الگوبرداری کودکان از قهرمان‌های کارتونی
فائزه ناصح، دکترای روانشناسی عمومی
هرچقدر به آخرین روزهای پایانی تابستان نزدیک‌تر می‌شویم جنب و جوش و تکاپوی خانواده‌ها برای تهیه و آماده کردن لوازم مورد نیاز مدرسهِ فرزندان دلبندشان اعم از خرید لوازم‌التحریر، کیف، کفش، لباس‌های فرم مدرسه و... بیشتر به چشم می‌خورد. در آخرین روزهای شهریور ماه که بازارِ نوشت‌افزار و محصولات تحصیلی دانش‌آموزان در تب و تاب خاص و پر‌شوری به سر می‌برد، گزارش‌های بدست آمده از این بازار حاکی از آن است که محصولات نوشت‌افزار با نماد «فیلشاه» اعم از کتاب، دفتر، لوازم التحریر، کیف و... با استقبال بسیار خوبی از سوی کودکان و نوجوانان روبرو شده است. درواقع «فیلشاه» یکی از پرفروش‌ترین انیمیشن‌های سینمای ایران محسوب می‌شود؛ این شخصیت کارتونی برخلاف تصور همه بسیار دست و پا‌چلفتی است و در طول داستان بدلیل هیکل و جثه بزرگش همیشه سبب تخریب و خرابکاری اوضاع می‌شود. حال امسال باتوجه به گزارش‌های بدست آمده «فیلشاهِ دست و پا چلفتی» به عنوان یکی از قهرمان‌های کودکان و نوجوانان گوی سبقت را از مابقی محصولات کاراکتر محور ربوده و عنوان پر‌مخاطب‌ترین نماد نوشت‌افزار ایرانی را به خود اختصاص داده است.
باتوجه به مطالب ذکر شده باید خاطر نشان کرد دقت در انتخاب کاراکتر و شخصیت‌های کارتونی نوشتافزارها علاوه بر جنبه اقتصادی، از ابعاد فرهنگی بسیار مهمی نیز برخوردار هستند؛ از اینرو نمی‌توان به راحتی از کنار آنها گذشت و این حوزه از محصولات فرهنگی را به حال خود رها کرد؛ زیرا نوشت‌افزار‌های کاراکتر محور بر روی سبک زندگی، سلیقه و علایق کودکان تاثیر می‌گذارند و همچنین می‌توانند در تغییر رفتار کودکان بسیار موثر عمل کنند. به همین ترتیب باتوجه به اهمیت این موضوع و تاثیر شگرفی که بر ذهن و روان کودکان دارد کارشناسان روانشناس و رواندرمانگران همواره تاکید می‌کنند تولید کنندگان و سازندگان محصولات فرهنگی-آموزشی کودکان و نوجوانان باید در انتخاب نمادها و کاراکتر های حک شده بر روی نوشتافزارها و محصولات دانش‌آموزان دقت کافی را به عمل آورند و فقط جنبه مادی و فروش محصولشان را مدنظر قرار ندهند، چرا که تصاویر شخصیت‌های کارتونی و انمیشن‌ها به شدت بر روی ذهن، رفتار، باور‌ها و عقاید کودکان اثر می گذارد. بر‌اساس نتایج تحقیقات و پژوهش‌های روانشناسی و شخصیت شناسی می‌توان گفت از آنجایی که کارتون‌ها بزرگترین منابع تفریحی و سرگرمیِ کودکان محسوب می‌شوند، باید والدین بر محتوای انیمیشن ها در قالب کارتون و یا بازی‌های رایانه‌ای نظارت ویژه‌ای داشته باشند. درواقع کودکان در دنیای فانتزی و رویا‌گونه خود با شخصیت کارتونی مورد علاقه‌شان همزاد پنداری می‌کنند و غرق در تخیلاتشان گاه خود را در نقش یک سوپر‌من، یا گاهی در مقام فردی پوچ و دست‌و‌پا‌چلفتی تجسم می‌کنند. از اینرو پیرو مطالب مطرح شده انیمیشن‌ها به عنوان جزء لاینفک زندگی کودکان و نوجوانان می‌توانند چنان تاثیری بر روی ذهن، روان و رفتار آنها بگذارند که اثرات آنها تا دوران بزرگسالی پا‌برجا باقی بماند. کارشناسان روانشناس معتقدند کودکان از طریق حس همزاد‌پنداری و یادگیری مشاهده‌ای از شخصیت ها و کاراکتر‌های کارتونی الگوبرداری می‌کنند و به تقلید از اَعمال و رفتار‌های کاراکتر مورد علاقه‌شان در زندگی واقعی می‌پردازند.
کارشناسان روانشناختی کودکان و نوجوانان نیز اظهار دارند تماشای کارتون و فیلم‌های انیمیشن علاوه بر‌آنکه از یک سو سرعت یادگیری کودکان را تسریع می‌بخشند و قدرت تخیل آنها را تقویت می‌کنند، از سویی دیگر می‌توانند بدلیل عدم نظارت بر روی محتوای خشن و بی‌کیفیت بعضی از آنها، رفتار پرخاشگرانه و نگرش خشونت‌آمیز را نیز به کودکان آموزش دهند. به همین ترتیب متخصصین روانشناس تاکید می‌کنند باتوجه به اهمیت تاثیرات محتوا و درون‌مایه فیلم‌ها بر ذهن و روان کودکان و نوجوانان، والدین باید در انتخاب و تهیه فیلم، بازی، اسباب‌بازی،کارتون و دیگر وسایل فرزندانشان نقش پُر‌رنگ و فعالی داشته باشند؛ همچنین آنها باید بر روی اینکه فرزندشان چه کارتونی را می‌بیند، شخصیت اصلی نمایش چه ویژگی‌هایی را دارد، قهرمان داستان چه چیزی را قرار است به کودکشان آموزش بدهد و به سبب تماشای آن فیلم چه درگیری ذهنی برای فرزند عزیزشان قرار است ایجاد کند هم نظارت داشته باشند.
دیدگاه تان را بنویسید