ائتلاف انگلیس با آمریکا به آتش تنش‌ها دامن می‌زند
۱+۴به ۱+۳ تبدیل می‌شود؟
محبوبه ولی
وقتی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه گفت که تلاش می‌کند همتای آمریکایی خود، دونالد ترامپ را متقاعد کند که برخی تحریم‌ها علیه ایران را کنار بگذارد و حسن روحانی نیز گفت که «توقف تمامی تحریم‌ها می‌تواند آغازی برای یک حرکت بین ایران و 1+5 باشد»، این احتمال ضعیف اندکی جان گرفت که شاید آمریکا به جمع دیگر طرف‌های برجام بازگردد و 1+4 دوباره 1+5 شود.
اما وضعیت برجام و حواشی آن به قدری پیچیده است که با تحولات چند روز بعد، حالا احتمال می‌رود که چه‌بسا نه تنها 1+4 به 1+5 افزایش نیابد، بلکه به 1+3 نیز تقلیل یابد. هرچند که انگلیس مانند روزها و ماه‌های پیشین همچنان تکرار می‌کند که مبنایش حفظ برجام است، اما آنچه در عمل این روزها از دولت انگلیس سر می‌زند و در عین حال پایان دولت ترزا می و آغاز کار یک نخست‌وزیر جدید، از اعتبار این اظهارات انگلیسی می‌کاهد.
پیشگام برای ائتلاف روی آب
انگلیس در کنار فرانسه و آلمان، خروج آمریکا را از برجام نکوهش کرد و رفتار آن تا چندی پیش دست‌کم در ظاهر نشان از بی‌طرفی آن داشت؛ اما ماجرای توقیف نفتکش ایرانی، آغاز تحرکاتی از سوی انگلیس بود که حالا به فرستادن کشتی جنگی به خلیج فارس و مذاکره با آمریکا برای ائتلاف در خلیج فارس هم رسیده است.
آمریکا که تلاش برای تشکیل یک ائتلاف جهانی علیه ایران را در نشست ورشو و شورای امنیت و جلسه اخیر شورای حکام و هر فرصت دیگری که دست داده، امتحان کرده، این بار به ائتلاف روی آب روی آورده است.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا دیروز در گفت‌وگو با برنامه «اول آمریکا» در یک شبکه رادیویی درباره این ائتلاف گفت: «ما در حال ایجاد یک ائتلاف جهانی برای تضمین چیزی هستیم که هر کشوری می‌خواهد به راحتی از آن برخوردار باشد، یعنی عبور و مرور آزاد در آب‌های بین‌المللی. ما (در این زمینه) تا حد زیادی مورد قبول قرار گرفته‌ایم. این کار زمان می‌برد اما اطمینان دارم که اقدام خوبی نه فقط برای آمریکا، بلکه برای جهان خواهد بود.»
او توضیح داده که این ائتلاف برای این است که «نه تنها آمریکا بلکه بسیاری از کشورهایی که بیشتر از آمریکا برای عبور و مرور به تنگه هرمز نیاز دارند، بتوانند کالاهای خود را از طریق این آبراهه انتقال دهند و آزادانه تردد کنند.»
پمپئو از 20 شریک ائتلافی برای این طرح سخن گفته و ژنرال جوزف دانفورد، فرمانده ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز پیش از این خبر داده که آمریکا دانش و امکانات کنترلی خود در دریانوردی را در اختیار چنین ائتلافی قرار می‌دهد. او تاکید کرده که این ائتلاف به ویژه از آبراه‌های نزدیک ایران و یمن حفاظت خواهد کرد.
مایک پمپئو: ما در حال ایجاد یک ائتلاف جهانی در خلیج فارس هستیم تا نه تنها آمریکا بلکه بسیاری از کشورهایی که بیشتر از آمریکا برای عبور و مرور به تنگه هرمز نیاز دارند، بتوانند کالاهای خود را از طریق این آبراهه انتقال دهند و آزادانه تردد کنند
اعزام دومین ناو به خلیج فارس
شاید اولین متحدانی که برای پیوستن به لیست این ائتلاف به ذهن بیایند، عربستان و امارات و دیگر دوستان منطقه‌ای آمریکا باشد، اما اتفاقا انگلیس نیز نشان داد که یکی از آن اولین‌هاست. اواخر هفته گذشته سخنگوی دفتر نخست وزیری انگلیس، از مذاکرات ترزا می با دولت واشنگتن در راستای ایجاد ائتلافی نظامی در خلیج فارس همزمان با تشدید تنش‌ها با ایران خبر داد.
ابتدای هفته نیز شبکه «اسکای‌نیوز» به نقل از منابع دولتی گزارش داد که انگلیس تصمیم گرفته حضور نظامی خود در خلیج فارس را افزایش داده و به زودی ناوشکن «اچ. ام. اس. دانکن» را در منطقه مستقر می‌کند.
ناوشکن مذکور اخیرا در رزمایش دریایی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» در دریای سیاه شرکت کرده و قرار است به ناوچه «اچ.ام.اس مونتروز»، دیگر کشتی جنگی نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا در خلیج فارس بپیوندد. تنش‌های انگلیس با ایران به همین موارد ختم نمی‌شود. آنها چند روز پیش نیز ادعا کردند که چند قایق نظامی متعلق به ایران قصد داشتند نفتکش بریتانیایی «بریتیش هریتِج» متعلق به شرکت نفتی «بریتیش پترولیوم» را هنگام عبور از تنگه هرمز متوقف کرده و به سمت سواحل ایران تغییر مسیر دهند.
ایران این ادعا را تکذیب کرد اما در عین حال خبر آمد که انگلیس سطح امنیتی کشتی‌های تجاری خود در آب‌های نزدیک به ایران را به سطح 3 یعنی بحرانی رسانده و قصد اسکورت تمامی کشتی‌های تجاری خود را دارد. انگلیس کمی بعد از تصمیم اسکورت کشتی‌ها عقب‌نشینی کرده و اعلام کرد که برای اجتناب از تنش‌زایی با ایران این کار را انجام نمی‌دهد ولی در دفاع از منافع دریایی خود در خلیج فارس قاطعانه عمل خواهد کرد.
محبوب ترامپ در آستانه قدرت
شاید بخشی از این عمل قاطعانه نیز ائتلاف با آمریکا باشد. به نظر می‌رسد انگلیس در حال حاضر بین دو سیاست سرگردان است؛ سیاست ترامپ یا سیاست دو کشور دیگر اتحادیه اروپا یعنی آلمان و فرانسه. احتمالا نخست وزیر جدید، انگلیس را از این سرگردانی نجات داده و تکلیف آن را یکسره خواهد کرد که بالاخره می‌خواهد به تنش‌ها با ایران دامن بزند یا دامن نزند.
ترزا می، نخست وزیر انگلیس خردادماه از سمت خود استعفا کرد و روز جمعه به تلویزیون بی‌بی‌سی گفت که اواخر این ماه کارش را ترک خواهد کرد. از میان 11 نامزد کرسی نخست وزیری، بورس جانسون، وزیر امور خارجه سابق انگلیس بیشترین شانس را داشت و در دور اول رأی‌گیری در پارلمان انگلیس که یک ماه پیش برگزار شد، 114 رأی از 313 رأی را به دست آورد. رأی‌های نفر بعدی یعنی جرمی هانت، وزیر امور خارجه فعلی انگلیس با اختلاف بسیار از آرای جانسون، 43 رأی بود.
هفته گذشته سخنگوی دفتر نخست‌وزیری انگلیس، از مذاکرات ترزا می با دولت واشنگتن در راستای ایجاد ائتلافی نظامی در خلیج فارس همزمان با تشدید تنش‌ها با ایران خبر داد
آخرین دور این رأی‌گیری‌ها به احتمال زیاد پایان تیرماه است و بر اساس نتایج قبلی بسیاری بر این باورند که آنکه جای ترزا می خواهد نشست، بوریس جانسون است؛ مردی که روزنامه گاردین درباره او نوشت: «اگر بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلیس شود، اتحاد دولت‌های راست‌گرای واشنگتن و لندن عواقب خطرناکی برای جهان خواهد داشت.»
ترامپ از جانسون حمایت می‌کند و جانسون نیز مواضعش درباره ایران را تند و شفاف بیان کرده است؛ وعده داده که اگر نخست وزیر انگلیس شود، هر کاری که لازم است برای مهار ایران انجام می‌دهد و گفته است: «نمی‌خواهم باور عمومی متصور شود که من در مواجهه با ایران نرمی و انعطاف به خرج می‌دهم. اما من شرایط حاضر را دشوار و حساس می‌بینم. منتظرم ایران برجام را نقض کند در آن صورت من به روش خود با این موضوع برخورد می‌کنم.»
او در مصاحبه با روزنامه «جوییش نیوز»، خود را یک «صهیونیست پرشور» و «عاشق» اسرائیل و آماده تحریم ایران در صورت تخطی از برجام توصیف کرد.
مجموع این شرایط دورنمای روشنی از روابط ایران و انگلیس و همچنین حضور انگلیس در برجام نمی‌دهد. تا جایی که برخی ناظران معتقدند تنشی که انگلیس بر سر نفتکش‌ها راه انداخته است، بهانه‌جویی برای خروج از برجام است اما به هر حال به نظر نمی‌رسد انگلیس تا استقرار نخست‌وزیر جدید، دست به خروج از برجام بزند.
دیدگاه تان را بنویسید