دولت، والدین یا اپراتور؛
متولی کنترل کودک در فضای اینترنت کیست؟
در عصر حاضر که اینترنت همه جا هست ، استفاده اینترنتِ ویژه کودکان به‌عنوان راهکاری برای مقابله با آسیب‌های حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی مطرح شده است؛ اما در این زمینه نیز چالش‌هایی وجود دارد؛ اساسا برخی از افراد به اعمال محدودیت‌های لازم از سوی دولت و اپراتورها معتقد هستند و گروهی دیگر نیز می‌گویند طبقه‌بندی دسترسی کودک باید توسط والدین صورت بگیرد. در حال حاضر تصمیم‌گیری بر سر این مساله به یکی از چالش‌های پیش‌روی فعالان حمایت از کودکان در فضای مجازی مبدل شده است.
اینترنت دیگر فقط محل گشت و گذار بزرگسالان نیست؛ کودکان و نوجوانان امروز به مراتب فعال‌تر از والدین خود در دنیای مجازی حضور دارند و بی‌تردید در معرض آسیب‌های این فضای نامحدود هستند، آسیب‌هایی که کنترل این حضور را می‌طلبد و در این راستا، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز بارها بر تولید محتوای ویژه کودک و نوجوان در فضای مجازی تاکید کرده است.
پارسا یوسفی مدیر فنی یک شرکت سروکو SERVCO- دارندگان پروانه خدمات ارتباطی ثابت- در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی ایرنا ضمن اشاره به وضعیت اینترنت کودک در ایران و جهان، به برخی چالش‌های پیش روی حمایت از کودکان در فضای مجازی پرداخت.
جدایی اینترنت کودک از بزرگسال
به گفته یوسفی، از زمانیکه وزیر ارتباطات درباره اینترنت کودک صحبت کرد، یکسری مسائل مهم در این حوزه مطرح شده است: افزون بر این پرسش مهم که انتخاب محتوا برای دسترسی کودک اساسا باید توسط چه کمیته‌ای صورت بگیرد، این مسئله هم مطرح است که اپراتور نمی‌تواند برای سرویس‌گیرنده تعیین کند که خدمات توسط چه کسی استفاده می‌شود؛ کودک یا بزرگسال!
وی افزود: استفاده کنندگان از خدمات برای سرویس دهنده اینترنت قابل تفکیک نیستند. اگر اینترنت فقط برای کودک باشد، بزرگسالان محدودیت‌های زیادی در استفاده از آن خواهند داشت و اگر به صورت پیش فرض سرویس اینترنت برای بزرگسالان باشد، کودک به محتوایی دسترسی دارد که شاید مناسب او نباشد. از سوی دیگر، استفاده از دو سرویس اینترنت روی یک دستگاه کامپیوتر عملا هم امکان پذیر نیست.
یوسفی: بهتر است برنامه‌نویسان ایرانی برنامه‌ها و اپلیکیشن‌هایی را طراحی و تولید کنند که والدین بتوانند بر محتوای در دسترس کودکان نظارت داشته باشند. دولت نمی‌تواند در لایه نرم‌افزار وارد شود و صرفا می‌تواند در شبکه ایجاد محدودیت کند تا دسترسی به سایت‌های مشخصی فراهم باشد
نقش آفرینی والدین
یوسفی همچنین گفت: ذات اینترنت طوری است که می‌توان هر محدودیتی را دور زد؛ در حال حاضر تلگرام در کشور ما فیلتر است، اما استفاده از نرم افزارهایی که فیلتر را دور می‌زنند، کار سختی نیست. اینترنت منحصر به کودک باید شامل محتوایی مورد نیاز کودک باشد. این تشخیص هم قطعا برعهده خانواده است. دولت‌ها نمی‌توانند چنین چیزی را مشخص کنند. لازم به ذکر است راهکاری که دیگر کشور‌های دنیا برای این مساله در پیش گرفته‌اند، استفاده از اپلیکیشن‌های کنترل کودک (Parental Control) است. این اپلیکیشن‌ها به صورت پیش‌فرض می‌توانند یکسری سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و محتوای مشخص را از دسترس کودک خارج کنند. والدین می‌توانند با نصب آن روی تلفن همراه و کامپیوتر کودک و نوجوان به او یک میزان خاص از دسترسی به محتوای مورد تایید والدین را بدهند. اگر نوجوانی بخواهد به هر طریقی این اپلیکیشن را غیر‌فعال کند، ایمیلی به والدین ارسال می‌شود و آن‌ها را از این مسئله باخبر می‌کند.
اینترنت مدارس و اما و اگرها
عضو کمیته برنامه‌ریزی گروه گردانندگان شبکه ایران ادامه داد: قبل از صحبت‌های وزیر در خصوص اینترنت کودکان، صحبت‌هایی درباره اینترنت مخصوص مدارس و کانون‌های پرورش فکری بود که البته به هیچ نتیجه‌ای هم نرسید. زیرا مسئولان در این مورد هم درگیر این مساله هستند که چه کسی باید محتوای مورد نیاز و قابل دسترسی کودکان و نوجوانان را انتخاب و تایید کند.
مشکلات راه‌حل‌ها
محدود کردن اینترنت و ایجاد اینترنت مخصوص کودک هر یک مشکلات خاص خود را دارد. یوسفی با اشاره به این مسئله گفت: اگر اینترنت محدود شود، مشکلی که پیش می‌آید، امکان استفاده از فیلترشکن و ابزارهای مختلف است؛ و به‌این‌ترتیب اینترنت مخصوص کودک هم از نظر محتوا به مشکلاتی بر می‌خورد از جمله هم نظر نبودن خانواده‌ها با محتوای منتخب. به طور مثال شاید دولت تشخیص دهد کودکان و نوجوانان باید به چند سایت محدود دسترسی داشته باشند، در حالیکه خانواده می‌دانند فرزندشان به رباتیک علاقمند است و نیاز دارد به تمام سایت‌های مربوط به آن نیز دسترسی داشته باشد. اگر هر نهادی به غیر از خانواده نسبت به محتوای قابل دسترس کودک تصمیم‌گیری کند، ممکن است درک درستی نسبت به محتوای مورد نیاز و علاقه کودک نداشته باشد و بهترین گزینه برای انتخاب محتوا، والدین کودک هستند.
در حال حاضر تلگرام در کشور ما فیلتر است، اما استفاده از نرم‌افزارهایی که فیلتر را دور می‌زنند، کار سختی نیست. اینترنت منحصر به کودک باید شامل محتوای مورد نیاز کودک باشد که این تشخیص هم برعهده خانواده است و نه دولت!
اگر قرار باشد این کار به صورت دولتی انجام شود، مرکز ملی فضای مجازی محتوای در دسترس کودک را انتخاب کرده و سازمان تنظیم مقررات آن را ابلاغ کند و از پرووایدرها -مراکز و شرکت‌های ارایه دهنده خدمات اینترنت- بخواهد که سرویسی به نام اینترنت کودک ایجاد کنند.
محدودیت در قالب نرم‌افزار
این کارشناس در ادامه گفت: داستان دیگر این است که یک نوجوان 13-14 با‌توجه به دسترسی که این روزها به وی.پی.ان‌ها (VPN) وجود دارد، خیلی راحت می‌تواند اینترنت را دور بزند و به محتوای مورد نظرش دسترسی پیدا کند. از اینرو کارشناسان باید در لایه‌های بالاتر این محدویت را اعمال کنند. اپلیکیشن‌های مدیریت کودک روی لایه نرم‌افزار این محدودیت را ایجاد می‌کنند و نیازی به ایجاد سرویسی تحت عنوان اینترنت کودک وجود ندارد و این والدین هستند که تصمیم می‌گیرند کودک به چه محتوایی دسترسی داشته باشد. این اپلیکیشن‌ها در تمام دنیا، نسخه‌های کامپیوتر و موبایل دارد و در برخی سیستم عامل‌ها هم به صورت پیش‌فرض این امکان وجود دارد، در کشور ما هم نمونه‌های بومی وجود دارد.
یوسفی تصریح کرد: از نظر من برای این که نتیجه خوبی حاصل شود، بهتر است برنامه‌نویسان ایرانی چنین برنامه‌هایی را بنویسند تا والدین بتوانند بر محتوای در دسترس کودکان خود نظارت کنند. دولت نمی‌تواند در لایه نرم‌افزار وارد شود و صرفا می‌تواند در لایه شبکه ایجاد محدودیت کند و سرویسی را ارائه دهد که دسترسی به سایت‌های مشخصی فراهم باشد. در این شرایط باید برای موتور جستجو و دیگر سرویس‌ها نیز نسخه‌های مخصوص کودک ایجاد شود، به طوریکه کنترل محتوا بدست خانواده‌ها نخواهد بود، همین مسئله مانع از این می‌شود که خانواده‌ها بخواهند به این شکل برای کودکان محدودیت ایجاد کنند.
باید احساس نیاز در خانواده‌ها به وجود آید که از این سرویس‌ها استفاده کنند. تا زمانیکه این نیاز در خانواده احساس نشود، هیچ اپلیکیشن و نرم‌افزار یا حتی اینترنت ویژه کودک نمی‌تواند به امن‌سازی فضای مجازی برای کودکان بپردازد.کار اپراتور ایجاد ارتباط است، این‌ها باید تحت عنوان سرویس‌های ارزش افزوده و با مشاوره کسانیکه در حوزه آموزش و پرورش کودک فعال هستند تولید شوند.
دیدگاه تان را بنویسید