کمبود مقام و مسئول و وزیر درآینده نزدیک!

سعیده علیپور

همین هفته پیش بود که مهدی عرفاتی، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت در توئیترش نوشت که اخیرا فرزند یک معاون وزیر برای ادامه تحصیل در کشوری خارجی ویزا گرفت و قصد خروج داشت؛ به محض اطلاع رئیس‌جمهور، دستور صادر شد که «اگر فرزند رفت، پدر هم برود!». او حتی این دستور دندان‌شکن را به طعنه‌ای بر دولت‌های پیشین مزین کرد و ادامه داد: «گذشت آن دوران که افتخار مقامات عالی دولت، اقامت فرزندانشان در خارج از کشور باشد».

اما خیلی زودتر از آنچه انتظار می‌رفت، شعاری بودن این نقل‌قول رخ نشان داد و خبر مهاجرت پسر انسیه خزعلی، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده به کانادا و فعالیتش در یک شرکت تولید VPN انتقادات زیادی را در فضای رسانه‌ای و مجازی رقم زد، تا جایی که شایعه استعفای انسیه خزعلی هم منتشر شد.

تجربه اما نشان داده است؛ «استعفا» به هر دلیل از سوءمدیریت گرفته تا تخطی از قوانین در کشور ما محلی از اعراب ندارد. خزعلی هم از این قاعده مستثنی نشد و در توئیترش با تکذیب این خبر نوشت: «برخی با ذوق‌زدگی از مهاجرت فرزند اینجانب گفتند؛ درحالی که سفر موقت کاری ایشان جهت توسعه و پشتیبانی مجموعه دانش‌بنیانی است که در ایران با تعداد زیادی از دانشجویان کامپیوتر فعال است و خوشبختانه این پروژه کاری رو به اتمام بوده و وی در ماه‌های آینده به کشور باز می‌گردد». او نه تنها حضور فرزندش در کانادا را نشانه تعلق به وطن و مسئولیت‌پذیری عنوان کرد، که حتی او را ملزم به بازگشت به خاطر وضعیت شغلی خودش هم ندانست و با گشاده‌دستی نوشت: «اگرچه ایشان متاهل و مستقل است، ولی هرگز قصد مهاجرت نداشته است».

افکار عمومی قانع نمی‌شود

با این حال این توضیحات هم کمتر کسی را قانع کرد و واکنش به این خبر تا جایی گسترش یافت که کارزاری با عنوان «درخواست برکناری انسیه خزعلی و سایر مسئولانی که فرزندانشان مهاجرت کرده‌اند» به راه افتاد و در مدت کوتاهی نزدیک به 30 هزار نفر هم آن را امضا کردند.

در این میان برخی در فضای مجازی از مهاجرت فرزندان خواهر انسیه-کبری خزعلی، نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی در شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده-  هم خبر دادند. مهدی خزعلی از، فعالان سیاسی و برادر انسیه و کبری خزعلی، با تایید این اخبار حتی از مهاجرت دیگر خواهرزاده‌هایش نیز پرده برداشت.

مهدی خزعلی گفت: «نه تنها پسر کبری خانم (خواهر انسیه خزعلی)؛ حتی خواهرزاده دیگرم، یعنی دختر ایشان نیز سال‌هاست که در آمریکا زندگی می‌کند... پسر انسیه خانم هم که در کانادا صاحب شرکتی است که در زمینه وی‌پی‌ان فعالیت می‌کند و به واسطه همین شرکت ویزای کانادا را اخذ کرده و سال‌هاست که خانواده‌اش را با خود برده است. می‌دانید که ثبت شرکت در کانادا هزینه‌ای بیش از صد میلیارد ریال دارد».

در حالی که برخی به طنز دستور رئیس‌جمهور مبنی بر «اگر فرزند رفت، پدر هم برود!» را مشمول خواهران خزعلی به واسطه مادر بودنشان ندانستند، اما بسیاری این ماجرا را مسبوق به سابقه و تنها محدود به خانواده خزعلی نمی‌دانند. منتقدان معتقدند بسیاری از مسئولان به‌رغم شعارها و توصیه‌هایشان به مردم برای تحمل مشکلات اقتصادی و ... فرزندان را محکوم به تحمل این شرایط نمی‌دانند و برای تحصیل، کار و زندگی راهی کشورهای پیشرفته و بعضا متخاصم می‌کنند. هرچند که کمتر زیر بار قبول واژه مهاجرت رفته و با توجیهاتی چون ادامه تحصیل و آموزش، این چالش را به زعم خود مدیریت می‌کنند. اما در نهایت یا بازگشتی در کار نیست یا ورود به وطن مساوی است با نشستن روی صندلی طلایی مدیریت.

مریم زاکانی، آزاده حداد عادل، محمد مرندی، فاطمه لاریجانی، عیسی پسر معصومه ابتکار و حمید پسر انسیه خزعلی و صدها تن دیگر مشتی نمونه خروار از فرزندان همین دسته از مدیران هستند که صد البته می‌دانیم هیچ‌کدامشان به این دلیل از قدرت کنار گذاشته نشده یا کناره‌گیری نکرده‌اند. حتی در مواردی به نظر می‌رسد مسئولان مربوطه هم بدشان نمی‌آید دوره پیری و بازنشستگی از قدرت را در کنار فرزندان و نوه‌هایشان در کشور متبوع زندگی کنند. مثلا همین مرتضی طلایی، فرمانده سابق نیروی انتظامی تهران و عضو سابق شورای شهر که تصاویرش در مجموعه ورزشی مختلطی در کانادا منتشر شد. سفری که بعد از انکارهای اولیه ادعا شد صله رحم و دیدار سردار با فرزند و نوه و خانواده‌اش بوده است که در سال‌های قبل به کانادا مهاجرت کرده‌اند.

چهار هزار فرزند مقامات در خارج از کشور؟

اوایل خرداد امسال رئیس اداره عملیات زمینی سپاه پاسداران در یک برنامه تلویزیونی از زندگی «چهار هزار» فرزند مقامات در خارج از کشور خبر داد.

مرتضی میریان در برنامه «صبح بخیر ایران» با انتقاد از شیوه مدیریت مقام‌های رسمی گفت: «امروز نزدیک ۴ هزار فرزند برخی از مسئولان در آمریکا، اروپا و کانادا زندگی می‌کنند. این افراد باید «رصد» شوند تا در آینده، هیچ پست مدیریتی در جمهوری اسلامی به آن‌ها داده نشود».

اظهارات صریح او البته با انتقادی از سوی هواداران مسئولان مربوطه هم همراه شد و طرح این ادعا را بدون ارائه سند و مدرک دانستند.

بسیاری از مقامات فرزندان خود را محکوم به تحمل شرایط سخت زندگی در ایران نمی‌دانند و راهی کشورهای پیشرفته و بعضا متخاصم می‌کنند! زیر بار قبول واژه «مهاجرت» هم نمی‌روند و با توجیهاتی که مورد تمسخر افکار عمومی واقع می‌شود، این چالش را به زعم خود مدیریت می‌کنند

عبدلله گنجی، مدیر مسئول سابق روزنامه جوان و فعلی روزنامه همشهری در واکنش به این اظهارات مرتضی میریان نوشت: «زیاد شنیدیم که چهار هزار آقازاده (فرزند مسئولین) در انگلیس مشغول تحصیل هستند. دیروز دیدم در شبکه یک سیما سرداری از سپاه هم این عدد را بر زبان آورد.

گفت به فلانی هزار ضربه شلاق زدند. جواب داد یا شلاق نخوردی یا هزار را نمی‌فهمی. اگر کسی100 نفرشان را با هویت معرفی کند پوشش خبری می‌دهیم».

توجیهات عجیب برای مهاجرت فرزندان مسئولان

اما در این میان به نظر می‌رسد حتی اگر عدد چهار هزار مورد ادعای مرتضی میریان هم درست نباشد، رقم بالاست و شمارش در حدی نیست که دستور رئیس‌جمهور مبنی‌بر«اگر فرزند رفت، پدر هم برود!» قابل اجرا باشد، به همین دلیل در روزهای اخیر برخی افراد با توجیهات عجیبی سعی در تخفیف اخباری را دارند که دولت گذشته به سبب آنها فراوان مایه تاخت‌و‌تاز از سوی اصولگرایان بود. محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس در گفت‌وگو با همشهری درباره حاشیه‌های مهاجرت فرزند انسیه خزعلی و مسئولانی که فرزندانشان درخارج از کشور تحصیل می‌کنند اظهارنظر کرد و گفت: «اگر مدیر رفتار فرزندش را تأیید کند، این مشکل‌ساز می‌شود، اما وقتی فرزند تحت کنترل پدر نیست و شاید هیچ امر و نهی را نپذیرد، گاهی در این شرایط لازم است که پدر خط خود را با فرزند مشخص کند. نمی‌شود این را نادیده گرفت. خیلی‌ها بودند که در گذشته فرزندان خود را محاکمه کردند. مسئولان کشور باید نسبت به رفتار فرزندان خود دقت کنند و اگر رفتار خلاف عرف، شرع و قانون انجام دادند با آنها برخورد کنند».

زمانی که مقامات با وعده‌ها و شعارهایشان، حتی فرزندان خود را هم نمی‌توانند به ماندن در ایران قانع کنند، چطور می‌توان انتظار تحقق وعده‌ها و روزهای بهتری را برای کشور داشت؟

وی افزود: «قطعا فرزندان مسئولان که به خارج از کشور می‌روند دیگر حق ندارند که در داخل کشور مسئولیت بگیرند. نمی‌شود در ایام سختی شاهد خروج فرزندان مسئولان از کشور بود و بعدها، پدران این فرزندان با استفاده از جایگاه و مسئولیت‌هایی که در اختیار دارند به‌دنبال واگذاری مسئولیت‌ها به فرزندانشان شوند. بدون شک افرادی که چنین رویه‌ای را در پیش گرفته‌اند در نظام آینده مدیریتی کشور جایگاهی نداشته و نخواهند داشت».

فعال سیاسی اصولگرای دیگری حتی حساب فرزندان مسئولان از پدر و مادرشان را جدا دانست و گفت: «اگر ثابت شود مسئولی فرزندش را با پول بیت‌المال به خارج فرستاده یک جرم وحشتناک است».

محمدصادق کوشکی، فعال سیاسی اصولگرا نیز در واکنش به حاشیه‌های فرزند انسیه خزعلی معاون رئیس جمهور با رویداد 24 افزود: «مسئولان می‌گویند که فرزندان ما مستقل هستند و خودشان برای زندگی‌شان تصمیم گرفته و می‌گیرند و در نهایت حساب ما با آن‌ها جداست. این پاسخ مسئولان به لحاظ حقوقی، درست و قابل قبول است. اما به هر حال وجود فرزندان مسئولان در کشورهای دشمن نظیر آمریکا و انگلیس می‌تواند به یک اهرم فشار علیه جمهوری اسلامی تبدیل شود و این امکان وجود دارد که از این افراد علیه پدران و مادرانشان استفاده شود. البته ناگفته نماند دفاع مسئولان هم در این موارد قابل قبول است، چون فرزاندان آن‌ها بالغ هستند و حساب فرزندان از

پدر و مادرشان جداست».

اما در این میان واکنش دبیر ستاد امر به معروف، نیز جالب توجه است که گفت: «کسی که الان مسئول است و تمام فکرش این است که الان دلار و یورو چقدر شده است که برای فرزندش بفرستد چطور می‌خواهد برای مردم و کسانی که گرفتاری اقتصادی دارند کار کند؟ خب چرا این فرد الان مسئول است؟ می‌گویید خارج رفتن عیب نیست اشکالی ندارد اما چرا هم می‌خواهی مسئول شوی هم فرزندت برود خارج از کشور فرزندان برخی مسئولین اکثرا در اروپا، آمریکا، استرالیا و کانادا هستند.»

در روزهایی که خیل مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور در تمامی رده‌های شغلی و سنی قابل مشاهده است، شاید به نظر عجیب نباشد گروهی از این مهاجران هم فرزندان مسئولان رده بالای کشور باشند. اما سوال اینجاست، زمانی که مقامات با وعده‌ها و شعارهایشان، حتی فرزندان خود را هم نمی‌توانند به ماندن در ایران قانع کنند، چطور می‌توان انتظار تحقق وعده‌ها و روزهای بهتری را برای کشور داشت؟