پایتخت؛ پذیرای گشت و گذارهای شبانه

نبض زندگی در پایتخت درندشت ایران همیشه در ساعات مشخصی از شب از حرکت باز می‌ایستد و شهر بیدار و پرهیاهو ظرف یک چشم برهم زدنی از هر جنبنده‌ای خالی می‌شود و به خواب می‌رود. کارشناسان می‌گویند خواب شبانه تهران باعث شده شهر در ساعاتی از شب زندگی را کم بیاورد، آنان معتقدند تهران نباید شب‌ها بخوابد حتی اگر روز پر جنب و جوشی داشته باشد.

بیداری پنج خیابان از خواب شبانه

موضوع شب زنده‌داری پایتخت سال‌هاست مورد بحث و جدل کارشناسان و مسئولان شهری پایتخت است، اما به جز موارد محدودی در ماه مبارک رمضان این موضوع هیچ‌گاه نتوانست جامه عمل به تن کند و تهران برخلاف برخی از شهرهای بزرگ دنیا به محض رسیدن به ساعاتی از شب در سکوت و تاریکی مطلق فرو می‌رود. اما اکنون شورای پنچم قصد دارد پنج محور یا خیابان تهران را به مدت سه ماه از خواب شبانه بیدار کند. 

چند روز پیش بررسی کلیات طرح زیست شبانه در شهر تهران روی میز بررسی اعضای شورای شهر قرار گرفت و اعضای شورای شهر تهران در صد و بیست و دومین جلسه خود به بررسی لایحه «الزام شهرداری به برنامه‌ریزی و بسترسازی و احیای زیست شبانه» پرداختند. عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران در توضیح این لایحه گفت: موضوع زیست شبانه امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان و به ویژه پایتخت کشورها در دستور کار قرار دارد. رفع فضاهای بی‌دفاع، توسعه و تسری موضوع نظارت اجتماعی و توسعه اقتصاد شهری از فرصت‌هایی است که زیست شبانه در شهرها به وجود می‌آورد.

 «زهرا نژاد بهرام» ادامه داد: امروزه شهرهای ۲۴ ساعته شهرهایی هستند که در ارتقای اقتصاد می‌توان از ظرفیت آنها استفاده کرد. در این طرح شهرداری مکلف شده تا ظرف شش ماه لایحه‌ای را در رابطه با زیست شبانه به شورای شهر تهران جهت تصویب ارائه کند.» پس از سخنان نژادبهرام کلیات این لایحه با ۱۴ موافق به تصویب رسید. 

بر این اساس آمارها می‌گوید ده شهر بزرگ‌ جهان‌ با شب‌های بیدار به ترتیب «قاهره» پایتخت مصر، «مونته ‌ویدئو» پایتخت اروگوئه، «بیروت» پایتخت لبنان، «مالاگا» در جنوب اسپانیا، «زاراگوزا» در شرق اسپانیا، «مادرید» پایتخت اسپانیا، «بارسلون» مهم‌ترین شهر تجاری اسپانیا، «والنسیا» سومین شهر بزرگ اسپانیا و «بوئنوس آیرس» پایتخت آرژانتین هستند. شهرهایی که تازه از نیمه‌های شب، نبض زندگی در خیابان‌های آن‌ها به اوج می‌رسد.

سهم تهران از فرصت اقتصادی زیست شبانه تقریبا صفر است و این شهر در این زمینه از شهرهای بزرگ دنیا بسیارعقب مانده است.  شهر بیدار و پرهیاهو در شب برای همه دوست داشتنی‌تر است و به‌این‌ترتیب فرصت‌های تفریح و فراغت بیشتری برای ساکنان پایتخت پدید می‌آید

نبود برنامه‌ریزی برای زندگی شبانه

یک کارشناس شهری خاموشی زندگی شبانه در تهران را به نبود برنامه‌ریزی مناسب شهری گره زد و به «همدلی» گفت: تقسیم بندی شهر به دو بخش مجزای «شب» و «روز» اساسا صحیح نیست. چرا که الزامات شهرهای توسعه یافته ایجاب می‌کند شهر در ۲۴ ساعت پویا و فعال باشد. 

«فاطمه قاسمی» با بیان این‌که اضافه‌بارجمعیتی تهران تنها محدود به گسترش فضای جغرافیایی نمی‌شود، بلکه نیازمند گسترش زمان نیز هست، افزود: ورود تکنولوژی و گستردگی استفاده از اینترنت باعث شده، شیوه کار بسیاری از افراد تغییر کند و همین تغییر و دگرگونی بر شکل زندگی افراد نیز تاثیر گذاشته است، به نحوی که بسیاری 

از پایتخت نشینان به‌ویژه جوانان در صبح زود سرکار نمی‌روند یا در مشاغلی مشغول هستند که از بعد از ظهر آغاز می‌شود. آنها فضای خلوت شب‌های تهران را به روزهای پرترافیک ترجیح می‌دهند و دنبال یافتن امکاناتی برای زندگی کردن در شب تهران هستند. 

 فرصت رونق اقتصادی بیشتر

قاسمی به جنبه اقتصادی زیست شبانه اشاره کرد و یادآور شد: زیست شبانه، اقتصاد و فرهنگ شهری را شکوفا می‌کند و باعث توسعه و رونق کسب و کار و تجارت شده و فرصت‌های شغلی بیشتری را برای شهروندان تهران امکان پذیر می‌کند.

 تهران برخلاف برخی از شهرهای بزرگ دنیا به محض رسیدن به ساعاتی از شب در سکوت و تاریکی مطلق فرومی‌رود؛ اما اکنون شورای پنجم قصد دارد پنج محور یا خیابان تهران را به مدت سه ماه از خواب شبانه بیدار کند

اکنون نیز در همه جای دنیا زیست شبانه یکی از موتورهای محرکه قدرتمند در جهت پیشبرد حوزه اقتصاد تلقی می‌شود و از آن به عنوان یک منبع درآمدی مهم نام می‌برند، به نحوی که براساس آمارها بهبود زیست شبانه در لندن توانسته چیزی حدود ۶۶ میلیارد پوند سودآوری برای آن شهر داشته باشد. اما سهم تهران از فرصت اقتصادی زیست شبانه تقریبا صفر است و این شهر در این زمینه از شهرهای بزرگ دنیا بسیارعقب مانده است. 

 وی با بیان این که زیست شبانه می‌تواند باعث افزایش سرزندگی و نشاط شهری شود، افزود: بر همگان روشن است شهر بیدار و پرهیاهو در شب برای همه دوست داشتنی‌تر است. زیست شبانه ضمن این که فرصت‌های تفریح و فراغت بیشتری را برای ساکنان پایتخت پدید می‌آورد، فرصت گفت‌و گو را نیز برای شهروندانی که به نظر من تشنه گفت‌و‌گو هستند ایجاد می‌کند. 

 افزایش امنیت در فضاهای بی‌دفاع شهر

قاسمی معتقد است نادیده گرفتن زیست شبانه شهروندان، می‌تواند زمینه‌ساز افزایش جرم در شهر باشد. به اعتقاد وی با افتادن پرده شب و تعطیلی مراکز تجاری و اداری فرصت برای افراد بزهکار فراهم می‌شود که شهر را در قرق خود در بیاورند. این در حالی است که افزایش امنیت در فضاهای بی‌دفاع شهری در زیست شبانه امکان‌پذیر است. فضاهای بی‌دفاع یعنی مناطقی که به دلیل کاربری اداری و تجاری، در شب‌ها خالی از مردم می‌شود و به همین دلیل به آن فضای بی‌دفاع شهری می‌گویند. 

قاسمی به زیرساخت‌های شهری برای زیست شبانه اشاره کرد و افزود: اگرچه ساختارهای شهری به صورت کامل برای این امر آماده نیست، اما از آن جا که پایتخت در ماه رمضان تجربه زیست شبانه را داشته است، می‌توان با تمهیدات درست این فرصت را مهیا کرد. ضمن اینکه نباید فراموش کرد زندگی شبانه چیزی نیست که بتوان آن را به یک نفر یا یک سازمان یا یک متولی خاص محول کرد. باید تمهیدات کلی آن با کمک همه سازمان‌های زیر مجموعه شهر مثل، شهرداری، فرمانداری، استانداری، نیروی انتظامی، میراث فرهنگی و گردشگری و... اندیشیده شود. مدیران شهری نیزموظف هستند برای افرادی که به هر دلیلی قادر به خواب کامل در طول شب نیستند برنامه‌ریزی کنند.