ضدونقیض‌گویی‌های مسئولان و هشتگی که شب یلدا درتوئیتر ترند شد؛
#واکسن_ بخرید
سعیده علیپور
در حالی که هم‌زمان با بلندترین شب سال، مسئولان بهداشتی کشور مردم را از دورهمی‌های دوستانه و خانوادگی به دلیل شیوع کرونا بر حذر داشتند، کاربران فارسی زبان فضای مجازی در توییتر پرتعداد ظاهر و با هشتگ #واکسن_بخرید ترند جهانی شدند.
در این طوفان توییتری که در ساعات پایانی آخرین روز پاییز و هم‌زمان با شب یلدا آغاز شد، حدود 80 هزار توییت با محتوای درخواست برای خرید واکسن‌های کرونای مورد تأیید مراجع معتبر بین‌المللی برای واکسیناسیون گسترده کرونا در ایران منتشر شد.
روز گذشته اما مینو محرز، محقق اصلی پروژه تولید واکسن ایرانی کرونا، از آغاز تست انسانی این واکسن روی ۵۶ نفر در روزهای آتی خبر داد. واکسنی که گفته می‌شود زیر نظر ستاد اجرایی فرمان امام تولید و در صورت موفقیت خرداد ماه سال 1400 به بهره‌برداری خواهد رسید. خبری که خود این شائبه را تقویت کرده که ایران برای خرید واکسن از دیگر کشورها تا آخر خرداد ماه سال آینده تعلل خواهد کرد.
این در حالی است که بسیاری از کشورها از جمله کشورهای همسایه‌ای چون عراق و افغانستان سفارش واکسن را داده و عربستان هم به زودی واکسیناسیون رایگان را آغاز خواهد کرد. اما آنچه مقامات ایرانی در خصوص تکلیف این واکسن می‌گویند مبهم و پر از تناقض و حتی لاپوشانی است. لاپوشانی که سبب شده است تا برخی از کاربران فضای مجازی نگران و بر خواست‌شان برای تزریق عمومی و هر چه زودتر واکسن کرونا در ایران در توییتر تاکید کنند.
تولید عمومی دو واکسن جهانی
تاکنون دو واکسن کرونای فایزر-بیونتک و مودرنا موفق به دریافت مجوز مصرف از رگولاتورهای معتبر دارویی جهان شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود تعداد دیگری از واکسن‌های امیدبخش نیز به زودی مجوز بگیرند.
در هنگام نوشتن این متن گفته شده که بیش از ۷.۲۵ میلیارد دوز از واکسن‌های کرونا پیش‌خرید شده که برای واکسیناسیون بیش از ۳.۵ میلیارد نفر از مردم جهان کافی خواهد بود. اگر چه کشورهای ثروتمند و غربی پیشتر دست به کار شده و مقادیر بیشتری از واکسن‌های کرونا را خریداری کرده‌اند اما هند با بیش از ۱.۵ میلیارد دوز واکسن پیش‌خرید شده در این زمینه رکوردار است.
نگران از نخریدن واکسن
درحالی‌که بسیاری از کشورهای جهان اقدام به پیش‌خرید و رزرو واکسن‌های کرونا کرده‌اند و حتی برخی کشورها، واکسیناسیون گسترده کرونا را نیز استارت زدند، هنوز تکلیف ایران در این زمینه مشخص نیست. هر چند مدتی پیش رئیس‌جمهوری اعلام کرد دستور خرید یک واکسن خارجی را به وزیر بهداشت داده و وزیر کشور هم خبر داد واکسن کرونا در دی یا بهمن ماه وارد کشور می‌شود و حتی وزیر بهداشت هم در پیام یلدایی خود اعلام کرده واکسن کرونای خارجی به زودی وارد و در روزهای آتی اخبار خوشی در این زمینه اعلام می‌شود. اما این اظهارات مملو از پرده‌پوشی از نگرانی‌ها کم نکرد.
روز نوزدهم آذرماه حسن روحانی، رئیس‌جمهور در جلسه هیات دولت گفت که دستور خرید واکسن کرونا از «یکی از کشورها» را صادر کرده است. او گفت که در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا درباره واکسن یکی از کشورها که کمی محل بحث است از وزیر بهداشت سوال کرده. او ادامه داد که برای ما قابل قبول است و من دستور دادم که واکسن از آن کشور خریداری و وارد کشور شود.
البته روحانی نام آن کشور را نگفت. البته این شیوه عجیب اطلاع‌رسانی در مورد خرید واکسن کرونا به رئیس‌جمهور منحصر نبود. در چند ماه اخیر، درمورد نحوه اطلا‌رسانی در خصوص این موضوع آشفتگی فراوانی در میان مسئولان دولتی دیده شد.
روز ۲۸ مهر مدیرکل نظارت بر دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو از پیوستن ایران به برنامه جهانی پیش خرید و توزیع عادلانه واکسن کووید۱۹ موسوم به «کوواکس» خبر داد.
کوواکس (covax) طرحی است که در آن 76 کشور ثروتمند جهان متعهد شده‌اند به یک برنامه جهانی واکسن کرونا با هدایت سازمان بهداشت جهانی ملحق شوند. هدف از این برنامه کمک به خرید و توزیع عادلانه واکسن کرونا است.
مدیرکل نظارت بر دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو گفت: «با توجه به پیوستن ایران به برنامه جهانی کوواکس هر زمان که واکسن کرونا در دنیا تولید شد، ایران نیز سهمیه خود را دریافت می‌کند، اما در مورد اینکه ایران برای پیوستن به این برنامه پولی واریز کرده یا نه با توجه به اینکه این موضوع در حوزه کاری سازمان غذا و دارو نیست، اطلاعی ندارم».
درحالی‌که بسیاری از کشورهای جهان اقدام به پیش‌خرید و رزرو واکسن‌های کرونا کرده و حتی برخی کشورها، واکسیناسیون گسترده کرونا را نیز استارت زده‌اند، هنوز تکلیف ایران در این زمینه مشخص نیست
روز 28 آبان سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت درخصوص وضعیت پیش خرید واکسن کرونا از کوواکس گفت: «ما هم در حوزه تولید واکسن کرونا اقدام می‌کنیم. به هر حال ما مقداری مشکل تبادلات ارزی داریم، اما رئیس‌جمهور روی این موضوع اصرار دارند».
هفدهم آذر نیز رئیس بانک مرکزی اعلام کرد: «تا کنون هر طریقی برای پرداخت و انتقال ارز مورد نیاز، به خاطر تحریم غیرانسانی دولت آمریکا و ضرورت اخذ مجوز اوفک، با مانع مواجه شده است».
هر چند یک سخنگوی کنسرسیوم کوواکس در واکنش به این اظهارات گفت که مانع قانونی بر سر راه تهران برای خرید واکسن کرونا وجود ندارد. سیامک سمیعی، مدیر کل آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت هم درباره دلیل ایران در انصراف از خرید واکسن آمریکایی فایزر گفت: «این واکسن نیاز به سردخانه‌هایی دارد که هم در زمان انتقال و هم در زمان رسیدن دارو واکسن‌ها را در دمای منفی ۷۰ درجه نگهداری کند که این امکانات در کشور ما و بسیاری از کشورهای دیگر وجود ندارد. در حال حاضر در کشور ما تنها دستگاه‌های کنترل دما تا منفی ۲۰درجه موجود است».
واکنش‌ها در توئیتر
همه این اظهارات در کنار ده‌ها اظهارنظر مقامات رسمی کشور سبب شد که بسیاری از کاربران فضای مجازی، از جمله پزشکان و روزنامه‌نگاران در خصوص به سرانجام رسیدن واکسیناسیون کرونا در ایران پیش از پایان سال 99 ابراز نگرانی کنند.
یکی از کاربران در طوفان توییتری «واکسن کرونا بخرید» نوشت: «کی فکرشو می‌کرد که برای یک واکسن که تزریق رایگانش حق هر شهروندیه، روزی مجبور بشیم هشتگ بزنیم؟ کاربران با این هشتگ‌ها امید دارند که مسئولان صدای آنها را بشنوند و موانع موجود در مسیر خریداری واکسن را با تدبیر و درایت بردارند».
کاربر دیگری هزینه واکسیناسیون کل ملت ایران را با مجتمع تجاری ایران مال مقایسه کرد و نوشت: «قیمت واکسن مودرنا 18 دلار است که در ایران با ارز دولتی 75 هزار تومان قیمت دارد. هزینه دو دوز از این واکسن برای 80 میلیون نفر از جمعیت ایران 12 هزار میلیارد تومان خواهد شد که یک هفتم ارزش یک مجتمع تجاری در تهران است».
در طوفان توییتری «#واکسن _ بخرید» در شب یلدا، حدود 80هزار توییت با محتوای درخواست برای خرید واکسن‌های کرونای موردتأیید مراجع معتبر بین‌المللی برای واکسیناسیون گسترده کرونا در ایران منتشر شد
روزنامه‌نگاری این طور نوشت: «حدود ۸۰ کشور ۷ میلیارد دوز واکسن فایزر خریدن و جالبه بدونین تو این لیست اکوادور، پاناما، قزاقستان و حتی ونزوئلا هم هستن و ایران نیست. بقیه کشورهای فقیر هم ۲میلیارد دوز سهمیه شو از طریق کواکس خریده و ایران به کواکس هم گفته واکسن نمی‌خواد».
فرد دیگری در توییتر خود این طور نوشت: «تا همین چند روز پیش دلمون خوش بود که کرونا یه مشکلِ جهانیه و وضعیت‌مون_ حداقل در این مورد_ به کشورمون ربط زیادی نداره. حالا با دیدن تصاویر تزریق واکسن همه‌جای دنیا و وعده‌های مسئولین خودمون، هی داره بهمون یادآوری میشه که اتفاقاً همه‌چی به همه‌چی ربط داره. برای نجات جان هزاران نفر از ملت و کادر درمان ایران از خطر مرگ با #کرونا، فورا: #واکسن_بخرید».
کاربر دیگری این طور نوشته است: «این آمارهای مرگ و میر روزانه فقط عدد نیستند. هر کدومشون یه آدم هستند، با خانواده‌هاشون، آرزوهاشون، خاطرات شون و غصه‌هاشون. دلخوش به کم شدن آمار نباشید. یک دونه هم زیاده. پس #واکسن_بخرید».
کاربر دیگری گفته: «تا صدای بچه از توی کوچه میاد، بچه‌ام میره سمت پنجره با ذوق میگه نی نی نی نی. با بچه‌های توی تلویزیون حرف میزنه. بیش از نصف عمرشو تو قرنطینه بوده. می‌فهمید؟ پس #واکسن_بخرید».
سردبیر خبرگزاری ایلنا نیز به نقل از یک عضو اتاق بازرگانی نوشت: «در حوزه دارو مشکل تحریم نداریم اما مشکل FATF داریم. چراکه مبدا و منشا پول باید مشخص و سند هم وجود داشته باشد تا بپذیرند که تراکنش سالم است. در غیر این صورت روال کاری سخت‌تر و بازه زمانی مورد نیاز طولانی‌تر می‌شود».
اعتراض‌های غیرمجازی
اما نگرانی‌ها نسبت به بی‌توجهی به خرید واکسن تنها محدود به فضای مجازی نبود، پیشتر محمدرضا ظفرقندی، رئیس نظام پزشکی هم در نامه‌ای به وزیر بهداشت خواستار خرید واکسن کرونا شد. ظفرقندی در این نامه نوشت: «ضمن ارج نهادن بر تلاش‌های دانشمندان عزیز کشورمان برای تولید واکسن کرونا، عنصر زمان برای مقابله با این بیماری بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است و با توجه به تولید و شروع استفاده از واکسن در کشورهای مختلف به نظر می‌رسد، لازم است همه تلاش‌ها بر خرید هر چه سریع‌تر واکسن و شروع واکسیناسیون مردم عزیز کشورمان در یک بازه زمانی مشخص متمرکز شود». این در حالی است که به اعتقاد برخی کارشناسان کمبود بودجه و نبود تضمین وجود بازار برای واکسن کرونای تولیدی داخل، از دلایلی است که سبب می‌شود تا احتمال واکسیناسیون عمومی با واکسن خارجی در ایران منتفی شود.
دیدگاه تان را بنویسید