بر چه اساسی گفته می‌شود ایران ظرفیت تأمین ۱۸۰ تا ۲۰۰ میلیون نفر جمعیت را دارد؟
۸۰ میلیون نفر و منابع آبی که کافی نیست
ریحانه جولایی
با توجه به پیری و کاهش نرخ جمعیت، دولت و رسانه‌ها در سال‌های اخیر سعی کرده‌اند با تبلیغ، تشویق و حتی در برخی موارد با تهدید مردم را راضی به فرزندآوری کنند اما در شرایطی که کشور با آن مواجه است بسیاری عطای بچه داشتن را به لقایش بخشیده‌اند. در این میان برخی مسئولان اعلام می‌کنند که ایران ظرفیت بالایی برای افزایش جمعیت دارد. ظرفیتی که گویا فقط این افراد از آن باخبر هستند.
در کنار وضعیت معیشتی و مشکلات اقتصادی؛ عاملی که مانع فرزندآوری زوج‌ها و عدم احساس امنیت خاطر برای زادوولد می‌شود؛ وضعیت بحرانی منابع طبیعی به‌ویژه آب است. آمار و ارقامی که درمورد میزان بارندگی و حجم ذخایر آب سدها به طور مرتب اعلام می‌شود، نشانگر آن است که در آینده نزدیک، برای همین میزان جمعیت هم آب کافی وجود نخواهد داشت
اظهارنظرهای عجیب در مورد ظرفیت بالای کشور
روند رشد جمعیت در کشور نشان می‌دهد که در سال‌هایی نه‌چندان دور، جامعه‌ای پیر خواهیم داشت و سالمندان سهم قابل توجهی از جمعیت را به خود اختصاص خواهند داد و لازم است در این زمینه آینده‌نگری شود. برای نمونه،بر اساس سرشماری‌ها، تعداد موالید ثبت شده استان اصفهان در سال ۹۵ معادل ۸۵ هزار نفر، در سال ۹۶ معادل ۸۰ هزار و ۵۵۶ نفر و در سال ۹۷ معادل ۷۳ هزار و ۱۴۳ نفر بوده که این تعداد در پنج ماهه اول سال جاری به ۲۶ هزار نفر رسید در حالی که انتظار می‌رفت در این مدت حداقل ۳۲ هزار تولد ثبت شود.
به گواه آمارها در سال ۱۳۹۹ به نرخ رشد جمعیت ۰.۶ درصد سقوط کردیم و این کمترین نرخ رشدی است که در تاریخ کشور ثبت شده و زنگ خطری است که به صدا درآمده و عوامل زیادی همچون عوامل اقتصادی، فرهنگی و همین‌طور پدیده کرونا باعث ایجاد آن شده است.
با وجود شرایط نابسامان و بی‌ثبات اقتصادی امروز بسیاری از زوج‌ها ترجیح می‌دهند یا بچه نداشته باشند یا به همان یک فرزندی که دارند اکتفا کنند چرا که ساختن آینده‌ای حداقلی برای یک بچه تقریباً غیرقابل تصور است.
این در حالی است که برخی نمایندگان مجلس معتقدند خانواده‌ها باید حداقل سه یا چهار فرزند داشته باشند. از سوی دیگر هم برخی از مسئولین بر این باورند که کشورمان هنوز ظرفیت و توان این را دارد که رشد جمعیتی داشته باشد. برای مثال روز گذشته سید رضا اکرمی، عضو جامعه روحانیت مبارز گفته است که ظرفیت کشور ما بسیار بالا است، از این رو نه فقط 80 میلیون، بلکه اگر جمعیت 180 میلیون نفر هم شود، می‌تواند آن‌ها را تأمین کند. این اظهارنظر عجیب تنها مختص عضو جامعه روحانیت مبارز نیست. آیت‌الله محمدباقر محمدی لایینی، نماینده ولی فقیه در استان مازندران نیز می‌گوید: ایران تا ۲۰۰ میلیون جمعیت را می‌تواند اداره کند و باید کمک کرد تا ظرفیت و استعدادهای افزایش جمعیت فعلیت پیدا کند و وقتی نسل‌های جدید می‌توانند وسیله رحمت الهی باشند، نباید جلو آن‌ها را گرفت.
فرزندآوری آن هم با این همه مشکلات؟!
اما سؤال اینجاست که این مسئولان بر چه مبنایی چنین نظریه‌هایی ارائه می‌دهند؟ در کشوری که در حال حاضر با بحران آب مواجه است و بسیاری از استان‌ها به همین دلیل صدای اعتراضشان بلند شده، کشاورزان بیکار شده‌اند و روستاهایی که به دلیل نبود آب خالی از سکنه شده‌اند چطور می‌شود 100 میلیون نفر دیگر را اضافه کرد؟ کشوری که تابستان‌ها برای تأمین برق مردمش باید حداقل چند نوبت برق مناطق را قطع کند یا مردمی که به دلیل فقر به حاشیه‌ها رانده شده‌اند و توان رفع نیازهای اولیه خود را ندارند چطور می‌توانند به فکر فرزندآوری باشند؟ در کشوری که هر روز از دانشجو تا پزشک و پرستار و مهندس و کارگرش در فکر رفتن و مهاجرت هستند چطور می‌توان به فکر افزایش جمعیت بود که اگر همه‌چیز خوب و در جای خودش قرار داشت که هر سال این تعداد مهاجر قانونی و غیرقانونی نداشتیم. از قیمت هردم‌فزاینده مسکن، دارو، گوشت و برنج و بقیه محصولات هم سخن گفتن تکرار مکررات است.
سید رضا اکرمی، عضو جامعه روحانیت مبارز در اظهار نظری عجیب گفته است که ظرفیت کشور ما بسیار بالا است، از این رو نه فقط 80 میلیون، بلکه اگر جمعیت 180 میلیون نفر هم شود، می‌تواند آن‌ها را تأمین کند
حل مشکلات اقتصادی، ارجح بر سیاست‌های تشویقی
مشکلات اقتصادی در ایران اما بزرگ‌ترین دلیل اجتناب زوج‌ها از فرزندآوری است. نتایج به دست آمده از یک مطالعه حاکی از آن است که حل مشکلات اقتصادی؛ اعم از اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی، بدون تصویب سیاست‌های تشویقی، منجر به ازدیاد جمعیت و فرزندآوری می‌شود.
در شرایط فعلی اقتصادی که حدود نصف حقوق یک کارگر تنها برای خرید اقلام خوراکی هزینه می‌شود، زوج‌ها بی‌توجه به مشوق‌های ریز و درشت در این طرح، ترجیح می‌دهند بچه‌دار نشوند. بر اساس محاسبات صورت گرفته کمترین هزینه برای بچه‌دار شدن از زمان بارداری تا یک‌سالگی نوزاد حدود ۵۰ میلیون تومان است. بیشترین هزینه نیز تا ۱۰۰ میلیون تومان برآورد شده که می‌تواند تا ۱۲۰ میلیون تومان نیز افزایش یابد. این هزینه شامل انواع آزمایش‌ها و معاینات دوره‌ای (فرض بر این است که مادر و جنین مشکل حادی ندارند و تنها چکاپ ماهانه برایشان ضروری است)، مواد خوراکی شامل شیر خشک، انواع ویتامین و برخی دارو‌ها و سیسمونی حداقل تا ۶ ماهگی و به دور از خرید وسایل غیرضروری است. در کنار این هزینه‌ها که شاید مهم‌ترین دلیل برای کاهش فرزندآوری است، نبود اطمینان خاطر نسبت به آینده شغلی، ابهام درخصوص آینده اقتصادی، عدم قطعیت در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی بدین صورت که یک روز واردات کالایی ممنوع و روز دیگر آزاد می‌شود و البته رشد روزانه و هفتگی قیمت‌ها نیز از دیگر مواردی است که افراد ترجیح می‌دهند بچه‌دار نشوند.
خطر بی‌آبی همین 80 میلیون را هم تهدید می‌کند
در کنار تمام موارد یادشده، عاملی که مانع فرزندآوری زوج‌ها و عدم احساس امنیت خاطر برای زادوولد می‌شود؛ وضعیت بحرانی منابع طبیعی است. برای مثال کمبود آب و خشک‌سالی یکی از موضوعات نگران‌کننده‌ای است که می‌تواند آینده نسل‌های دیگر را با چالش و خطر مواجه سازد. آمار و ارقامی که درمورد میزان بارندگی و حجم ذخایر آب سدها به طور مرتب اعلام می‌شود، نشانگر آن است که در آینده نزدیک، برای همین میزان جمعیت هم آب کافی وجود نخواهد داشت.
به هر حال مسئولانی که چنین افاضاتی دارند آیا می‌دانند که کارشناسان اقلیم و منابع طبیعی و اقتصاد درباره امکان‌ناپذیر بودن سیر کردن حتی 150 میلیون نفر با منابع آبی کشور سخن می‌گویند.
پرسش اساسی‌تر این است که این حضرات واقعا در این کشور زندگی می‌کنند و درکی از مشکلات و شرایط جامعه دارند یا خیر؟
دیدگاه تان را بنویسید