زندگی را از من بگیر؛ موبایلم را هرگز!

آذر فخری، روزنامه‌نگار

داستانش به نظر ساده می‌آید، یک روز صبح که برای رفتن به سر کار یا کلاس، از خانه خارج می‌شویم، ممکن است چیزهایی جا بگذاریم؛ دسته کلید، کیف پول، عینک (این یکی برای من خیلی مهم است!) و گاهی موبایل.

نوع استفاده از تلفن همراه در بین دختر و پسر متفاوت است؛ دخترها بیشتر از جنبه‌های اجتماعی و ارتباطی آن برای برقراری و نگهداری روابط خود استفاده می‌کنند، درحالی‌که پسرها از تلفن همراه جهت کاوش درباره خود آن و وسیله‌ای برای سرگرمی استفاده می‌کنند

اگر آن چیزی‌که جا گذاشته‌ایم برای تمام طول روزمان لازم و ضروری باشد، خوب طبیعی است که ناچاریم راه رفته را برگردیم و وسیله از یاد رفته را برداریم. اما گاهی هم ماجرا طوری است که بود و نبود چیزی که فراموش کرده‌ایم، چندان مهم و حیاتی نیست و می‌شود مثلا یک روز کاری و یا درسی را بدون آن سر کرد.(البته که بدون عینک نمی‌شود!). حتی می‌شود امروز که کیف پول‌مان را فراموش کرده‌ایم، با قرض گرفتن از همکار یا همکلاسی یک جوری با مسئله کنار آمد. اما گاهی داستان شکل دیگری پیدا می‌کند. وسیله‌ای که این روزها ممکن است جا بماند و باعث گیجی، سردرگمی و حتی اضطراب شود، موبایل است. وقتی یکی از ما، گوشی همراه خودمان را جا می‌گذاریم، به شدت مضطرب و نگران می‌شویم؛ حتی اگر چندان کار لازم و مهمی با موبایل نداشته باشیم. خیلی از ماهایی که با جا گذاشتن موبایل دچار اضطراب و نگرانی می‌شویم، حتی جزو آن دسته از آدم‌هایی نیستیم که کار و بارشان با گوشی راه می‌افتد؛ با موبایل می‌خرند و می‌فروشند و با ده بیست تماس در روز، هزار جور جنس جابه‌جا می‌کنند. البته جا دارد که این افراد با جا گذاشتن و گم کردن گوشی‌های‌شان دچار استرس و نگرانی شوند، چون تمام کار و بار آن روزشان می‌خوابد، این‌ها چاره‌ای ندارند جز این‌که برگردند، گوشی را از خانه بردارند و یا اگر آن‌را گم کرده‌اند، دوباره تهیه‌اش کنند.

موبایل؛ امکان و معضل قرن!

اما داستان همزیستی ما با اسمارت فون‌ها، امروز شکل دیگری پیدا کرده است؛ شکلی که در ابتدا اصلا جزو اهداف تولید و تکثیر این تکنولوژی نبود. یعنی موبایل فقط قرار بود ما را به نحوی در دسترس قرار دهد، قرار بود ارتباط ما بایکدیگر را آسان‌تر کند و مثلا اجازه بدهد با خانواده‌های‌مان، در هر کجا که هستیم در ارتباط باشیم و از حال همدیگر باخبر بشویم. اما هم‌چنان که رسم تکنولوژی است، رفته‌رفته بر کاربردها و امکانات گوشی‌های همراه اضافه شد؛ از دوربین گرفته تا امکان پخش موسیقی و فیلم و انجام بازی‌ها مختلف، اتصال به اینترنت، استفاده از آن به‌عنوان یک کتاب‌خوان و نوت‌بوک و ... 

همین امکانات روزافزون، وابستگی ما به موبایل را بیشتر کرده. حالا ما به هر بهانه‌ای آن‌را در دست داریم؛ یا برای تماس‌های مختلف، یا برای گوش‌دادن به موسیقی، خواندن کتاب، تماشای فیلم و یا صرفا بازی. همین وابستگی‌ها، باعث شده بیش از آن‌که گوشی در خدمت ما باشد، ما در خدمت آن باشیم و مدام با وسایل و امکانات جانبی، آن‌را خودی‌تر و درونی‌تر کنیم؛ امروز برای بسیاری از ما، اسمارت فون‌مان، جزئی بدن‌مان شده است: یکی از اندام‌های‌مان، که بدون آن نمی‌توانیم به زندگی عادی خود ادامه بدهیم و برخی از ما حتی نیمه شب‌ها، برای چک کردن آن از خواب می‌پریم! 

ارتباط بسیاری از ما با همدیگر با وجود اسمارت فون‌ها، رو در رو و متقابل نیست و ترجیح می‌دهیم به‌جای ملاقات حضوری، سر و ته یک مراوده را با تماس با گوشی، هم بیاوریم.   بعضی هم هستند که بزرگ‌تر و وسیع‌تر فکر می‌کنند؛ آن‌ها به اتصال‌های جهانی و حضور در شبکه‌های بین‌المللی اشاره می‌کنند و معتقدند که Connectedness و وصل بودن به جهان، یکی از نیازهای ماست و کسی که موبایلش در دستش نیست یا خاموش شده است، اتصال خود را با دنیا از دست داده است و در مدتی که موبایل، همراهش نیست در انزوا به سر می‌برد! بعضی‌ها موبایل را برای جست‌وجو در اینترنت و دسترسی به سایت‌ها و کسب اطلاعات آب‌وهوا و چیزهایی از این دست لازم می‌دانند. آن‌ها هنگامی که موبایل همراه‌شان نباشد، احساس می‌کنند گنجینه اطلاعات خود را از دست داده‌اند.

کسانی هم هستند که  موبایل برای آن‌ها وسیله‌ چندکاره‌ای است که وظیفه‌ ضبط صدا و ثبت تصاویر، تا نوشتن یادداشت و ماشین‌حساب و چراغ‌قوه و ده‌ها کارکرد دیگر را بر عهده دارد. نبودن موبایل برای این افراد، به معنای از دست دادن ابزارهای کاربردی و سلب آسایش است. به همین دلیل است که رشد روزافزون تلفن همراه نگرانی‌های بسیاری در بین اندیشمندان به‌وجود آورده و اثرات مخرب آن باعث هشدارهای جدی شده است.مطالعات نشان می‌دهد  دخترها بیشتر از پسرها، تلفن همراه را بخش مهمی از زندگی خود می‌دانند، به‌خصوص در ایران، که میزان ارتباط محیطی دختران و زنان جوان با دنیای بیرون، کمتر از مردان است. اما همین تحقیقات ثابت کرده اند پسرها نسبت به دخترها مدت زمان بیشتری از تلفن همراه استفاده می‌کنند.نوع استفاده از تلفن همراه در بین دختر و پسر نیز متفاوت است، به این صورت که دخترها بیشتر از جنبه‌های اجتماعی و ارتباطی آن برای برقراری و نگهداری روابط خود استفاده می‌کنند، درحالی‌که پسرها از تلفن همراه جهت کاوش درباره خود آن و وسیله‌ای برای سرگرمی استفاده می‌کنند.

بیشترین افرادی که هنگام جدا شدن از تلفن، همراه عرق سرد روی پیشانی‌شان می‌نشیند و اضطراب زیادی تجربه می‌کنند، نسل جوان هستند و علائم این بیماری در سنین ۱۸تا ۳۲ با شدت و حدت بیشتری دیده می‌شود

اعتیاد غیردارویی قرن 21 

بسیاری از کاربران روزانه 9 ساعت از گوشی‌شان استفاده می‌کنند. در همین زمینه نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند استفاده افراطی و نادرست از تلفن همراه در برخی از موارد در امور زندگی عادی فرد و حتی حالت و روحیات وی اختلال ایجاد می‌کند و می‌تواند منجر به گوشه‌گیری، کاهش روابط بین فردی و تعاملات اجتماعی و احساس تنهایی شود.

نوموفوبیا از همین‌جا و درست از همین نقطه آغاز می‌شود. نوموفوبیا در اصل به معنای ترس از «نداشتن یا نبودن تلفن همراه» است. ترس و استرس افراطی و غیرمنطقی که به هنگام نبود تلفن همراه در فرد ایجاد می‌شود. اگر چه این بیماری کاملا جدید است؛ اما بسیار شایع شده و میلیون‌ها نفر را در سراسر دنیا تحت تاثیر قرار داده است.

تحقیقاتی نشان می‌دهد برخلاف تصور، زنان بیشتر از مردان درگیر این بیماری می‌شوند و در مقایسه با ۶۱ درصد مردانی که می‌ترسند از گوشی خود جدا شوند، ۷۰ درصد زنان هستند که دچاراین هراس شده‌اند. البته در مقابل تحقیقات نشان می‌دهد بیشتر مردان هستند که تمایل دارند دو گوشی همراه خود داشته باشند تا اگر یکی از آن‌ها را از دست دادند، دچار استرس زیادی نشوند!

بیشترین افرادی که هنگام جدا شدن از تلفن، همراه عرق سرد روی پیشانی‌شان می‌نشیند و کنترل خود را بر روی شرایط از دست می‌دهند و اضطراب زیادی تجربه می‌کنند، نسل جوان هستند و علائم این بیماری در سنین ۱۸تا ۳۲  با شدت و حدت بیشتری دیده می‌شود.

آیا به نوموفوبیا مبتلا شده‌ایم؟

خوب یک روزکه از منزل بیرون رفته‌اید، در نیمه راه به یاد می‌آاورید که تلفن همراه‌تان را جا گذاشته‌اید. چه احساسی به شما دست می‌دهد و چه هیجانی را تجربه می‌کنید؟

این یک آزمایش ساده است تا ببینید آیا شما نیز دچار این بیماری شده‌اید یا نه ؟

این بیماری یا اختلال،  نشانه‌هایی دارد که اگر آنها را در خود می‌بینید، بهتر است نسبت به وضعیت خود آگاهی بیشتری پیدا کنید و درصدد برطرف کردن این علائم باشید.

علائم جسمی و روانی

از مهم‌ترین و آشکارترین نشانه‌های این بیماری، استرس، آستانه تحمل پایین، تعریق زیاد و... است. وقتی فردی از موبایل خود جدا می‌شود، احتمالا علائمی چون تپش قلب، درد قفسه سینه و تندی تنفس هم در او دیده می‌شود.

نوموفوبیا تاثیرات پیچیده‌ای بر روح و روان فرد می‌گذارد و او هیجان‌های خاصی را تجربه می‌کند؛ دیدگاه‌های منفی نسبت به خود، عزت‌نفس پائین، برون‌گرایی یا درون‌گرایی شدید، تکانش‌گری و هیجان‌خواهی منفی از عواقب بد وابستگی به تلفن همراه هستند. فرد نوموفوبیک تمام هویت خود را در داشتن تلفن همراه با خود می‌بیند و بدون این وسیله قادر به انجام هیچ فعالیت اجتماعی نیست، شاید به این دلیل که این روزها تلفن همراه تنها کاربرد تماس برقرارکردن ندارد و شامل تمام فعالیت‌هایی مثل عکس گرفتن، ذخیره کردن اطلاعات، ارتباط در شبکه ‌ای اجتماعی و...  هم می‌شود.

یک فرد نوموفوبیک، که تا این حد دچار وابستگی به تلفن همراه خود شده، برای پیش‌گیری از اضطراب، تلفن خود را همیشه فعال نگه می‌دارد، همیشه با خود شارژر به همراه دارد، شماره تلفن‌های متعدد دارد و همیشه به دلیل ترس از گم شدن تلفن، یک تلفن اضافه هم با خود حمل می‌کند.