لطفا به من کمک کنید!

فائزه ناصح، دکترای روانشناسی عمومی 

احساس پوچی، شکست و گوشه‌گیری از دیرباز یکی از دام‌های پیش‌روی انسان بوده است. احساسی که درنهایت او را به سمت نابودی سوق می‌دهد. درحالی که روحِ مملو از خودباوری و اعتمادبه‌نفس اسباب پیشرفت و اعتلای فرد را فراهم ساخته و او را به سمت فعالیت بیشتر و دوستی با هم نوعان خود حرکت می‌دهد. 

به لحاظ روانشناسی نیز ثابت شده است احساس حقارت و خردی گه‌گاه از محیط خانواده و اجتماع به فرد القا و سبب انزوای او می‌شود. بر‌‌این اساس روانشناسان معتقدند بدلیل حساسیت‌های مربوط به دوره‌های رشدی- تحولی، کودکان و نوجوانان برای ابتلا به انواع اختلالات روانی نسبت به سایر افراد جامعه آسیب‌پذیر‌تر هستند و اگر مشکلات و مسائل روانشناختی، رفتاری و هیجانی این گروه سنی در همان سنِ خودشان ارزیابی و بررسی نشود، قطعا ممکن است در آینده به بیماری‌های جدی‌تری تبدیل شود و پروسه درمان را با مشکلات و ناراحتی‌های بسیاری مواجه سازد.

با‌توجه به تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده در حوزه آسیب‌شناسی مشخص شده شایع‌ترین نوع اختلال در میان کودکان و نوجوانان اختلال «نافرمانی مقابله‌ای» و «بیش ‌فعالی» است؛ نکته حائز اهمیت آن است که اگر این دو اختلال در زمان بروز نشانه‌ها و علایمشان و همچنین قبل از سن 18 سالگی درمان و تعدیل نشوند، در دوران بزرگسالی می‌تواند به اختلالی خطرناک و غیر‌قابل درمان همچون «اختلال شخصیت ضد اجتماعی» تبدیل شوند که امروزه هنوز درمان قطعی برای این اختلال شخصیت بوجود نیامده ‌است. پس از آنجا که دوران نوجوانی و جوانی همراه با تغییرات جسمی- روانی مرحله‌ای بسیار حساس در حیات بشر بوده و شک و کنجکاوی در شناخت مسایل و تردید در تصمیم‌گیری از خصوصیات بارز این دوران محسوب می‌شود، لذا کودکان و نوجوانان در این سن بیش از هر زمان دیگری نیازمند بهره‌مندی از خدمات راهنمایی و مشاوره می‌باشند. با‌توجه به اینکه فرزندانمان آینده‌سازان جامعه فردای ایران خواهند بود، ضروری است خانواده‌ها، مدارس و آموزش‌و‌پرورش به منظور جلوگیری از پیشروی این دسته از اختلالات روانشناختی اقدامات جدی را اتخاذ کنند؛ زیرا اگر مشکل کودک یا نوجوان در همان سن خودش درمان نشود، با گذشت زمان بر شدت آن افزوده می‌شود و مزمن‌تر شدن آن اختلال قطعا صدمات و لطمه‌های جبران‌ناپذیری را به همراه می‌آورد که مشکلات رفتاری، شناختی و همچنین عدم توانایی ساز‌گاری فرد با محیط و اطرافیان جزء رایج‌ترین عوارض اختلالات نافرمانی و بیش‌فعالی محسوب می‌شود. در همین راستا و پیرو مطالب ذکر شده روانشناسان معتقدند از آنجایی که قرن حاضر به عنوان یکی از دوران‌های پُر فشار و استرس یاد می‌شود، ضروریست خانواده‌ها از خدمات مشاوره‌ای به منظور بهبود سلامت روان و عملکرد بهتر خود بهره ببرند.

البته گذار از جامعه سنتی به جامعه مدرنیته مشکلات و مسائل جدید و خاص خود را پیش روی خانواده‌ها قرار می‌دهد و والدین به سبب درگیر شدن با مشغولیات استرس‌زای زندگی، برقراری تعامل و ارتباطات اجتماعی با اعضای خانواده را به کل به فراموشی می‌سپارند، از اینرو روانشناسان به این نهاد اجتماعی کوچک تاکید می‌کنند به منظور جلوگیری از بروز آسیب‌ها و اختلالات روانی محتمل از خدمات سلامت روان حتما استفاده نمایند. چون خانواده به عنوان منبع اصلی تربیت و مشورت‌دهی به فرزندان نقش مهم و خطیری را در شکل‌دهی شخصیت آنها ایفا می‌کند و لازم است نیاز‌های کودکان و جوانان نسل امروز را به خوبی بشناسد تا بتواند ارتباط بهتر و مفید‌تری با آنها بر‌قرار کند تا به این ترتیب بتوانند از بروز شکاف نسل به عنوان یکی از مسایل به شدت تخریب‌کننده جامعه مدرن بر‌حذر باشند.

از آنجا که مقوله تربیت فرزند یکی از موضوعات بسیار مهم محسوب می‌شود لازم است والدین به منظور افزایش کیفیت امور تربیتی‌شان از مساعدت‌های متخصصین روانشناس بهره‌ ببرند تا بتوانند به نیاز‌های نسل امروز بطور صحیح و مطلوب پاسخ دهند. به عنوان نکته آخر توصیه می‌شود والدین با فرزندان، مربیان و معلمان مدارس ارتباط و تعاملاتی مداوم داشته باشند تا در هنگام بروز اولین مساله یا مشکل برای فرزندشان برای حل و درمان آن اقدام مناسب به عمل آورند.