در یک روز سه کودک و یک معلم در هوتگ‌های سیستان‌و بلوچستان غرق شدند
مرگ در قعر برهوت فقر و خشکسالی
سعیده علیپور
دیگر نامشان از شمارش خارج است؛ کودکانی که تلخ و شیرین زندگی را نچشیده، طعمه هوتَگ‌ها می‌شوند.در روزهای اخیر خبر تاسف‌بار قربانی شدن سه کودک4 و 6 و 8 ساله و یک معلم جوان در دو حادثه جداگانه در هوتگ‌هایی در جنوب استان سیستان و بلوچستان، بار دیگر اذهان عمومی را به سمت این گودال‌های آب جلب کرد. گودال‌هایی که در سالهای بی‌آبی فراوان‌تر هم شده و هر سال قربانیان بیشتری می‌گیرد.
سال‌هاست که به دلیل کمبود آب در استان سیستان و بلوچستان، مردم گودال‌هایی به نام هوتگ برای جمع‌آوری آب باران درست می‌کنند و از آنجایی که این گودال‌ها ایمن‌نیست، خطر سقوط در آن بسیار زیاد است
غرق چهار نفر در یک روز
روز شنبه خبر رسید 2 دانش‌آموز دختر به نام‌های مریم و رقیه هوت از روستای سلوربازار بخش پلان دشتیاری در داخل هوتگ سقوط کرده و غرق شدند. معلم 30 ساله آنها به نام یاسمین هوت که برای نجات این 2 دختر به داخل آب می‌رود نیز در هوتگ جان می‌بازد. این در حالی است که در همان روز در روستای عید و بازار نیز کودک 4 سالهای به نام ولی‌محمد بر اثر سقوط در هوتگ جان باخت.
هوتگ‌هایی که خود بلای جان شد
در مناطقی از استان سیستان و بلوچستان که به آب لوله‌کشی دسترسی ندارند، به صورت سنتی گودی (هوتَگ) برای جمع شدن آب باران حفر یا به صورت طبیعی ایجاد می‌شود و انسان و حیوانات از آب آن، به صورت مشترک برای شرب استفاده می‌کنند. هوتگ‌ها همجوار خانه‌های روستایی ساخته شده و گاهی تا 10 هزار مترمکعب آب ذخیره دارد که تا یک سال می‌تواند بدون اینکه بارانی ببارد دوام داشته و مورد استفاده قرار گیرد، اما همین گودال‌های پر آب که تنها راه چاره و تدبیر روستاییان برای رهایی از بی‌آبی و تشنگی هستند، سالانه ده‌ها کودک و گاهی زن و مرد را به کام مرگ می‌کشانند. کودکانی که با جثه‌های کوچک، اما با دبه‌هایی بزرگ، به هوای کشیدن آب از این هوتگ‌ها گاهی پایشان می‌لغزد و به داخل این گودال‌ها سرنگون می‌شوند یا به هوای بازی در این تنها سرگرمی طبیعی روستا جانشان را از دست می‌دهند.
محمدکریم عزیزی، نماینده سیستان و بلوچستان در شورای عالی استان‌ها به خبرگزاری ایلنا گفت: «سال‌ها است که به دلیل کمبود آب در استان سیستان و بلوچستان مردم مجبور به کندن گودال‌هایی به نام هوتگ برای جمع‌آوری آب باران شده‌اند و از آنجایی که این گودال‌ها فنس‌گذاری و سکوبندی نشده است، کودکان هنگام جمع‌آوری آب یا در داخل این هوتگ‌ها غرق یا طعمه گاندوها می‌شوند و در خوشبینانه‌ترین حالت قطع عضو می‌شوند».
گرچه شمار این مرگ و میرها در یکی دو سال گذشته زیاد بوده، اما مسئولان استانی و کشوری حتی نیم نگاهی هم به این آمار نمی‌اندازند و به راحتی از مرگ این کودکان که سن برخی از آنها به سختی به 6 سال می‌رسد، می‌گذرند.
درتاج، رئیس شورای شهر بخش پلان به پایگاه اطلاع‌رسانی محلی میارجل می‌گوید: «بخش پلان 116 روستا دارد که سال پیش تنها هوتگ‌های سه تا چهار روستا به کمک خیران فنس‌کشی شدند. به گفته او فنس‌های سایر روستاها از سوی بنیاد مستضعفان خریداری شده است، اما تهیه میله‌ها برای نصب بر عهده دهیاری‌ها بود که به دلیل هزینه بالا و خارج بودن هزینه آن از توان این مجموعه، هنوز موفق به خریداری و نصب این فنس‌ها در دیگر روستا نشده‌ایم». او از بنیاد مستضعفان خواست تا این کار نیمه‌تمام را تمام کند تا شاهد اتفاقات تلخی چون مرگ زنان و کودکان نباشیم.
با این حال مهرداد آرام، بخشدار بخش پلان در اظهارات متفاوتی گفت: «بیشتر هوتگ‌های عمومی فنس‌کشی شده‌اند، ولی بعضی از هوتگ‌های شخصی که خود صاحب هوتگ موظف به فنس‌کشی است در این خصوص اهمال‌کاری کرده‌اند.
به گفته مهرداد آرام، بخشدار بخش پلان،41 کودک و زن از روستاهای مختلف چابهار و دشتیاری در 11 سال اخیر حین بازی، تهیه آب یا گذراندن اوقات فراغت در هوتگ‌ها غرق شده و جان باخته‌اند
او به ایسنا گفت: «41 کودک و زن از روستاهای مختلف چابهار و دشتیاری در 11 سال اخیر حین بازی، تهیه آب یا گذراندن اوقات فراغت در هوتگ‌ها غرق شده و جان باخته‌اند».
سیستان و بلوچستان؛ لبریز از معضلات
سال‌هاست بسیاری از شهرها و روستاهای استان سیستان و بلوچستان با مشکلات کمبود آب دست و پنجه نرم می‌کنند. گرچه هر از چندی خبرهایی از سوی منابع رسمی از افتتاح خط لوله انتقال آب شیرین به برخی روستاها و آبرسانی هر روزه به مناطق روستایی با تانکرها منتشر می‌شود، اما همچنان قصه پر غصه بی‌آبی و کم‌آبی و خشکسالی در سیستان و بلوچستان بر قوت خود باقی است و خبرهای دامنه‌دار در مورد مرگ کودکانی که اسیر هوتگ‌های عمیق شدند یا دخترکان و پسرکانی که برای برداشتن دبه‌ای آب طعمه گاندوها که تمساح‌های کوچک ساکن در همین هوتگ‌ها هستند، می‌شوند؛ نشان می‌دهد هنوز در بر همان پاشنه قبلی می‌چرخد و برخی از مردمان این استان که شمارشان هم کم نیست، از نعمت آب شیرین محروم هستند. در حالی که در مورد اخیر گفته شده که روستای فوق‌الذکر دارای آب لوله‌کشی است؛ اما برخی می‌گویند این آب لوله‌کشی قابل اطمینان نیست و قطع و وصلی آن فراوان است و به همین دلیل نمی‌توان هوتگ‌ها را از جغرافیای این منطقه حذف کرد. براساس اعلام منابع محلی بسیاری از روستاهای جنوب استان سیستان و بلوچستان سیستم آبرسانی دارند، اما این سیستم چنان فرسوده است که مدام با قطعی آب آن هم در فصل تابستان و گرمای شدید هوا مواجه می‌شود و به همین دلیل هم اهالی این روستاها برای تامین آب مصرفی به هوتگ‌ها رومی‌آورند. شاید به همین دلیل است که موضوع ایمن‌سازی هوتگ‌ها مهمترین راهکار برای جلوگیری از مرگ‌و میرها در این گودال‌های پر آب محسوب می‌شود.
نقص عضو برای یک کوزه آب
اما علاوه بر غرق شدن در هوتگ، گاهی گاندوها هم بلای جان اهالی و به خصوص کودکان این مناطق هستند. مدتی پیش بود که خبر دلخراش حمله گاندو به حمزه، پسر بچه‌‌ای هشت ساله از اهالی یکی از روستاهای شهرستان چابهار نظرها را به خود جلب کرد. پیشتر هم دختربچه‌‌ای به نام حوا، ساکن روستای کشاری هنگام برداشت آب، از سوی گاندو یا همان تمساح پوزه کوتاه ایرانی مورد حمله قرار گرفت و دست خود را برای همیشه از دست داد. جز او کودکان دیگری هم به دلیل حمله این خزندگان جانشان را از دست داده یا قطع عضو شده‌اند.
با این حال هر ساله با شروع فصل گرما و به دلیل کمبود آب شدید در مناطق روستایی چابهار، و البته کمبود شدید اماکن تفریحی برای کودکان؛ اهالی برای استفاده و برداشت آب یا آب تنی و بازی به برکه‌های محل زیست گاندو نزدیک می‌شوند.
به گفته برخی بومیان مناطق روستایی چابهار، هر ساله در فصل تابستان این گاندوها یک تا دو قربانی که معمولا هم از کودکان هستند، می‌گیرند، کودکانی که معمولا یا با دبه‌های آب بر سر آبگیر می‌آیند تا آب به خانه‌های خود ببرند یا کمی در کرانه این آب‌ها بازی می‌کنند. نوعی بازی که می‌تواند برایشان حکم بازی با مرگ را داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید