دو خبر در روزهای گذشته باعث شده تا موضوع از سرگیری مذاکره با آمریکا دوباره طرح شود؛ یکی اظهارات ظریف در نیویورک و دیگری گزارش روزنامه العرب.

ظریف که هفته گذشته در نیویورک به سر می‌بُرد، در انجمن آسیایی نیویورک به دولت ترامپ پیشنهاد تبادل زندانی را داد و بعد هم در گفتگو با المانیتور از نامه نماینده ویژه آمریکا در امور گروگان‌ها برای آزادی اتباع آمریکایی زندانی در ایران خبر داد. 

در سوی دیگر یک روزنامه‌نگار و نویسنده سیاسی لبنانی در روزنامه «العرب»، روزنامه نزدیک به عربستان سعودی که در لندن چاپ می‌شود، نوشت که «ایران در حال رایزنی با عربستان و خواهان مذاکره با آمریکا است.»

استدلال «محمد قواص» درباره آمادگی و درخواست ایران برای مذاکره با آمریکا این بود که «روحانی از راه رهایی کشورش از فشارهای آمریکا پرده برداشت و گفت که اگر آمریکا دست از فشار بردارد و عذرخواهی کند، با آنها گفتگو می‌کنیم.»

اینکه چقدر این استدلال قابل استناد باشد، جای اما و اگر دارد، چراکه آنچه این روزنامه‌نگار به آن اشاره کرده حرف این روزها نیست، بلکه روحانی بارها و بارها اعلام کرده که «صلح با ایران، مادر صلح‌هاست» و او همواره درهای مذاکره را باز گذاشته منتهی در شرایط برابر و احترام متقابل. 

تحلیل محمد قواص در العرب دست به دست در میان رسانه‌ها چرخید و حتی رسانه‌های دیگر نیز موضوع آمادگی ایران برای مذاکره را پیش کشیدند. سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه اما روز گذشته تمام این حرف و حدیث‌ها را از اساس تکذیب کرد

او حتی چهارشنبه گذشته در جلسه هیأت دولت نیز مجددا این موضع را اعلام و تصریح کرد: «ما همواره مرد مذاکره و دیپلماسی بوده‌ایم، همانطوری که مرد جنگ و دفاع هستیم. مذاکره در صورتی میسر است که همه فشارها برداشته شده، از اقدامات غیرقانونی خود عذرخواهی کنند و احترام متقابل وجود داشته باشد. بدون تردید قبول خواسته فرد چاقوکشی که به زور و به دروغ به دنبال مذاکره است، مطمئناً به جایی نخواهد رسید و ما با فرد چاقوکش و فرمول چاقوکشی مذاکره نمی‌کنیم و قبول چنین مذاکره‌ای به معنای ذلت و تسلیم است.»

ادعای وساطت عراق

با این حال نگارنده در روزنامه العرب، نشانه‌های دیگری از تمایل ایران برای مذاکره آورده و نوشته است که «تن دادن ایران به گفتگو را فقط رئیس جمهوری ایران بیان نکرده است بلکه این موضوع را همچنین می‌توان در استقبال عراق از روابط گسترده با عربستان نیز ملاحظه کرد؛ سفر عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق به ریاض صرف نظر از رویکرد ایران نبود وشاید هم با فشار ایران صورت گرفت.»

به عبارت دیگر او معتقد است که ایران، عراق را واسطه مذاکره با عربستان کرده تا از طریق آن سر میز مذاکره با آمریکا نیز بنشیند. او مشخصا نوشته است: «برای هر ناظری روشن شده است که ایران از طریق بغداد در حال مذاکره با عربستان است و هر فرد زیرکی در علم سیاست می‌تواند پی ببرد که خود ریاض درهایش را به روی بغدادی گشووده است که کسانی در تهران هنوز این شهر را پایتخت امپراطوری ایران می‌نامند.»

در این باره نیز نگارنده پرده از راز مگویی برنداشته است، چراکه ایران بارها و بارها اعلام کرده خواهان و آماده مذاکره با عربستان است. یکی از آخرین موارد، مربوط به اسفند گذشته، بعد از سفر بن سلمان به چین است. پیش از این سفر هیأتی بلندپایه از ایران با حضور علی لاریجانی و محمدجواد ظریف نیز به چین سفر کرده بودند. این همزمانی شائبه‌هایی مبنی بر میانجی‌گری چین بین ایران و عربستان به وجود آورد که علی اکبر صالحی در پاسخ به آن، به شبکه الجزیره گفت: «ما خواستار امنیت و ثبات در این کشورها هستیم اما آنها نگاه دیگری دارند. رئیس جمهوری ایران و وزیر خارجه ما بارها گفته‌اند آماده مذاکره با عربستان به ویژه درباره مشکلاتشان با ایران هستیم.» اما این عربستان بوده است که همواره دست رد به درخواست مذاکره ایران زده و سیاست خصومت را پیش گرفته است. 

در نهایت نیز محمد قواص در نوشته خود با تاکید بر اینکه «ایران و ایرانی‌ها آماده مرحله آتی مذاکرات شده‌اند»، آورده است که «درگیری میان ایران و آمریکا بسیار بعید اما مذاکره و زمان معامله بسیار نزدیک است و ایران بدون هیچ قید و شرطی پای میز مذاکره خواهد رفت.»

حج؛ تنها حوزه مذاکره  با عربستان

تحلیل محمد قواص در العرب دست به دست در میان رسانه‌ها چرخید و حتی رسانه‌های دیگر نیز موضوع آمادگی ایران برای مذاکره را پیش کشیدند. سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه اما روز گذشته تمام این حرف و حدیث‌ها را از اساس تکذیب کرده است. 

سخنگوی وزارت خارجه: هیچ درخواستی برای مذاکره با آمریکا در کار نیست و در مورد عربستان جز در مسائل مربوط به حج که با توافق از روابط سیاسی دو کشور جدا شده است، هیچ ‌گونه مذاکره‌ای در هیچ حوزه دیگری بین دو کشور در جریان نیست

او در پاسخ به پرسش خبرنگاران در خصوص ادعای برخی رسانه‌های خارجی مبنی بر درخواست ایران برای مذاکره با آمریکا و آغاز مذاکرات ایران و عربستان سعودی، گفته است: «هیچ درخواستی برای مذاکره با آمریکا در کار نیست و در مورد عربستان جز در مسائل و موضوعات مربوط به حج که با توافق از مسائل و روابط سیاسی دو کشور جدا شده است، هیچ ‌گونه مذاکره‌ای در هیچ حوزه دیگری بین دو کشور در جریان نیست.»

موسوی ادامه داده که «سیاست اِعلامی و اِعمالی جمهوری اسلامی ایران در خصوص همسایگان کاملا روشن و مبتنی بر احترام متقابل، حسن همجواری و همسایگی مسالمت‌آمیز توأم با همکاری و گفت‌وگو است و تمام همسایگان ایران که واقع‌بینانه، واقعیت‌ها و تحولات منطقه‌ای و جهانی را در نظر می‌گیرند، در اولویت روابط سازنده توأم با احترام متقابل قرار دارند.»

به گفته او «از نظر جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی کشوری مهم در منطقه ماست که طی سال‌های اخیر در مسیری نادرست با رویکردی غیرسازنده قرار گرفته و همین امر مصائب و بحران‌های زیادی را در منطقه ایجاد کرده است.»

سخنگوی وزارت امور خارجه مانند دیگر مقامات دولت روحانی ابراز امیدواری کرده که «به زودی شاهد بازگشت مقامات عربستان به مسیر خیرخواهی صادقانه برای ملت‌های منطقه باشیم.» او این را هم اضافه کرده که «قطعا در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران، همچون همیشه، آماده تعامل با این کشور در چهارچوب همکاری‌های منطقه‌ای و دوجانبه خواهد بود.»