می‌رود حدود 50 میلیون قطعه باشند از شبه جزیره عربستان به سمت ایران پرواز کرده‌اند، تهدید بزرگی برای امنیت غذایی کشور به حساب می‌آیند و در این میان اراضی استان هرمزگان با بیشترین هجوم ملخ‌ها مواجه است.
همانطور که حمید دولتی عنوان کرد، این هجوم ملخ‌ها به ایران بی‌سابقه است. پیش از این در هر هجوم ملخ‌ها، 2 تا 3 هزار هکتار از زمین‌های کشاوری درگیر این آفت می‌شد، اما این بار رییس سازمان حفظ نباتات کشور گفته است: تاکنون در 51هزار هکتار از سطح آلوده به ملخ در شش استان جنوبی کشور با این آفت مبارزه شده است. برای مبارزه با این آفات هر روز یک تن سم علیه دسته‌های ملخ استفاده می‌شود. این درحالی است که دوره عمر این نوع حشره‌کش‌ها حدود ۱۲ تا ۱۴ روز است و بعد از این مدت از محیط حذف می‌شوند. برای همین مقرر شده به مدت ۱۵ تا ۳۰ روز از ورود هرگونه انسان یا حیوان اهلی به این مناطق جلوگیری شود. با اینکه تا به حال راه‌های زیاد برای مقابله با این ملخ‌ها اجرایی شده اما دلیل اینکه این اقدامات تاثیر زیادی ندارد حجم بالای ملخ‌ها است. این مقدار زیاد از ملخ موجب افزایش تولید مثل آنها هم شده و روزانه رقم قابل‌ملاحظه‌ای پوره ملخ تکثیر می‌شود. هر یک از این ملخ‌ها در هر بار تخم‌ریزی حدود 300 تا 400 تخم می‌گذارد و همین امر می‌تواند برای کشور فاجعه‌بار باشد.
هجومی دوباره در راه
خبرهای جدید اما چندان خوشایند نیست و قضیه هجوم ملخ‌ها به اینجا ختم نمی‌شود. دسته‌های دیگر ملخ هم در راه ایران هستند. هشدارهای فائو به ما می‌گویند باران‌های اخیر که به‌ویژه در مناطق جنوبی کشور باریده یکی از اصلی‌ترین دلایل هجوم ملخ‌های پروازی به ایران است. بارندگی و رطوبت‌های پایان سال 97 باعث شده تا ملخ‌های گرسنه رفتار هیجانی از خود نشان دهند و مسیر حرکت خود را از دریای سرخ به سمت عربستان و از آنجا به سمت کشور ما آغاز کنند. شرایط برای این حشرات آماده بوده و تنها خود را به دست باد سپرده‌اند و با کمترین تلاشی و مقاومتی به ایران رسیده‌اند. حالا سیستان و بلوچستان، کرمان، بوشهر، جنوب فارس و هرمزگان درگیر این رویداد هستند، اما با توجه به اینکه هرمزگان پیشانی ورود این ملخ‌ها به حساب می‌آید، بیشترین میزان درگیری را دارد.
بنابر اطلاعات ارائه شده ملخ‌ها تا عمق 200 کیلومتری استان هرمزگان ورود کرده‌اند و طبق اخطارهای فائو باید منتظر موج جدیدی از ملخ‌ها باشم. با این حال هنوز هیچ کس به درستی نمی‌داند این موج دوم تا چه اندازه می‌تواند بزرگ باشد، اما احتمال آن می‌رود که تراکم این دسته از ملخ‌ها بالا باشد.
بر اساس پیشبینیهای کارشناسان حوزه محیط زیست و وزارت کشاورزی موج جدید ملخ‌ها از اواسط اردیبهشت ماه وارد ایران می‌شوند؛ در حجم گسترده و 5 تا 10 برابری ملخ‌های فعلی که در حال حاضر وجود دارند. این حشرات این بار در دسته‌های 50 میلیونی وارد کشور خواهند شد.
عربستان مقصر هجوم ملخ‌ها به ایران است؟
در کنار تمام موارد بالا، بارها شنیده‌ایم عربستان نقش موثری در حمله ملخ‌ها به ایران دارد. عده‌ای عربستان را به این متهم می‌کنند که به واسطه مشکلات اخیرش با ایران، با قصد و نیت از مقابله با ملخ‌ها سرباز زده تا این آفات به ایران حمله کنند. اما واقعا این ادعا درست است؟
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان یکی از افرادی است که می‌گوید کم‌کاری عربستان موجب این شده تا امروز ملخ‌ها به ایران هجوم بیاورند. به گفته علی باقرزاده‌همایی این اولین سالی نیست که ایران با این مشکل دست به گریبان است. سال‌های پیش هم هجوم ملخ در جاسک، سیریک و بندرلنگه وجود داشت اما امسال شدتش بیشتر شده است. او باور دارد علت این شدت، عدم مبارزه مناسب با این ملخ‌ها در خارج از مرزها به ویژه در عربستان و کشورهای در مسیر عبور دسته‌جات ملخ صحرایی است که منجر به شدت حمله ملخ‌ها شده و تا خرداد ماه هم امکان اینکه همچنان با ملخ‌ها درگیری داشته باشیم، وجود دارد.
پیش از این در هر هجوم ملخ‌ها، 2 تا 3 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی درگیر این آفت می‌شد، اما این بار حدود بیش از 51 هزار هکتار از اراضی کشاورزی از بین رفته است و روزانه هزار هکتار دیگر هم به این آمار اضافه می‌شود
سعید معین، مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات هم چندی پیش از میزان خطرناک بودن این نوع ملخ خبر داد. او با بیان مصرعی از بیت معروف سعدی «ملخ بوستان خورد و مردم ملخ » گفت: در واقع این شعر از حمله این نوع ملخ برگرفته شده و حجم آسیب‌رسانی بالای آنها را نشان می‌دهد که از سمت عربستان به ایران در حال حرکت هستند. او همچنین بیان می‌کند عربستان از هجوم این آفات اطلاع داشت و می‌دانست مقصد بعدی این حشرات ایران است اما هیچ اقدامی برای مبارزه با آن نکرد.
ملخ‌خواری به سبک ایرانی
حالا بخوانید از جالب‌ترین بخش قضیه. احتمالا شما هم در شبکه‌های اجتماعی یا روی پیام‌رسانی که از آن استفاده می‌کنید، قضیه فروش ملخ‌ها را شنیده‌اید. بر خلاف تصور ما ملخ‌ها با استقبال زیادی از سوی برخی افراد مواجه شده‌اند. با استناد به فیلم‌ها و نوشتههایی که در سایتهای مختلف به اشتراک گذاشته شده، در برخی از شهر‌های ایران مانند گراش، این حشره به یک نوبرانه بهاری خوشمزه تبدیل و کیلویی ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود. البته این خبر آنقدر هم کذب به نظر نمیرسد چرا که رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان در یک کنفرانس مطبوعاتی به سوالی درباره خوردن ملخ در ایران به یکی از خبرنگاران گفته بود: «خوردن ملخ از نظر شرعی و بهداشتی هیچ مانعی ندارد». این جمله خودش تصدیقی بر تمام فیلمهای شبکه‌های پیام‌رسان است.
از سوی دیگر سازمان جهاد کشاورزی استان فارس نیز با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد از خرید هرگونه ملخ مردم توسط دلالان و سودجویان برای مصرف خوراکی پرهیز و از مصرف لاشه ملخ‌های تلف شده به وسیله سم نیز خودداری شود.
دسته‌های بزرگ ملخ که گمان می‌رود حدود 50 میلیون قطعه باشند از سمت شبه جزیره عربستان به سمت ایران پرواز کرده‌اند، تهدید بزرگی برای امنیت غذایی کشور به حساب می‌آیند و در این میان اراضی استان هرمزگان با بیشترین هجوم ملخ‌ها مواجه است
احتمال مسمومیت به دلیل خوردن ملخ‌های مرده
براساس گزارش‌های سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی فائو حدود ۲۵ درصد جمعیت جهان از حشرات تغذیه می‌کنند و بخش‌هایی از ایران هم شامل این آمار می‌شود. خوردن حشرات از قدیم در ایران وجود داشته و تنها محدود به ملخ نمی‌شود. حشرات در بخش‌هایی از ایران به ویژه در برخی مناطق جنوبی به صورت تفننی خورده می‌شود، البته این موضوع فراگیر نیست و شامل تمام ساکنان منطقه نمی‌شود؛ با این حال وزارت کشاورزی به مردم این نواحی هشدار داده تا از خرید هرگونه ملخ مرده برای خوردن صرف‌نظر کنند چون ممکن است این حشرات به سموم کشاورزی آلوده باشند. بعد از پخش شدن این اخبار روابط عمومی معاونت بهداشت دانشکده علوم پزشکی گراش عنوان کرد تاکنون هیچ منعی برای مصرف ملخ در این شهرستان وجود نداشته و تنها ترس ما از مسمویت‌های احتمالی است.
شاید دانستن این نکته جالب باشد که بر اساس یک نظرسنجی در جنوب کشور از هر 3 نفر ساکن شهرستان گراش، 1 نفر خوردن ملخ را امتحان کرده و در کل 56 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی موافق خوردن ملخ بودند.
تخصیص هزینه‌های آفت‌کشی با دست باز
در آخر لازم به ذکر است، کارشناسان از بودجه‌ای که دولت برای مبارزه با این مشکل قرار داده چندان دل خوشی ندارند. بنابر اطلاعات به دست آمده، ستاد بحران این قول را داده بود که برای مبارزه با این آفات 12 میلیارد تومان اعتبار اختصاص دهد که کمی بعد این مبلغ به 10 میلیارد تومان کاهش یافت. زیان‌رسان بودن ملخ‌های صحرایی و دریایی، همچنین تسریع در مبارزه با آنها بر تمام دنیا مبرهن است و دولت باید هرچه سریع‌تر این اعتبارات لازم و کافی را به سازمان‌هایی که موظف به مبارزه و از بین بردن این نوع آفت هستند تخصیص دهد، چراکه هر گونه کوتاهی از سوی دولت و یا ارگان‌های ذی‌‌ربط می‌تواند امنیت غذایی کشور را تهدید کند.
دیدگاه تان را بنویسید