نامزدها اعتماد عمومی و اخلاق اجتماعی را نشانه رفته‌اند
وعده‌های بی‌عمل، زلزله‌ای با تخریب پیدا و پنهان
موسم انتخابات است و بازار داغ وعده و وعید کاندیداها. موضوعی مسبوق به سابقه در کشور ما. حناهایی که دیگر رنگ ندارد؛ اعتمادی که جلب نمی‌شود؛ اقوالی که باد هوا می‌شود؛ اما آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت دارد؛ نامزدها نمی‌دانند با این وعده‌های سر خرمنی که می‌دهند و خود به روشنی می‌دانند محقق نخواهد شد و بسترهای عملی شدن آنها فراهم نیست، بر روح و روان آحاد جامعه و رفتار اجتماعی آنها تأثیر می‌گذارند. بر این نکته چشم فرومی‌بندند که این وعده‌های تو خالی درواقع نقض غرض می‌کند و به جای جلب اعتماد و افزایش میزان مشارکت؛ پوزخند و ناسزای شنوندگان را در پی دارد. خبرنگار ایرنا ضمن گفت‌وگو با دو آسیب‌شناس، تبعات اجتماعی وعده‌های انتخاباتی نامزدها را بررسی کرده است که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
فاطمه دهقان نیری
مدیر گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران وعده بی‌عمل را مانند زلزله‌ای با تخریب‌های پیدا و پنهان در جامعه دانست و گسترش آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نتایج آن برشمرد.
احمد بخارایی در تشریح پیامدهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی وعده‌هایی که داده می‌شود اما اجرای آنها خارج از ذهن است، تصریح کرد: وقتی برخی افراد بویژه نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری وعده می‌دهند و آن وعده عملی و حادث نمی‌شود، به مانند زلزله‌ای عمل می‌کند که جامعه را دربرمی‌گیرد.
وی افزود: هر اندازه شدت و ریشتر این زلزله بیشتر باشد خرابی آن دو چندان خواهد بود و معمولا افرادی که در هر چهار زمینه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ناتوان هستند بیش از همگان ضربه می‌خورند و بقیه افراد هم در یک بعد بیشتر و در بعدی دیگر کمتر دچار آسیب می‌شوند.
مدیرگروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران با تاکید بر اینکه وقتی زلزله اتفاق می‌افتد ترک‌های پیدا و پنهانی از خود برجای می‌گذارد، یادآور شد: گسترش آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق‌های عاطفی، پرخاشگری، شکاف بین نسلی و رشد منفعت‌طلبی و خودکشی و فاصله بین والدین و فرزندان از جمله موارد پیدا و پنهان زلزله وعده‌های توخالی و غیرعملی است.
وی در پاسخ به اینکه با وجود علم به عملی نشدن چرا وعده‌ای عنوان می‌شود، با بیان اینکه انداختن بار بیش از توان تحمل بر دوش کسی، نوعی تکلیف مالایطاق محسوب می‌شود که باعث تخریب و زمین ماندن کار می‌شود، افزود: تهدید دانش‌آموزان و دانشجویان به درس خواندن توسط والدین نوعی از این نوع تکلیف است که یا جواب عکس می‌دهد یا منجر به زمین‌گیر شدن آن تکلیف می‌شود.
مدیر گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران با تاکید بر اینکه اعتماد عمومی پدیده‌ای است که نه یک شبه پدید می‌آید و نه یک شبه از بین می‌رود بلکه یک معلول یا خروجی یا محصولی است که فرایندی باید طی شود تا این خروجی به تولید اجتماعی برسد، تصریح کرد: در جامعه هم اعتماد زمانی پدید می‌آید که افراد احساس کنند که هستند و به بازی گرفته می‌شوند و دیگران آنها را می‌بینند، می‌شنوند و می‌پذیرند.
وی خاطرنشان کرد: در این شرایط است که شاهد حضور و مشارکت اجتماعی افراد خواهیم بود اما در جامعه‌ای که افراد به اسم خودی و غیرخودی دفع می‌شوند نمی‌توان انتظار اعتماد و مشارکت داشت. به عبارتی نمی‌توان در گوش فردی زد و از او انتظار اعتماد داشت.
بخارایی یادآور شد: نظام فکری و معرفتی نباید دافعه یا خشم نسبت به دیگری داشته باشد.
انحطاط اخلاق اجتماعی ثمره تخلف در وعده‌هاست
در همین راستا، مجید ابهری، آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی نیز با تاکید بر اینکه تخلف در تحقق وعده‌ها، موجب کمرنگی اعتماد اجتماعی و به انحطاط رفتن اخلاق اجتماعی می‌شود، یادآور شد: با ادامه تخلف در وعده‌ها، در درازمدت مدیریت باورهای اجتماعی نیز رو به نقصان خواهد رفت.
وی اعتماد اجتماعی را یکی از اساسی‌ترین ضرورت‌ها برای دوام مدیریت جامعه عنوان کرد و افزود: در این فرایند رفتاری میان مردم با مردم، مردم با دولت و دولت با مردم برقرار می‌شود و عصاره اخلاقی روابط اجتماعی را پایه‌ریزی می‌کند.
وی ادامه داد: اما زمانی که به عنوان مثال در مناظره‌های انتخاباتی و همچنین سخنرانی‌های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، شاهد بیان وعده‌هایی به مردم هستیم که نه تنها تحقق آن بنابر دلایل مختلف امکان‌پذیر نیست بلکه حداقل نیاز به زمان طولانی و مدیریت دقیق دارد، بسترهای تضعیف اعتماد اجتماعی و اعتقاد مردم نسبت به دولتمردان فراهم می‌شود.
هر چه وعده مسئولان بی‌عمل‌تر، تضعیف باورهای مردمی بیشتر
این آسیب‌شناس اجتماعی با تاکید بر اینکه الگوهای اصلی رفتارهای اجتماعی، مسئولان و دولتمردان هستند، خاطرنشان کرد: به دلیل دادن وعده‌هایی که قابلیت تحقق ندارند ملاحظه می‌کنیم که ضعف باورها در بین مردم افزایش یافته و باعث شده که بسیاری از امور بر اساس دروغ و تزویر ادامه یابد، شاهد مدعا این همه چک‌های برگشتی که بخاطر ضعف اعتماد اجتماعی و همچنین تضعیف قول و قرار و عهد و پیمان صادر شده و افراد در دادگاه‌ها به دنبال حق خود سرگردان شده‌اند.
ابهری یادآور شد: با ادامه این روند، در بلند مدت مدیریت باورهای اجتماعی رو به نقصان خواهد بود.
رابطه معکوس وعده وعیدها با مشارکت اجتماعی
این رفتارشناس اجتماعی در پاسخ به این پرسش که چه رابطه‌ای میان مشارکت اجتماعی و وعده و وعیدها وجود دارد، توضیح داد: علت اینکه بسیاری از مردم در شرایط کنونی احساس دلسردی می‌کنند یا علاقه‌ای به حضور پررنگ در انتخابات ندارند نظام کلی جمهوری اسلامی نیست بلکه وعده‌هایی است که دولتمردان در دوره‌های گذشته به آنها داده و تحقق نیافته است. وی افزود: این ضعف و نقصان باعث می‌شود مردم اعتقاد خود را نسبت به وعده دولت‌ها از دست داده و کم کم حضور خود را در فعالیت‌های حمایتی کمرنگ کنند.
وعده‌های بی عمل نوعی پرخاشگری به دنبال خواهد داشت
ابهری با تاکید بر اینکه عملکرد دولتمردان در کف جامعه و میان اعضای یک خانواده هم نفوذ می‌کند، تصریح کرد: کشیده شدن ضعف باورها و قول و قرار به خانواده‌ها، باعث تضعیف اعتماد خانوادگی و عاطفی می‌شود.
وی افزود: به همین دلیل متاسفانه شاهد رفتارهای غیراخلاقی ناشی از ضعف اعتماد در بین خانواده‌ها هستیم؛ دروغگویی، عهدشکنی و بی‌اعتقادی به قول و قرار و وعده یکی از عوارض این پیمان‌شکنی‌ها در بین آحاد جامعه است.
به گفته ابهری، پرخاشگری و خشم فزاینده در بین طبقات مختلف اجتماع که به صورت خراب کاری‌های اجتماعی و همچنین نافرمانی اجتماعی ظاهر می شود هم ناشی از تضعیف باورهای اخلاقی و اعتقادی ناشی از بی عملی به وعده‌ها است. در واقع هرچه دولتمردان در خلف وعده و تخلف از قول و قرار بیشتر حرکت کنند باعث افزایش خشم اجتماعی و بروز بحران‌های اجتماعی خواهند شد.
دیدگاه تان را بنویسید