موتورسواران، عامل اصلی مرگ «هر دو روز، سه نفر» در تهران؛
نمایش هر روزه بی‌قانونی، ناهنجاری، بی‌ملاحظه‌گی و... در شهر
شهر
سعیده علیپور
«هر دو روز، سه نفر در حوادث رانندگی تهران جان خود را از دست می‌دهند».
حوادثی که در هفته به مرگ 10، در 30 و در سال به مرگ چیزی حدود 350 شهروند تهرانی منجر می‌شود. مرگ‌هایی که انگار؛ تعدد و تکرر، آن را برای همه عادی کرده است. حوادث تلخی که متهمان اصلی آن موتورسواران هستند؛ چه آنها که خود هم جزو این فهرست سیاه می‌گنجند و در این حوادث جان می‌بازند، چه آنها که عابرانی را تسلیم مرگ می‌کنند.
دیروز علی همه‌خانی، معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران هم با اشاره به این موضوع گله کرد که «چرا مرگ شهروندان جدی گرفته نمی‌شود؟!». او با بیان اینکه بیشتر تلفات منجر به مرگ در پایتخت مربوط موتورسیکلت‌سواران و بعد از آن عابرین پیاده بوده است گفت: «گویا مردم در خصوص مباحث ترافیکی و به خصوص کاهش تخلفات که منجر به کاهش تصادفات و در نتیجه تلفات می‌شود، چندان توجه خاصی ندارند. مردم حوادثی را که در مقابل چشمشان رخ می‌دهد، جدی نمی‌گیرند».
آمارها می‌گوید؛ موتورسواران حدود ۴۶ درصد از متوفیان حوادث رانندگی سطح معابر تهران را تشکیل می‌دهند و البته در آمار ۳۹ درصدی عابرین پیاده هم نقش قابل‌توجهی ایفا می‌کنند. در این میان اما آماری هم مغفول مانده است. جمعیتی که به دلیل همین حوادث سلامتی خود را از دست می‌دهند و دچار نقص بدنی و معلولیت می‌شود.
تصادف، عامل ۴۲ درصد ضایعات نخاعی در ایران
براساس اعلام رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، سالانه در جاده‌های کشور حدود ۱۷ هزار نفر کشته و ۲۵۰ هزار نفر آسیب دیده و حداقل ۱۰ درصد آنها دچار معلولیت می‌شوند؛ تصادفاتی که از یک سو خسارت‌های جبران‌ناپذیر عاطفی و جسمانی در پی دارد و از سوی دیگر موجب تزلزل کانون خانواده‌ها خواهد شد.
طبق گزارش سازمان بهزیستی نیز به طور متوسط سالانه حدود ۲۵۰۰ نفر از افراد در کشور دچار آسیب نخاعی می‌شوند که بیش از ۵۰ درصد آنها از حوادث رانندگی آسیب می‌بینند که به نظر می‌رسد عامل بخش قابل‌توجهی از آنها هم موتورسیکلت باشد.
فاجعه موتورسواری در تهران و ایران
پیاده‌رو، چراغ قرمز، خط ویژه، خط‌کشی عابرپیاده، حتی پارک‌ها و گاهی پل هوایی. موتورسیکلتها همه جا هستند و از هر خط ممنوعه‌ای می‌گذرند. خلاف جهت در خیابان‌‌‌ها حرکت می‌کنند، عابران را می‌ترسانند، حرکات نمایشی انجام می‌دهند و در هر ساعتی از شبانه روز، در هر کوی و برزنی صدای زوزه‌شان را می‌توان شنید.
سال‌هاست با وجود ترافیک شهرهای بزرگ، بالا رفتن هزینه سوخت، اجرای طرحهای مختلف ترافیکی و قیمت پایین‌تر موتورسیکلت به نسبت خودروسواری، این وسیله نقلیه، جایگاه ویژه‌ای در میان ایرانیان پیدا کرده است، به طوری که بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی پلیس؛ 12 میلیون موتورسیکلت در کشور وجود دارد که 3 میلیون آن در تهران و بیش از یک میلیون آن در محدوده بازار و مرکز شهر تهران تردد می‌کنند. این در حالی است که به گفته دبیر شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور؛ از ۱۲میلیون موتورسیکلت کشور، ۷۵ درصد آنها هم فرسوده هستند.
در کنار این فرسودگی اگر عدم سخت‌گیری پلیس در تردد، عدم نظارت دقیق دولت در تولید و عرضه با‌کیفیت و همچنین اقدامات نادرست برخی موتورسواران را هم اضافه کنید، با فاجعه‌ای روبرو می‌شویم که لرزه بر اندام هر شهروندی می‌اندازد. مخصوصا آنها که احتمالا در شهرهای بزرگ و خیابان‌های پرتردد، رفت‌و‌آمد دارند و هر روز پیه این هیولاهای پرسر‌و‌صدا و دودزا و متخلف بر تنشان مالیده می‌شود.
بی‌توجهی به قانون
یکی از مهمترین آسیب‌هایی که موتورسیکلتها متوجه ساکنان شهرها و حتی روستاها کرده است، آمار بالای تصادفاتی‌ست که فضای ناامنی را برای عبور و مرور عابران و حتی خود راکبان این موتورها ایجاد می‌کنند. عدم تبعیت از قوانین راهنمایی و رانندگی، ورود به تمامی فضا‌های شهری تعریف شده برای عابران پیاده و عدم استفاده از کلاه ایمنی؛ حرکات نمایشی آسیب‌زا و آلودگی صوتی برای شهروندان، از جمله مواردی هستند که صدمات روحی، جسمی و حتی جانی جبران‌ناپذیری را برای مردم دارد.
البته دود این بی‌قانونی موتورسواران بیش از هر کس در چشم خود آنها می‌رود. به طوری که براساس آخرین آمارها ۳ هزار و ۷۴۵ موتورسوار در سال 97 در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند که در سال 98 به حدود چهار هزار نفر رسید و به گفته رئیس اداره تصادفات پلیس راهور فاتب، این آمار در سال 99 هم با افزایش ۷ درصدی مواجه شد.
پلیس موتورسواران قانون‌شکن را نادیده می‌گیرد
اما در این میان آنچه بیشتر مایه تعجب است برخورد نه چندان قوی پلیس با موتورسواران قانون‌شکن است.
این در حالی است که بر اساس قانون انجام تخلفاتی چون حرکت در پیاده‌رو یا در جهت مخالف مسیر مجاز، ایجاد عمدی صدای ناهنجار، حمل بار غیرمتعارف، حرکات نمایشی، عدم استفاده از کلاه ایمنی، تردد در خطوط ویژه اتوبوسرانی با موتورسیکلت باید منجر به توقیف موتورسیکلت از سوی پلیس شود؛ اما نگاهی به حجم این تخلفات در شهری مثل تهران نشان می‌دهد پلیس در این امر چندان موفق نبوده و چه‌بسا اقدامی هم برای کنترل موتورسواران به عمل نمی‌آورد.
موتورسواران حدود ۴۶ درصد از متوفیان حوادث رانندگی سطح معابر تهران را تشکیل می‌دهند و البته در آمار ۳۹ درصدی عابرین پیاده هم نقش قابل‌توجهی ایفا می‌کنند
حتی افسران راهنمایی رانندگی تهران بارها در جواب اعتراض شهروندان در خصوص عدم برخورد با این متخلفان که بعضا جلو چشم پلیس اقدام به تخلف می‌کنند، پاسخ درخوری نمی‌دهند، اما گاهی اقداماتی مثل توقیف موتورسیکلتهای و انتقال آنها به پارکینگ پلیس هم نتوانسته از انبوه این تخلفات کم کند. به طوری که هر از گاهی مسئولان در پلیس راهنمایی و رانندگی هم اعلام می‌کنند که؛ به دلیل نبود فرهنگ استفاده صحیح از این وسیله و قضاوت احساسی شهروندان در برخورد پلیس با این قانون‌شکنان، تاکنون تغییر محسوسی در عملکرد مالکان و راکبان موتورسیکلتها ایجاد نشده است.
سردار علیرضا لطفی، رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ در این باره گفت: «تاکنون درخصوص عبور موتورسیکلتها از مسیر‌های خط ویژه اتوبوس‌های شهری، برخورد صورت گرفته پاسخگو نبوده و همین امر موجب استمرار این عمل خطا شده به‌گونه‌ای‌که بسیاری از این افراد در برابر تذکر و برخورد پلیس با حضورشان در خطوط ویژه دست به مقاومت می‌زنند، این در حالی است که حتی خودرو‌های پلیس و امدادی نیز با شرایط خاص مجاز به ورود به خطوط ویژه اتوبوس‌ها هستند. با این حال برخی شهروندان با راکبان متخلف این موتورها در زمان اقدام قانونی پلیس در جمع‌آوری موتور‌هایی که فاقد مدارک یا دارای پلاک مخدوش هستند، همدردی می‌کنند و مانع انجام کار پلیس می‌شوند».
به گفته او شهروندان باید بدانند برخی موتورسواران با برخورداری از این شرایط یعنی پلاک مخدوش و مدارک هویتی ناقص دست به ارتکاب بسیاری از جرایم از جمله کیف قاپی، موبایل قاپی، گردن بند قاپی و زورگیری می‌زنند و هیچ سرنخی برای شناسایی سارقان به دلیل مخدوش بودن پلاک یا اوراق مالکیت و هویتی صاحبان موتورها وجود ندارد.
پیاده‌رو، چراغ قرمز، خط ویژه، خط‌کشی عابرپیاده، حتی پارک‌ها و گاهی پل هوایی. موتورسیکلتها همه جا هستند و از هر خط ممنوعه‌ای می‌گذرند. خلاف جهت در خیابان‌‌‌ها حرکت می‌کنند، عابران را می‌ترسانند، حرکات نمایشی انجام می‌دهند و در هر ساعتی از شبانه روز، در هر کوی و برزنی صدای زوزه‌شان را می‌توان شنید
مقصر اصلی کیست؟
اما در این میان برخی کارشناسان مقصر اصلی این شهر هِرت موتورسواران را نه خود راکبان که مقررات و طرحهای ترافیکی ناکارآمد، کمبود وسایل حمل و نقل عمومی، ترافیک شهری و به‌روز نشده تولید موتورسیکلت می‌دانند.
بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، آلودگی صوتی در برخی مناطق پایتخت که تردد موتورسیکلت در آنها بالاست، از حد اضطرار عبور کرده است؛ حدود مجاز تراز صدا برای مناطق مسکونی در دوره زمانی روز و شب به ترتیب 55 و 45 دسی‌بل است. در کنار این موضوع مطالعات نشان می‌دهد اغلب موتورسیکلتهای تهران کاربراتوری و آلودگی معادل هشت خودرو با استاندارد یورو چهار دارد.
در کنار این موضوع اگر عدم معاینه فنی موتورسیکلتها و همچنین آزادی تردد آنها در محدود مرکزی بسیاری از کلانشهرها، عدم توسعه حمل و نقل عمومی را نیز اضافه کنید، خواهید دید که دولت با قوانین و مقرراتی که وضع کرده خود شهر را به دست راکبان موتورها داده است. به طوری که حجم تردد آنها به قدری در برخی از مناطق افزایش یافته که امکان نظارت بر رفتار آنها از سوی پلیس وجود ندارد و همین موضوع خود سبب ایجاد فرهنگ غلط موتورسواری در کشور شده است.
تکنولوژیهای فرهنگ‌ساز
برخی کارشناسان شهری معتقدند، استفاده از تکنولوژیهای به‌روز می‌تواند تا حد زیادی از تخلفات موتورسواران کم کرده و فرهنگ موتورسواری را در کشور ترمیم کند. موسسه تحقیقاتی MIT بررسی‌های گسترده‌ای در زمینه موتوسیکلت، موتورهای برقی و دوچرخه در سراسر دنیا انجام داده که آمارهای جالبی نیز به همراه داشته است.
براساس این تحقیقات، افزایش استفاده از موتوربرقی در شهرها ضمن کاهش حجم تصادفات، به کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی نیز منجر شده و به دلیل سرعت کمتر این موتورها میزان جرایم را نیز از سوی این دسته از وسایل نقلیه کم کرده است.
این در حالی است که به تازگی بعد از سال‌ها صحبت در این زمینه بالاخره دیروز 30 موتورسیکلتهای برقی هم در ایران رونمایی شدند. هر چند بسیاری معتقدند این حرکت لاک‌پشتی حریف 12 میلیون موتورسیکلت کشور نمی‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید