ریحانه جولایی

روز گذشته رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ بیان کرد: «در این سه‌ماهه اخیر بیش از ۵۰ درصد دستگیرشدگان در حوزه سرقت برای بار اول مرتکب جرم شده بودند و این نشان می‌دهد که این اتفاقات بی‌تأثیر از شرایط روز نیست.»

علیرضا لطفی گفت: دستگیری مجرمان سابقه‌دار نسبت به بار اولی‌ها در سال‌های گذشته ۵۰ درصد به ۴۵ درصد بود، یعنی بیش از ۵۰ درصد مجرمان سابقه‌دار بودند و کمتر از ۴۵ درصد مجرمان بار اولی بودند، اما در حال حاضر تقریباً این میزان مساوی شده است.

او اضافه کرد شیوع ویروس کرونا و ماندن مردم در خانه‌ها، «باعث کاهش ۱۴ درصدی» سرقت از خانه‌ها شده بود، اما یک سری سرقت‌های خرد مانند سرقت‌ قطعات و لوازم خودرو و موبایل‌قاپی افزایش داشته است.

رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ با اشاره به پیش‌بینی پلیس برای افزایش وقوع جرم «با توجه به شرایط موجود»، تأکید کرد: «تمرکز پلیس در شرایط کرونا به سمت دستگیری و انهدام باندهاست.»

این مقام پلیس تهران همچنین گفت: «تقریباً در همه محلات با سرقت مواجه هستیم، اما نوع سرقت‌ها و میزان وقوع آن متفاوت است به‌طور مثال در برخی محلات سرقت‌های خرد قابل‌توجه است و در محلات دیگر سرقت‌های منزل شایع‌تر است.»

او با تأکید بر کمبود نیروی پلیس در این شرایط و ضرورت استفاده از «پتانسیل بخش‌های خصوصی در برخی از خدمات پلیسی» ادامه داد: «مطمئنم کارآگاهان خصوصی می‌توانند در کنار پلیس اقدامات مثبتی را به شهروندان ارائه و مراجعات ابتدایی به پلیس را کاهش دهند.»

هر روز مردم بیشتری به زیر خط فقر سقوط می‌کنند

وضعیت اقتصادی، زندگی بخش بزرگی از مردم کشور را دچار تغییر کرده است. هر روز افراد بیشتری از خط فقر عبور کرده و به اعماق آن پرتاب می‌شوند. کرونا و تعطیلی‌ها هم مزید بر علت شده و باعث از بین رفتن کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ شده است.

خردادماه بود که روزبه کردونی، رئیس مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی گفت: «جمعیت زیرخط فقر در ایران، ۶۰.۶ درصد رشد خواهند کرد و بیش از ۱.۵ برابر خواهد شد.» بااین‌حال به نظر می‌رسد این رشد بیشتر از میزانی است که پیش‌بینی‌شده بود و سبک زندگی مردم را متفاوت کرده است. کوچ مردم به زیرخط فقر باعث بالا رفتن آمار دزدی‌های ریزودرشت شده و مفهوم جدیدی از خانه و زندگی را به شهروندان نشان داده است.

۶ دهک زیرخط فقر قرار دارند

روز گذشته مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به افزایش فقر در جامعه ایران گفت: «اکنون ۶ دهک زیرخط فقر قرار گرفته‌اند.»

مرکز پژوهش‌های مجلس فروردین سال ۹۸ اعلام کرده بود که سه تا چهار دهک جامعه ایران زیرخط فقر قرار دارند. به گزارش خبرگزاری ایلنا، خوانساری که در جلسه اتاق بازرگانی تهران سخن می‌گفت با اشاره به رشد ۷ برابری قیمت سکه و ۵.۲ برابر شدن قیمت دلار گفت احتمال دارد با «ابر تورم» مواجه شویم.

این موضوع نشان می‌دهد مردم با چه سختی روزگار می‌گذرانند. این تورم و گرانی و در کنار آن بالا رفتن قیمت اجناس ضروری مردم را ناچار کرده است که برای گذراندن زندگی دست به هرکاری بزنند.

اجاره پشت‌بام خانه‌های ناایمن

زندگی کردن در روزهای کرونایی و تورم و فقر راحت نیست. قیمت زمین و خانه تا حدی بالا رفته است که بسیاری از خیر خانه‌دار شدن گذشته‌اند و به این فکر می‌کنند که با درآمدهای ناچیز باید تا آخر عمر مستأجر نشین و خانه‌به‌دوش باشند و آن دسته از مستأجرانی که دستشان به دهانشان نمی‌رسید همین خانه‌های چندم‌تری کوچکشان را هم ازدست‌داده و عطای آپارتمان‌نشینی را به لقایش بخشیده‌اند. فقر شیوه جدیدی از زندگی را برای گروه دوم رقم‌زده است.

حتماً یادتان می‌آید که در همین ماه‌های اخیر اجاره پشت‌بام‌ها در تهران به تیتر یک اخبار تبدیل‌شده بود. پشت‌بام فروشی پدیده نه‌چندان تازه‌ای است که از زبان شهرداران مناطق عمدتاً فقیرنشین تهران تأیید می‌شود. در کلان‌شهر تهران از این پدیده به‌عنوان یک حاشیه‌نشینی جدید نام‌برده می‌شود. در برخی از مناطق ضعیف و کم برخوردار شهر تهران چنین موضوعی وجود دارد و مالکین قسمت پشت‌بام خود را به‌صورت یک اتاق به افرادی که معمولاً جزو دهک‌های پایین جامعه محسوب می‌شوند، اجاره می‌دهند و مبلغ اجاره ماندن در پشت‌بام خانه‌ها از شبی 50 هزار تومان تا مبالغ بیشتر متغیر است. روزنامه شرق هم به نقل از علی نوذرپور، شهردار منطقه ۲۲، نوشت سال گذشته رقم اجاره این پشت‌بام‌ها‌ ۲۵ هزار تومان بود و اکنون به ۵۰ هزار تومان افزایش‌یافته است.

بازار حرف‌های ضدونقیض مسئولان و تکذیب کردن واقعیت‌هایی که از چشم مردم دور نمی‌ماند همچنان داغ است. مسئولان کشور باآنکه افزایش کرایه‌خانه و همچنین قیمت مسکن را تائید می‌کنند اما گزارش‌هایی چون «پشت‌بام خوابی» را رد کرده‌اند، ازجمله عیسی فرهادی، فرماندار تهران، که روز دوشنبه نهم تیر با تکذیب گزارش‌ها درباره اجاره‌نشینی در پشت‌بام‌های تهران، گفت: «هیچ اثر مشهودی هم در پشت‌بام‌ها مشاهده نمی‌شود که دال بر اجاره‌نشینی افراد برای شب در بام خانه‌ها باشد.»

فرهادی همان روز گفت که دریکی از روزنامه‌ها گزارشی همراه با عکسی از برپایی چادر در پشت‌بام‌ها به نقل از فردی به چاپ رسید که این عکس هم دال بر اجاره‌نشینی افراد در پشت‌بام‌ها نیست چراکه ممکن است در تابستان افراد خانه بخواهند شب در پشت‌بام بخوابند و چادر هم برپا کنند.»

بر اساس گزارش‌های رسیده بیشتر ساختمان‌ها عموماً سبک، موقت و ناایمن هستند. اجاره‌هایشان هم‌بسته به نوع سازه و محدوده مسکونی متفاوت است. این پدیده بیشتر در ساختمان‌های دو و سه‌طبقه قدیمی رخ می‌دهد.

نایب‌رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران: «از سال ۹۷ تاکنون، طی دو سال ۲۰ درصد از مستأجران مشمول جابه‌جایی‌های قهری شده‌اند و با اجبار اقتصادی و مالی که در آن قرارگرفته‌اند از شمال شهر به میانه و درنهایت به جنوب شهر و حاشیه شهر نقل‌مکان کرده‌اند»

زندگی به سبک کانتینری

زندگی در تهران، آن‌هم با شرایط سخت اقتصادی تنها به اجاره‌نشینی در پشت‌بام محدود نمی‌شود. سبک جدیدی از زندگی در تهران و حواشی آن شکل‌گرفته است. کانکس یا کانتینر نشینی در مناطق ضعیف‌تر تهران برای خودش طرفدارانی پیداکرده و هرروز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.

هفته گذشته بود که خبرگزاری ایرنا از این سبک جدید زندگی گزارشی تهیه‌کرده بود. بر اساس این گزارش، تعدادی از «زن و شوهرهایی» که با افزایش کرایه‌خانه دیگر امکان اجاره واحد مسکونی در تهران را ندارند، وسایل خود را  در کانتینرهای اجاره‌ای در جنوب پایتخت گذاشته‌اند و هر یک‌راهی خانه پدر و مادر خود شده‌اند.

این گزارش به زوج‌هایی اشاره‌کرده است که از پیدا کردن خانه با پولی که در اختیاردارند ناامید شده‌ و به این نتیجه رسیده‌اند که بهتر است مدتی جدا از هم زندگی کنند تا شاید اوضاع اقتصادی بهتر شود؛ زن و شوهر هرکدام راهی خانه پدری شده‌اند و اسباب و اثاثیه خانه راهی کانتینرکرده‌اند.

در این گزارش ازجمله روایت زندگی زوجی نقل‌شده که بخشی از اسباب و اثاثیه خود را از دو ماه پیش در همین کانتینرها نگهداری می‌کند و با داشتن دو فرزند قصد جدایی ندارند، اما هرکدام در خانه پدری خود به سر می‌برند. پدر این خانواده نگهبان یک شرکت بخش خصوصی است و حقوقش را مطابق قانون کار دریافت می‌کند اما کفاف اجاره یک‌خانه کوچک و هزینه‌های دیگر زندگی یک خانواده چهارنفری را نمی‌دهد.

در ماه‌های اخیر شمار خانواده‌هایی که با وضعیت مشابه و حقوق‌های پایین به این سبک زندگی روی آورده‌اند افزایش‌یافته است. از سوی دیگر اجاره یک کانتینر ۲۰ فوتی، پرده از وضعیت بخشی مستأجران رانده‌شده از اجاره مسکن برمی‌دارند و گفته‌هایشان هم نشان می‌دهد کسانی که به هر دلیلی خانه و کاشانه خود را از دست می‌دهند و دیگر توان اجاره منزل جدید ندارند و نمی‌دانند برای نگهداری باقی‌مانده زندگی خود باید به کجا پناه ببرند.

این گزارش با اشاره به اینکه انبارهای کانتینری در جنوب پایتخت ازجمله انبارهایی است که از سوی این خانوارها اجاره می‌شود، از قول مدیر یکی از انبارهای کانتینری نوشت: «۹۰ درصد از دو هزار و ۵۰۰ کانتینر ۲۰ و ۴۰ فوتی این شرکت، میزبان اسباب و اثاثیه افرادی است که اغلب آنان به‌ناچار و از سر بی‌پولی مجبور به اجاره کانتینر شده‌اند.»

مدیر این انبار کانتینری تأکید کرده است که «بسیاری از سر نداری اینجا هستند، برخی راهی زندان شده‌اند و برای نگهداری اسباب خانه خود جایی نیافته‌اند»، و البته گفته که برخی طلاق گرفته‌اند و تعدادی هم خارج از کشور هستند.

رئیس پلیس آگاهی تهران: «در سه ‌ماهه اخیر بیش از ۵۰ درصد دستگیرشدگان در حوزه سرقت برای بار اول مرتکب جرم شده‌اند و این اتفاقات بی‌تأثیر از شرایط روز نیست»

به گفته محمود محمود‌زاده، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی، بر اساس آمار سال ۹۵، در شهر تهران، ۴۳/۶  درصد از افراد مستأجر هستند و در سطح کشور نیز بر اساس آمار نفوس و مسکن سال 95، از ۱۸ میلیون و ۱۰۰ هزار خانوار در کشور حدود ۶ میلیون و ۶۰۰ هزار خانوار، معادل  ۳۰/۷ درصد خانوارها مستأجر هستند.

20درصد از مستاجرین مشمول جابه‌جایی قهری شده‌اند

همچنین گزارش‌های متعددی درباره مهاجرت مستأجران با درآمد ثابت ازجمله کارگران و دهک‌های کم‌درآمد به دلیل افزایش کرایه‌خانه منتشرشده است که حاکی از کوچ این مستأجران از مناطق مرکزی شهرها به حاشیه شهرها یا روستاها و شهرک‌هایی نزدیک به شهرها و به‌ویژه کلان‌شهرها منتشرشده است.

حسام عقبایی، نایب‌رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران، هم گفته است که از سال ۹۷ تاکنون، طی دو سال ۲۰ درصد از مستأجران مشمول جابه‌جایی‌های قهری شده‌اند و با اجبار اقتصادی و مالی که در آن قرارگرفته‌اند از شمال شهر به میانه و درنهایت به جنوب شهر و حاشیه شهر نقل‌مکان کرده‌اند.

کلام آخر اینکه مردم عادی تنها کسانی هستند که به‌پای تصمیمات مسئولان می‌سوزند. وضعیت وخیم اقتصادی و پایین بودن حقوق‌های ماهانه و ناهماهنگی خرج و دخل مردم هر روز از کیفیت زندیگی آن‌ها می‌کاهد و هیچ‌کس پاسخگوی روزها و عمر رفته مردم نیست. مسئولان هم بهتر است به‌جای تکذیب کردن یا آرام جلوه دادن شرایط و لبخند رضایت زدن به فکر مردم باشند و کاری برای این تورم و گرانی‌های عجیب‌وغریب کنند.